Przedsiębiorczość międzynarodowa - geneza i skala zjawiska dr hab. Jerzy Cieślik

Cele Przedstawić nowe zjawisko jakim jest przedsiębiorczość międzynarodowa (PM) Przedstawić próby definicji i interpretacji tego zjawiska na gruncie teorii Przeanalizować aktualne tendencje w zakresie PM na świecie, w Europie i w Polsce Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Przedsiębiorczość międzynarodowa – wyjściowa definicja Przedsiębiorczość międzynarodowa to identyfikacja, rozpoznanie i wykorzystywanie szans pojawiających się w obrocie międzynarodowym, dla wprowadzenia na rynek nowych towarów bądź usług. (McDougall&Oviatt, 2003) Działanie proaktywne, innowacyjne i związane z ryzykiem – orientacja przedsiębiorcza Aktywność międzynarodowa mniejszych firm – w przeciwieństwie do planowej działalności wielkich korporacji transnarodowych, wykorzystujących osiągnięty potencjał Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Biznes międzynarodowy – struktura podmiotowa Dominująca pozycja kilkuset międzynarodowych koncernów Potencjał ekonomiczny największych koncernów przewyższa potencjał wielu krajów Koncentracja w kluczowych dziedzinach wytwórczości i usług Kilkaset tysięcy mniejszych firm aktywnych w obrocie międzynarodowym, ale ich rola postrzegana jako marginesowa Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Rola wielkich korporacji transnarodowych 500 największych koncernów kontroluje Około połowy handlu światowego Ponad 90 % wartości zagranicznych inwestycji bezpośrednich Około 80% wydatków na B+R Przeogromny wpływ na kształtowanie nowoczesnych systemów zarządzania i organizacji działalności gospodarczej Wpływy polityczne? Zorganizowana, planowa działalność w oparciu o posiadany potencjał Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Korporacje globalne czy regionalne? System gospodarki światowej - układ Triady Ameryka Europa Azja Pacyfik Bliskie i dalekie peryferie Koncentracja regionalna Top 500 Globalne - 9 2-regionalne - 36 Regionalne - 320 Brak danych - 135 RAZEM - 500 Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Tradycyjne podejście w analizie (badaniach) biznesu międzynarodowego Koncentracja na działalności wielkich korporacji międzynarodowych i ich roli w gospodarce światowej Firma rozwija się najpierw na rynku krajowym i już jako dojrzała podejmuje próby ekspansji międzynarodowej (eksport, produkcja, licencje, itp.) Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Teoria biznesu międzynarodowego Specjalizacja: Biznes międzynarodowy (IB) Główny obiekt badań: wielkie korporacje transnarodowe, odgrywające dominującą rolę w gospodarce światowej Teoria zagranicznych inwestycji bezpośrednich (ZIB) Eklektyczna teoria J.H. Dunninga (paradygmat OLI) ukoronowaniem dorobku teoretycznego (O) Ownership advantages (L) Location advantages (I) Internalization advantages Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Istota teorii eklektycznej J.H. Dunninga Kierunki i formy ekspansji międzynarodowej są wypadkową: Źródeł zmonopolizowanej przewagi konkurencyjnej firmy Atrakcyjności lokalizacyjnej poszczególnych krajów i regionów Korzyści internalizacji bądź eksternalizacji Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Czy jest miejsce na przedsiębiorczość w gospodarce światowej? Ambiwalentne podejście do „small businessu” do końca lat 1980-tych Podejście „ideologiczne” - te firmy są potrzebne jako „baza” kapitalizmu Przekonanie, że postęp techniczno-organizacyjny rozgrywa się wśród wielkich firm Trzeba wspierać małe firmy z ze względu na racje ideologiczne, moralne, polityczne Przekonanie o marginalnej roli „small businessu” w handlu międzynarodowym Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Nowe oblicze przedsiębiorczości na przełomie XX i XXI w. Podważenie dominacji wielkich koncernów w nowoczesnych sektorach gospodarki Przełomowe rozwiązania organizacyjne Wykorzystanie skutków rewolucji informacyjnej Skrócenie cyklu życia firmy Wyodrębnienie sektora przedsiębiorczości nowej generacji Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Przedsiębiorczość „nowej generacji” a small business - porównanie Firmy nowej generacji W tradycyjnych sektorach W nowoczesnych sektorach Firmy jedno kilkuosobowe Firmy małe na początku w ciągu kilku lat mogą być bardzo duże Zarządzane jednoosobowo Typowo przez zespoły przywódcze Przeważa finansowanie ze środków własnych Także środki własne ale dodatkowo kredyt, venture capital, giełda W przypadku sukcesu wielopokoleniowy cykl życia Typowa strategia to sprzedaż biznesu i podjecie nowego wyzwania Niewielki wpływ na gospodarkę Źródło przełomowych zmian Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Nowe warunki działania na rynkach międzynarodowych dla mniejszych firm Przyspieszona wymiana informacji, dzięki nowoczesnym technologiom, pozwoliła na zmniejszenie dystansu kulturowego Skrócenie czasu i obniżka kosztów komunikacji międzynarodowej Stopniowe ograniczania ceł i innych barier w handlu światowym a także z postępującego procesu integracji gospodarczej. Nowe rozwiązania organizacyjne – franczyza, globalny outsourcing Do sektora dynamicznych małych przedsiębiorstw weszli ludzie wykształceni, z dobrą znajomością języków obcych Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Co na to naukowcy? Od końca lat 1970-tych zainteresowanie działalnością eksportową mniejszych firm Obiekt badań: small business Sektor MSP na uboczu radykalnych zmian w technologii i organizacji Nieliczna przejawy internacjonalizacji wymagają wsparcie Teoria etapowego zaangażowania międzynarodowego (Szkoła Uppsalska) Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Model Szkoły Upsalskiej W przypadku small businessu istnieją szczególne ograniczenia w w podejmowaniu działalności zagranicznej Zaangażowanie międzynarodowe następuje stopniowo (etapowo) Od rynków najbliższych geograficznie, kulturowo do rynków bardziej odległych Od prostych form (eksport) po formy bardziej zaawansowane Koncepcje niewystarczające dla wyjaśnienia nowych zjawisk Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Nowe zjawiska w biznesie międzynarodowym Małe dynamiczne firmy bardzo szybko po starcie wychodzą na obce rynki - born globals Kupcy międzynarodowi nowej generacji Globalni fachowcy Eksport dzwignią rozwoju mniejszych firm mMultinationals (Micromultinationals) – mniejsze firmy tworzą zagraniczne oddziały i filie (wcześniej robiły to prawie wyłącznie korporacje transnarodowe) Nowe oblicze przedsiębiorczości to oblicze międzynarodowe (globalne) Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Odpowiedź badaczy Docenienie dynamicznego aspektu procesu internacjonalizacji Próba wyjaśnienia na gruncie współczesnych koncepcji zarządzania RBV (zasobowa) Powiązania sieciowe Organizacja ucząca się Koncepcje behawiorystyczne Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Odpowiedź badaczy c.d. - Teoria przedsiębiorczości międzynarodowej Styk teorii biznesu międzynarodowego i teorii przedsiębiorczości Akcent na przedsiębiorczy charakter procesu internacjonalizacji Decydują cechy, predyspozycje i umiejętności przedsiębiorcy Proaktywny, innowacyjny, uwzględniający ryzyko charakter ekspansji międzynarodowej Przedsiębiorczość międzynarodowa – wyszukiwanie, weryfikacja i wykorzystywanie szans (sposobności) biznesowych w obrocie międzynarodowym Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Zastosowanie teorii przedsiębiorczości międzynarodowej Identyfikacja podstawowych prawidłowości procesu PM Możliwość prognozowania skutków określonych zmian i działań Wykorzystanie dla wypracowania „dobrych praktyk” biznesowych „There is nothing as practical as good theory” – Karl Popper Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Teoria biznesu międzynarodowego - podsumowanie Segment Koncepcje teoretyczne Wielkie korporacje transnarodowe Teoria ZIB – Eklektyczna teoria J.H.Dunninga Tradycyjny small biznes – zaangażowanie eksportowe Teoria zaangażowania eksportowego – model Szkoły Uppsalskiej Przedsięwzięcia nowej generacji Teoria PM – połączenie współczesnych koncepcji zarządzania z teorią przedsiębiorczości i teorią biznesu międzynarodowego Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Podsumowanie Połączenie dzwigni przedsiębiorczej, oraz międzynarodowej tworzy nową jakość w strukturze biznesu międzynarodowego To się dzieje aktualnie także w Europie i w Polsce! Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie dr hab. Jerzy Cieślik

