Zapewnianie jakości pomiarów wykonywanych na miejscu, transportu i konserwacji prób Dr Dietmar Petersohn Laboratorium Berliner Wasserbetriebe 1

Zapewnianie jakości podczas wykonywania pomiarów na miejscu Inspekcja wizualna Przechowywanie urządzeń w umiarkowanej temperaturze Kalibracja Tlen codzienny pomiar pH codzienny pomiar konduktywności / potencjału redoks – kontrola Sprawdzenie pomiaru przy pomocy niezależnych norm lub roztworów porównawczych dokumentacji w mapach wartości średnich Badania międzylaboratoryjne przy użyciu wody pobranej do badania Ocena stanu elektrod 2

Pomiary na miejscu Temperatura Odczyn pH Konduktywność Rozpuszczony tlen Potencjał redoks (stosuje się w przypadku prób wody gruntowej i ze studni Cechy organoleptyczne Zapach Kolor Mętność Osad Smak (jedynie w przypadku wody przeznaczonej do spożycia w punktach kontrolnych wodociągu) 3

Źródła błędu w analityce Błędy popełniane podczas próbobrania nie mogą zostać skorygowane aparaturą analityczną Próby ulegają procesom zmian Fizycznych Chemicznych Biologicznych Wyniki badań często różnią się od tych, które otrzymano by przeprowadzając badanie tuż po pobraniu próby 4

Powody konserwacji Stan chemiczny próby wpływa na uzyskiwane wyniki Utlenianie związków przez tlen rozpuszczony w wodzie i tlen z powietrza Zmiana wartości pH, konduktywności lub stężenia kwasu węglowego w próbie spowodowany dostępem dwutlenku węgla Nieodwracalna adsorpcja lub desorpcja związków z materiału, z którego wykonany jest pojemnik lub ciał stałych znajdujących się w próbie Utrata lub odgazowanie związków Działanie na próbę czynników mikrobiologicznych Zmiany spowodowane dostępem światła Wpływ temperatury w przypadku długotrwałego transportu od miejsca pobrania próby do laboratorium 5

Powody konserwacji - przykład Zakres zmian cech próby oraz warunków transportu Cel: Zachowanie stanu próby przez konserwację podczas próbobrania przy pomocy odpowiednich środków Środki: specjalny pojemnik specjalny zabieg konserwacyjny 6

Zanieczyszczenie – przykład: fosforany i EDTA Wchodzą w skład detergentów do mycia naczyń szklanych (sprzętu, butelek, kolb) Zabronione jest użycie detergentów zawierających fosforany do mycia butelek, do których pobiera się próby do badania na obecność fosforanów Detergenty zawierające czynniki kompleksujące nie nadają się do pobierania prób do badań na oznaczenie EDTA 7

Obejmuje wytyczne dotyczące konserwacji i obsługi prób EN DIN 5667-3 Obejmuje wytyczne dotyczące konserwacji i obsługi prób Wymienia najpopularniejsze techniki konserwacji Opisuje wpływ środowiska i wzajemne oddziaływanie prób i otoczenia Omawia sposoby zapobiegania wzajemnemu oddziaływaniu prób i pojemników lub detergentów użytych do ich mycia 8

Wymagania w stosunku do metod konserwacji Procedura analizy nie może zostać zakłócona Konserwacja służąca zachowaniu jednego parametru nie może zakłócić analizy innych Stosować można wyłącznie materiały i procedury wolne od zanieczyszczeń Konserwacja nie może zwiększyć ryzyka dla próbobiorców i laborantów 9

Metody konserwacji > Zakwaszenie; pH 1 do 2 przy pomocy Kwasu azotowego (HNO3) Kwasu solnego (HCl) Kwasu fosforowego (H3PO4) lub Kwasu siarkowego (H2SO4) >  Zastosowanie roztworu sody kaustycznej, pH > 12 >  schłodzenie / przetrzymywanie w umiarkowanej temperaturze >   Zamrożenie >  Filtracja 10

Konserwacja w BWB zgodnie z SPP (fragment) Parameter Flaschenart / Menge Konservierung AOX 250 ml Glas, blasenfrei mit 0,5ml 10M HNO3 auf pH 1-2 AOI 1 l Glas, blasenfrei mit 2ml 10M HNO3 auf pH 2 vor Ort einstellen Bakteriologie 250ml Babyflasche mit Alu- Kappe 5 Std. bei 180°C sterilisieren Cyanide, (frei / gesamt) 500ml l Glas, braun mit Schliffstopfen, blasenfrei mit 2,0ml 5 M Natronlauge, pH- Wert kontrollieren >12 Fe2+ 100 ml Glas mit Schliffstopfen, blasenfrei 1ml H2SO4 1:3 PAK 1l Glas, braun keine Phenolindex 5ml 10% CuSO4 und 2ml 10% H3PO4 Quecksilber 250 ml Kunststoff mit 2,5ml HNO3-Kaliumdichromat- Lsg vor Ort Schwermetalle 125 / 250 ml Kunststoff mit 1,5 / 3ml 65% HNO3 1:2

Konserwacja – przykład: rtęć > Środki chemiczne i butelki: Roztwór stabilizujący: 1% K2Cr2O7 – stosować w ilości 2.5 ml na 250 ml próby w butelce do pobierania prób >  Do rozważenia: Użycie butelek plastikowych, szklanych lub teflonowych Butelka do pobierania prób wyłącznie na obecność rtęci Nie wykorzystywać już nigdy do pobierania prób do badania na obecność innych metali ciężkich, w szczególności chromu (chrom VI) 12

Konserwacja – przykład: żelazo (II) >   Środki chemiczne i butelki: 1.   Roztwór stabilizacyjny: 1:3 rozcieńczonego kwasu siarkowego (H2SO4) 2.   stosować w ilości 1 ml na każde 100ml próby w szklanej butelce zamkniętej szklanym korkiem 3.   wypełnić nie zostawiając bąbli powietrza >   Jaki wpływ na ogólne żelazo: 1.  związki węgla adsorbują w kwasach humusowyc 2.   kwas azotowy (HNO3) jest silnym utleniaczem 13

Konserwacja – przykład: indeks fenolowy >  Środki chemiczne i butelki: 1.   Butelki z brązowego szkła ze szlifowanymi szklanymi korkami 2.   Konserwacja w pH < 4 3.   Dodać 1g siarczanu miedzi na litr próby 4.   Schłodzenie do 4°C i analiza w ciągu 24h >   Do rozważenia: 1.   Zanieczyszczenie detergentami zawierającymi substancje zmieniające właściwości w obecności fenolu 2.   Wypełnienie butelki bez pozostawienie bąbli powietrza w celu uniknięcia utlenienia tlenem atmosferycznym

Konserwacja - przykład: Trihalogenometany (THM) ■   Wykonanie próbobrania Próbę umieścić w 2 butelkach z brązowego szkła zaopatrzonych w szklane korki nie pozostawiając w środku powietrza. Schłodzić podczas transportu. Analiza w ciągu 24 godzin ■   Metoda alternatywna: 10 ml próbę umieścić w pojemnikach HS wypełniając je do oznaczenia kalibracyjnego ■   Cechy: THM = lotne aromatyczne i halogeniczne węglowodory szybko ulatniające się z próby w razie jej otwarcia.

Dziękuję za uwagę