Powstanie państw w Europie Północnej i Środkowo- Wschodniej.

Tereny Europy Północnej i Środkowo- Wschodniej leżały daleko poza kręgami wpływów Cesarstwa Karola Wielkiego a jedynie W-py Brytyjskie należały do świata chrześcijańskiego. U pozostałych ludów powstanie państw i ich chrystianizacja przypada na okres IX i X wieku.

Normanowie - Wikingowie Ludy zamieszkujące Płw. Skandynawski nazywano w okresie wczesnego średniowiecza WIKINGAMI lub NORMANAMI (st.-nord. Norrmaen = „ludzie północy”). Od ok. IX wieku ludy te tworzyły małe organizmy plemienne na których czele stali wodzowie zwani JARLAMI.

Wiking Ze względu na surowy klimat Skandynawii uprawa roli była znikoma. Gospodarka wspierana była hodowlą zwierząt oraz wyprawami łupieskimi (wiking; iść na wiking). Wokół jarla skupiali się młodzi wojownicy, którzy tworzyli drużyny. Wszelkie najważniejsze decyzje odnośnie plemienia podejmowano na wiecu – zgromadzeniu wszystkich wolnych mężczyzn.

Podboje ludów Skandynawii Z biegiem czasu Skandynawowie zaczęli wyprawiać się na tereny dalej położone. Organizowali wypady na Szwecję, na wybrzeża Morza Bałtyckiego zasiedlone przez Słowian, a potem rzekami płynęli aż do Morza Czarnego. Tych Skandynawów, którzy wyprawiali się na tereny Europy Środkowo - Wschodniej nazywano WAREGAMI (var – przysięga, ślub) lub RUSAMI.

Ekspansje na Zachód Skandynawów zamieszkujących tereny dzisiejszej Norwegii i Danii nazywano Wikingami. Wyprawiali się oni na tereny Europy Zachodniej a szczególnie na W-py Brytyjskie i Państwo Franków. Oni również jako pierwsi opłynęli Europę i przedostali się na Morze Śródziemne.

Ślady Skandynawów Śladami ekspansji Skandynawów są nazwy miast, które założyli lub skolonizowali. Przykładem może być Dublin (duv linn – czarny staw), York, Rouen, Londyn a na ziemiach polskich osada na wyspie Wolin (Jomsborg) oraz osada położona w okolicach Elbląga – Truso.

Jomsborg

Makieta osady w Truso

Normandia Z czasem Wikingowie zaczęli na grabionych przez nich terenach zakładać osady. Jedną z największych znajdowała się w Rouen na terenie państwa zachodniofrankońskiego. Władca tego państwa nie mogąc ich wypędzić nadał im w lenno tereny przez nic zajęte. Warunkiem otrzymania lenna była chrystianizacja, której dokonano w 911 roku. Utworzone w ten sposób państwo nazwano Normandią .

Wilhelm Zdobywca. Normandia stała się częścią państwa francuskiego, mieszkańcy zaczęli przyswajać kulturę i język. Ale w XI wieku jeden z wodzów Normandii rozpoczął wyprawę w celu podboju W-p Brytyjskich. Zakończyła się ona sukcesem w bitwie pod Hastings w 1066 r. Zwycięzca - Wilhelm Zdobywca został pierwszym królem Anglii. Dynasta normandzka panowała na tych terenach do XII wieku.

Bitwa pod Hastings na tkaninie z Bayeux

Państwa Skandynawskie Również na terenie samej Skandynawii zaczęły powstawać pierwsze państwa. Wzorem do naśladowania w budowaniu państwowości stała się monarchia Karolingów. W 965 r. król Danii – Harald Sinozęby przyjął chrzest a jego następca Kanut Wielki zjednoczył całą Skandynawię i zajął część ziem angielskich (1016).

Podobnie w końcu IX wieku w Danii z połączenia plemion norweskich powstała Norwegia. W 995 roku król Olaf Tryggvason przyjął chrzest. Całkowita chrystianizacja jednak nastąpiła za panowania Olafa Haraldssona, który po śmierci został kanonizowany został pierwszym świętym skandynawskim i patronem Norwegii. Szwecja z kolei powstała w X w. i schrystianizowana została w wieku XI. Jej patronem został św. Eryk, król szwedzki zamordowany w 1160 roku. Chrystianizacja Skandynawii dokonywała się za sprawą Kościoła niemieckiego, a szczególnie poprzez arcybiskupstwo w Hamburgu.

Słowianie i państwa słowiańskie Słowianie należą do grupy ludów indoeuropejskich, które na tereny Europy przybyły w IV i V wieku n.e. Kiedy Cesarstwo Rzymskie zajęte było walkami z plemionami germańskimi Słowianie rozpoczęli zasiedlanie terenów zachodnich i południowych. Zajmowali tereny częściowo opustoszałe ale i dogodne , jak te w rejonie rzek Wisły i Odry, nad Dunajem oraz w Kotlinie Czeskiej.

Podział Słowian W rezultacie wędrówek i kolonizacji ziem Słowianie podzielili się na 3 grupy: Słowianie Wschodni – zajmowali dorzecze Dniepru; Słowianie Zachodni - zajęli dorzecze Wisły, Odry i Łaby oraz Kotlinę Czeską; Słowianie Południowi – zasiedlili Dalmację, Bałkany, Płw. Peloponeski (zasymilowali się);

Awarowie i Bułgarzy Jedność Słowian i łączność pomiędzy plemionami przerwał najazd Awarów i Bułgarów na terytoria europejskie. Ludy te jednak z czasem zasymilowały się z ludnością słowiańską (proces slawizacji). Bułgarzy jednak zdołali założyć swoje państwo na Płw. Bałkańskim.