Struktura podmiotowa firm w Europie w 2003 r. Razem działa ok. 19.5 mln firm 92% to mikroprzedsiębiorstwa (0-9) 7% to firmy małe (10-49) 1% to firmy średnie (5-249) 0.2% to firmy duże (250+) Firma w Europie zatrudnia średnio 7 osób Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

MSP a duże firmy w Europie w 2003 r - porównanie Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Skala umiędzynarodowienia europejskich MSP -wyniki badań empirycznych Raport zawiera wyniki kompleksowych badań przeprowadzonych w 19 krajach europejskich w 2003 roku Przeprowadzono je na dużej próbie 7385 firm należących do sektora MSP Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Formy zaangażowania międzynarodowego Przeważa zaangażowanie w formie importu Wiele firm łączy import z eksportem i w mniejszym stopniu innymi formami zaangażowania Prawie 2/3 ma charakter lokalny Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Firmy z mniejszych krajów są bardziej zinternacjonalizowane Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Struktura MSP wg natężenia internacjonalizacji W przypadku prawie połowy firm udział eksportu w sprzedaży nie przekracza 10% Są jednak firmy o dominującej roli eksportu w sprzedaży Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Motywy zaangażowania międzynarodowego Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Wewnętrzne bariery internacjonalizacji Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

Zewnętrzne bariery internacjonalizacji Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie