Mars: Masa [kg] - 0. 6419. 10^24 Objętość [km^3] - 16. 318 Mars: Masa [kg] - 0.6419*10^24 Objętość [km^3] - 16.318*10^10 Promień średni [km] - 3390 Średnia gęstość [kg/m^3] - 3933 Przyspieszenie grawitacyjne przy pow. [m/s^2] - 3.69 Temperatura ciała doskonale czarnego [K] - 216.6 Rok gwiazdowy (okres obiegu) [dni] - 686.980 Odległość peryhelium [mln km] - 206.6 Odległość aphelium [mln km] - 249.2 Okres gwiazdowy rotacji [h] - 24.6229 Nachylenie równika do orbity [°] - 25.19 Ciśnienie na powierzchni [Pa] - 690 do 900 Średnia temperatura [K] - 210 (od 184 do 242) Skład atmosfery: 95.3% CO2, 2.7% N, 1.6% Ar, śladowe il. H2O (210 ppm) i CO (100 ppm)

Mars: Czwarta, w kolejności, planeta od Słońca, jest także ostatnią planetą wewnętrzną. Posiada dwa księżyce: Phobos (Strach) i Deimos (Groza) - (są to planetoidy przechwycone przez tą planetę, mają nieregularne kształty, a ich przeciętna średnica to odpowiednio: 22 i 13 km). Mars posiada cienką atmosferę złożoną prawie w całości z dwutlenku węgla, są także ślady azotu, argonu, tlenu i pary wodnej. Czasami pojawiają się gwałtowne burze piaskowe i mgły, które przysłaniają część powierzchni. Swoją czerwoną barwę Mars zawdzięcza dużej ilości tlenku żelaza, który znajduje się w kamieniach pokrywających jego powierzchnię. W odległej przeszłości na Marsie były bardzo duże ilości wody, które spowodowały powstanie wielu kanałów. Mars, podobnie jak Ziemia posiada widoczne czapy polarne - zbudowane z zestalonego dwutlenku węgla i lodu, czapy te częściowo odmarzają w czasie "lata". Mars pomimo swojego małego rozmiaru posiada największy wulkan w Układzie Słonecznym.Wulkan ten nosi nazwę: Góra Olimp, ma ok. 25 km wysokości i 600 km średnicy. Średnia temperatura na Marsie wynosi: -40°C - średnia odległość tej planety od Słońca wynosi: 227,9 mln km. Rok trwa 1,88 lat ziemskich, a doba: 24h37m. Mars ma ok. 2-krotnie mniejszą średnicę niż Ziemia (6 786 km).

Jowisz: Masa [kg] - 1898. 10^24. 6 Objętość [km^3] - 143128 Jowisz: Masa [kg] - 1898*10^24.6 Objętość [km^3] - 143128*10^10 Promień średni [km] - 69911 Średnia gęstość [kg/m^3] - 1326 Przyspieszenie grawitacyjne przy pow. [m/s^2] - 23.12 Temperatura ciała doskonale czarnego [K] - 90.6 Rok gwiazdowy (okres obiegu) [dni] - 4332.589 Odległość peryhelium [mln km] - 740.6 Odległość aphelium [mln km] - 816.0 Okres synodyczny [dni] - 398.88 Średnia prędkość po orbicie [km/s] - 13.07 Okres gwiazdowy rotacji [h] - 9.9250 Nachylenie równika do orbity [°] - 3.12  Ciśnienie na powierzchni [Pa] - 10^7 Średnia temperatura [K] - 129 Skład atmosfery: 89% H, 11% He, śladowe il. metanu i amoniaku

Jowisz: Jowisz to największa i najmasywniejsza planeta Układu Słonecznego. Jego masa jest 2,5 raza większa od masy wszystkich pozostałych planet razem wziętych, ma średnicę 11 razy większą od Ziemi (142 986 km) i ma 318 razy większą masę. Jego średnia odległość od Słońca wynosi 778,3 mln km, pełny obieg dookoła Słońca wykonuje w 11,86 lat ziemskich. Doba na Jowiszu trwa tylko 9h55m, co powoduje charakterystyczne ułożenie chmur - w pasy. Jowisz jest prawie całkowicie zbudowany z gazu -nie można więc wyznaczyć jego powierzchni, tylko w centrum planety znajduje się płaszcz z metalicznego wodoru oraz skaliste jądro. Planeta ta składa się w 90% z wodoru i 10% z helu, ostatnie badania przy pomocy próbników wykazały, że Jowisz obfituje w wodę.  W atmosferze tego olbrzyma powstają i znikają liczne cyklony o czerwonej i białej barwie. Najbardziej znana jest Wielka Czerwona Plama to olbrzymi, stały antycyklon, o powierzchni 3-krotnie większej od pow. Ziemi.   Jowisz posiada także największe w Układzie Słonecznym pole magnetyczne (nawet Słońce takiego nie ma). Posiada także cienki pierścień z drobinek pyłu i odłamków skalnych (być może pozostałości po małym księżycu, który zbytnio zbliżył się do planety), oraz 16 księżyców, z czego 4 mają średnicę pow. 3 000 km (tzw. galileuszowe - Ganimedes, Europa, Kallisto i Io.

Ganimedes: największy satelita Jowisza i największy księżyc w Układzie Słonecznym (śr. 5262 km).

Kallisto: drugi pod względem wielkości księżyc Jowisza, usiany wieloma kraterami.

Europa: istnienie życia jest tam bardziej prawdopodobne niż na Marsie - przypuszczenia te potwierdza brak kraterów - Europa jest pokryta wielkim, globalnym oceanem, a pod warstwą grubego lodu mogą żyć proste organizmy odżywiające się siarkowodorem z podwodnych wulkanów, które też zapewniałyby odpowiednią temperaturę do rozwoju życia.

Io: jedyne, nie licząc Ziemi, ciało niebieskie w Układzie Słonecznym, które jest aktywne wulkanicznie. Powierzchnia Io przypomina pizzę - co jest spowodowane dużą ilością wypływającej magmy i siarki. Io płaci wysoką cenę za tak małą odległość o Jowisza, wynoszącą nieco więcej niż odległość Ziemia – Księżyc (Io jest nieustannie "zgniatany" przez grawitację Jowisza.

Saturn: Masa [kg] - 568. 46. 10^24 Objętość [km^3] - 82713 Saturn: Masa [kg] - 568.46*10^24 Objętość [km^3] - 82713*10^10 Promień średni [km] - 58232 Średnia gęstość [kg/m^3] - 687 Przyspieszenie grawitacyjne przy pow. [m/s^2] - 8.96 Temperatura ciała doskonale czarnego [K] - 63.9 Rok gwiazdowy (okres obiegu) [dni] - 10759.22 Odległość peryhelium [mln km] - 1347.6 Odległość aphelium [mln km] - 1506.4 Okres synodyczny [dni] - 378.09 Okres gwiazdowy rotacji [h] - 10.500 Nachylenie równika do orbity [°] - 26.73  Ciśnienie na powierzchni [Pa] - 10^7 Średnia temperatura [K] - 97 Skład atmosfery: 89% H, 11%He, śladowe il. metanu i amoniaku

Saturn: to druga pod względem wielkości z gazowych olbrzymów (śr Saturn: to druga pod względem wielkości z gazowych olbrzymów (śr.: 120 500 km). Saturn krąży ze średnią odległości od Słońca wynoszącą: 1mld 427 mln km, okres orbitalny (rok) trwa: 29,46 lat ziemskich, a doba: 10h40m. Skład atmosfery tej planety oraz jej budowa jest podobna do Jowisza, jednak Saturn ma o wiele mniejszą gęstość: 0,69 g/cm3 (woda - 1g/cm3), gdyby zbudować odpowiednio duże naczynie z wodą i wrzucić tam Saturna pływałby on jak piłka. Mała gęstość i duża prędkość rotacji powodują, że 6 planeta od Słońca jest bardzo spłaszczona. Saturn posiada kilka pierścieni (oznaczonych literami alfabetu) pierścienie A,B i C mogą być obserwowane nawet prze lornetkę, rozchodzą się one do 420 000 km od planety, a mają tylko 1 km grubości. Saturn posiada 18 znanych księżyców - największe: Tethys i Dione.

Uran: Masa [kg] - 86. 83. 10^24 Objętość [km^3] - 6833 Uran: Masa [kg] - 86.83*10^24 Objętość [km^3] - 6833*10^10 Promień średni [km] - 25362 Średnia gęstość [kg/m^3] - 1318 Przyspieszenie grawitacyjne przy pow. [m/s^2] - 8.69 Prędkość ucieczki z powierzchni [km/s]21.3 Temperatura ciała doskonale czarnego [K] - 35.9 Rok gwiazdowy (okres obiegu) [dni] - 30685.4 Odległość peryhelium [mln km] - 2734.0 Odległość aphelium [mln km] - 3005.2 Okres synodyczny [dni] - 369.66 Średnia prędkość po orbicie [km/s] - 6.82 Okres gwiazdowy rotacji [h] - 17.24 Nachylenie równika do orbity [°] - 97.86  Ciśnienie na powierzchni [Pa] - 10^7 Średnia temperatura [K] - 58 Skład atmosfery: 89% H, 11% He, śladowe il. metanu

Uran: 7 planeta, ma średnicę ok Uran: 7 planeta, ma średnicę ok. 51 100 km, odległość od Słońca wynosi: 2 mld 869 mln km, czas obiegu: 84 lata ziemskie, a doba: 17h14min. Uran ma najmniej urozmaicony wygląd ze wszystkich planet. Jest pokryty jednolitą warstwą chmur (z wodoru, helu i metanu), o zabarwieniu niebiesko-zielonym. Najbardziej wyróżniającą cechą Urana jest jego nachylenie osi do płaszczyzny orbity wynoszące aż 97,9°, co sprawia, że Uran jakby toczy się po orbicie, a nie jak pozostałe planety porusza się wirując jak bączek.  Uran posiada kilka pierścieni zbudowanych z tak małych drobin, że przypominają one dymek papierosowy. Planeta ta posiada także 15 księżyców (największe (pow. 1 000 km śr.) to Umbriel, Oberon, Tytania i Ariel).

Neptun: Masa [kg] - 102. 43. 10^24 Objętość [km^3] - 6254 Neptun: Masa [kg] - 102.43*10^24 Objętość [km^3] - 6254*10^10 Promień średni [km] - 24624 Średnia gęstość [kg/m^3] - 1638 Przyspieszenie grawitacyjne przy pow. [m/s^2] - 11.00 Temperatura ciała doskonale czarnego [K] - 33.2 Rok gwiazdowy (okres obiegu) [dni] - 60189.0 Odległość peryhelium [mln km] - 4458.0 Odległość aphelium [mln km] - 4535.2 Średnia prędkość po orbicie [km/s] - 5.48 Nachylenie równika do orbity [°] - 29.56  Ciśnienie na powierzchni [Pa] - 10^7 Średnia temperatura [K] - 58 Skład atmosfery: 89% H, 11% He, śladowe il. metanu

Neptun to przedostatnia planeta od Słońca (a czasami nawet ostatnia), średnia odległość od Słońca: 4,5 mld km, czas obiegu:164,8 lat ziemskich, doba: 16h7m. Neptun ma średnicę równikową równą:49 500 km, a jego budowa nie różni się znacznie od budowy Urana.  Chmury, na tej planecie, mają zabarwienie niebieskie, występują także, podobnie jak na Jowiszu, cyklony i antycyklony (prędkość wiatru w cyklonach może przekraczać nawet 2000 km/h). Neptun posiada pierścienie i 8 księżyców (największy Tryton - 2 705 km śr. - najzimniejsze ciało w Układzie Słonecznym:- 235°C).

Pluton: Masa [kg] - 1.315*10^22 Promień równikowy [km] - 1150 Średnia prędkość po orbicie [km/s] -4.7 Okres gwiazdowy rotacji [h] - 153.28 Nachylenie równika do orbity [°] - 122  Średnia temperatura [K] – 53 Skład atmosfery: Metan z azotem Charon

Pluton: najbardziej oddalona planeta od Słońca, jednak o tak spłaszczonej orbicie, że ok. 20 lat czasu swojego obiegu wokół słońca (wynoszącego: 248 lat ziemskich), spędza wewnątrz orbity Neptuna. średnia odl. od Słońca wynosi:5 mld 900 mln km (aphelium: 7 mld 375 mln km, peryhelium: 4 mld 425 mln km). Czas obrotu wokół własnej osi wynosi: 6d9h.  Pluton wraz z jego jedynym księżycem Charonem może być uznawany za planetę podwójną, ponieważ Pluton ma śr. 2 300 km (jest najmniejszą planetą w Układzie Słonecznym), a Charon ma śr. 1 200 km i krąży wokół macierzystej planety po bliskiej orbicie.