Słowianie Zajmowali się przede wszystkim uprawą roli oraz hodowlą zwierząt. Zorganizowani byli w plemiona, w obręb których wchodziły mniejsze jednostki – rody. Decyzje o polityce plemienia decydował wiec, ale stopniowo władza zwierzchnia przejmowana była przez wodzów – książąt i starszyznę rodową. Terytoria plemienne podzielone były na mniejsze jednostki – opola. Budowano w nich grody obronne. Do obrony księcia lub grodu tworzone były drużyny wojowników grupowane ze zbrojnych młodych mężczyzn.

Gród

Państwa zachodniosłowiańskie. Pierwsze wzmianki o państwie zachodniosłowiańskim pojawiają się w VII wieku i mówią, że jedno z plemion słowiańskich zrzuciło jarzmo awarskie. Na czele buntu stanął kupiec Samon. Od jego imienia ta organizacja państwowa została nazwana Państwem Samona. Istniało ono kilkadziesiąt lat i rozpadło się po śmierci założyciela. Sto lat później tereny państwa Samona weszły w skład Państwa Wielkomorawskiego.

Państwo Samona

Państwo Wielkomorawskie Kształtować się zaczęło w IX wieku na terenie Moraw. Ok. 830 roku książę Mojmir podporządkował sobie plemiona zamieszkujące dzisiejszą Słowację. Następca Mojmira Rościsław chcąc zachować niezależność od Franków w 863 r. poprosił cesarza bizantyjskiego o przysłanie do jego państwa misjonarzy. Zostali nimi dwaj zakonnicy z Salonik – Cyryl (Konstanty) i Metody.

Państwo Wielkomorawskie

Chrystianizacja Państwa Wielkomorawskiego Cyryl i Metody po przybyciu do Państwa Wielkomorawskiego dostosowali alfabet grecki do języka słowiańskiego i w ten sposób powstało pismo zwane głagolicą. Nauczali w języku słowiańskim, przetłumaczyli Biblię i modlitwy na język słowiański. Po śmierci Metodego w 888 roku jego uczniowie zostali wygnani z kraju. Udali się do Macedonii, Bułgarii i Serbii. Tam udoskonalali pismo słowiańskie, które z biegiem czasu stało się podstawą nowego systemu pisma zwanego cyrylicą. Za panowania następcy Rościsława – Świętopełka, Państwo Wielkomorawskie osiągało rozkwit. Rozrastało się i zajmowało tereny plemion czeskich, łużyckich po Panonię na południu i plemię Wiślan na północy. W X wieku jednak upadło pod najazdem Madziarów (Węgrów).

CYRYLICA GŁAGOLICA

Państwo Węgierskie Plemiona Madziarów w X wieku wkroczyły na tereny europejskiej Panonii i w 906 r. rozbili Państwo Wielkomorawskie. Był to agresywny lud koczowniczy, który organizował wyprawy na tereny państwa Franków, Niemiec i Italii. Wkrótce jednak zostali zmuszeni do osiedlenia się i założenia własnego państwa. W 947 r. książę węgierski Gejza z rodu Arpadów przyjął chrzest, a jego następca Stefan I w 1001 r. został koronowany przez papieża. Stefan został kanonizowany i stał się patronem państwa Węgierskiego i dynastii Arpadów.

Państwo Czeskie Po upadku państwa Wielkomorawskiego organizację państwową zaczęli tworzyć Czesi. Władza nad plemionami czeskimi znalazła się w rękach rodu Przemyślidów uznających zwierzchność Niemiec. Taka polityka uległości wobec cesarstwa Ottonów kontynuowana była w kolejnych latach. Nie przeszkadzało to jednak w pomyślnym rozwoju państwa czeskiego i budowaniu Pragi – ważnego ośrodka chrześcijańskiego i handlowego Środkowej Europy.

Ruś Kijowska Tereny położone w dorzeczu Dniepru zamieszkiwały plemiona słowiańskie atakowane przez przemieszczających się rzekami Waregów lub Rusów. Próbowali oni nałożyć zwierzchność ludom słowiańskim. W poł. IX wieku jedne z wodzów wareskich - Ruryk zawładnął „stolicą” plemion słowiańskich – Nowogrodem, a drugi wódz Askold opanował Kijów. Następca Ruryka –Oleg zjednoczył te dwa ośrodki co dało początek państwu zwanemu Rusią Kijowską. Najeźdźcy skandynawscy szybko ulegli slawizacji przejmując język i kulturę Słowian.

Ruś Kijowska W 988 r. następca Olega z dynastii Rurykowiczów – Włodzimierz zdecydował się na poślubienie księżniczki bizantyjskiej i przyjęcie chrztu w obrządku bizantyjskim czyli wschodnim. Do Rusi przenikała też kultura i język z terenów bizantyjskich, co stało się podstawą odrębności kulturowej Słowian Wschodnich, co widoczne jest do dnia dzisiejszego. Włodzimierz po śmierci został kanonizowany i uznany za świętego kościoła wschodniego.

KONIEC