Planetoidy: Pierwszą planetoidę odkryto w 1801 roku, dostała ona nazwę Ceres - dotąd odkryto już tysiące takich obiektów. Planetoidy krążą wokół Słońca między orbitami Marsa a Jowisza, choć niektóre z nich przecinają orbitę Ziemi (Toutatis), a niektóre krążą prawie po orbicie Jowisza (Trojańczycy i Grecy). Planetoidy nie są z reguły duże - ale niektóre takie jak Ceres (1025 km śr.), Pallas (565km), Westa (533 km) są już jak małe planetki.  Jak dotąd tylko 2 sondy kosmiczne zbliżyły się do planetoid na wystarczającą do ich zbadania odległość - były to Galileo i NEAR (Near Earth Asteroid Randezvous). Zbadanymi asteroidami były: Gaspra, Ida, Matylda i Eros. Oprócz tego sonda Cassini podczas swojej wyprawy do Saturna przeleciała w pobliżu planetoidy Mazurski [2685] (która zbliża się do Ziemi ). Inne dokładniej znane planetoidy zostały zbadane z Ziemi - Toutatis, Kastalia, Westa.

 Planetoidy zbadane przez Galileo podczas jego podróży do Jowisza: Gaspra [951]: była pierwszą planetoidą do jakiej udało się zbliżyć sondzie Galileo w 1991 r. Gaspra stała się obiektem spekulacji, czy widoczne na jej powierzchni nieregularne kratery (chodzi o te największe) są odłupaniami od większej bryły czy normalnymi kraterami uformowanymi w taki sposób z powodu małej, nieregularnej siły grawitacji asteroidy. Gaspra ( w tle ) ma rozmiary: 19 x 12 x 11 km, jej gęstość nie została określona, okres obrotu wokół własnej osi wynosi 7.04 godziny. Ida [243]: po dwóch latach po odwiedzeniu Gaspry sonda Galileo dotarła do Idy . Ida okazała się bardziej zadziwiająca niż przypuszczano - odkryto krążący wokół niej księżyc - Daktyl (średnica 1.4 km). Dzięki temu poznano masę planetoidy i można było wyliczyć gęstość. Rozmiary Idy wynoszą: 56 x 24 x 21 km, a gęstość 2.5 g/cm3. Gęstość jest bardzo mała więc Ida musi mieć porowatą strukturę lub mieć odmienny skład od innych planetoid. Nie wiadomo jednak skąd wziął się Daktyl - niektórzy uważają, że powstał z nagromadzenia materiału wyrzucanego z Idy podczas zderzeń z innymi asteroidami, inni uważają, że Ida i Daktyl powstały jako para. Okres obrotu Idy wynosi 4.63 godziny.

Planetoidy zbadane przez NEAR Shoemaker: 1 Planetoidy zbadane przez NEAR Shoemaker: 1. Matylda [253]: podczas podróży do Erosa sonda NEAR przeleciała w pobliżu Matyldy. Matylda jest sferoidą ciemniejszą niż węgiel, jest także największą i najwolniej obracającą się planetoidą z dotychczas odwiedzonych (66 x 48 x 46 km, gęstość 13 g/cm3, okres obrotu: 17.4 godz.). Masę wyliczono dzięki nieznacznemu odchyleniu trajektorii sondy NEAR. Kratery Matyldy są bardzo duże bez wyraźnych krawędzi, ani zwałów odrzuconej materii, nie można też określić, który krater powstał wcześniej, a który później, ponieważ brakuje kraterów zniszczonych późniejszymi uderzeniami. 2. Eros [433]: Eros ma rozmiary: 33 x 13 x 13 km, jego gęstość wynosi: 2.7 g/cm3, jego okres obrotu wynosi: 5.27 godzin. NEAR odkrył, że Eros nie jest litą skałą tylko zlepkiem kilku dużych kawałków skalnych. Powierzchnia planetoidy poprzecinana jest licznymi uskokami i skarpami. Największą strukturą na jego powierzchni jest gładkie wyżłobienie, gdzie brakuje kraterów. Dzięki sondzie NEAR, która weszła na niską orbitę wokół Erosa dowiedziano się nowych rzeczy na temat budowy planetoid. Szybko obracający się nieregularny obiekt powoduje, że orbita sondy jest prawie eliptyczna, odchylenie od tej standardowej orbity pozwoliło na poznanie rozkładu masy w planetoidzie. Kamery rejestrowały obrazy o bardzo wysokiej rozdzielczości, tak że widać nawet szczegóły kilku metrowej średnicy. Dzięki spektrometrom można było określić skład chemiczny minerałów, a magnetometr poszukiwał pierwotnego pola magnetycznego.

Komety: niewielkie ciała niebieskie zbudowane głównie z lodu, krążące wokół Słońca. Wyróżnia je charakterystyczny „ ogon ” pyłu i gazu, który pojawia się gdy kometa znajduje się w pobliżu Słońca.

Bibliografia: www.astro.leszno.edu.pl www.NASAphotojurnal.com

AUTOR: PAWEŁ PTAK