Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia) Nazwa szkoły: Publiczne Gimnazjum w Smętowie Granicznym ID grupy: 96/53 MP G1 Kompetencja: Matematyczno-przyrodnicza Temat projektowy: Zdrowy dych w zdrowym ciele – oddychaj i żyj Semestr/rok szkolny: II/2010/2011

Zdrowy duch w zdrowym ciele –oddychaj i żyj

Wykonujemy model układu oddechowego

Malujemy model układu oddechowego

Gotowy model układu oddechowego

Funkcje poszczególnych narządów: UKŁAD ODDECHOWY Funkcje poszczególnych narządów:

Jama nosowa - Rola nosa i jamy nosowej w układzie oddechowym jest bardzo prosta. Nozdrza stanowią wlot powietrza, które następnie jest w nosie ogrzewane, nawilżone i oczyszczone z zanieczyszczeń.

Jama ustna - najważniejszy i największy rezonator nasady, dzięki ruchliwości języka i ruchomości elastycznych ścian mięśniowych, posiada jeszcze większe możliwości zmiany objętości niż jama gardłowa. Poza tym jama ustna pełni także funkcję artykulacyjną Więcej o: Funkcje rezonansowe jamy ustnej, nosowej i gardłowej. Emisja głosu.

Tchawica - Śluz wydzielany przez gruczoły śluzowe oraz falujące ruchy rzęsek ułatwiają wychwytywanie wdychanych wraz z powietrzem drobin pyłów, które usuwane są z dróg oddechowych w czasie odruchu kaszlu. - transport powietrza do płuc; - ogrzewanie i nawilżanie tego powietrza; - oczyszczanie powietrza z ciał obcych

Gardło - jest jednym z głównych elementów aparatu mowy, odpowiedzialnego za emisję głosu. Wraz z jamą nosową i ustną wchodzi w skład tzw. nasady aparatu artykulacyjnego. Znajdują się w niej narządy zwane artykulatorami, które modyfikując strumień wydychanego powietrza, decydują o barwie wytwarzanego głosu.

Krtań - funkcje głosowe, ponieważ w jego budowie występują struny głosowe. Dodatkowo zabezpiecza drożność tchawicy. Podczas połykania kieruje kęsy pokarmowe w stronę przełyku i zapobiega krztuszeniu się. Krtań jest zbudowana z chrząstek. Jedna z nich, nagłośnia otwiera i zamyka drogi.

Dydaktyczna Gra Planszowa Zasady gry: Za złą odpowiedź rzut kostką. Wyrzucona liczba oczek mówi o ile pól należy się cofnąć. Czarne pola – wróć na start. Zielone pola – zadanie. Czerwone pola – pytanie. Za poprawne wykonanie zadania dodatkowy rzut kostką. Pole EXTRA – trudniejsze pytanie (nieobowiązkowe), jeśli poprawnie odpowiesz wybierasz osobę, która traci kolejkę.

Polecenia do gry „układ oddechowy” Zadania: 1 zielone – zrób 10 pompek. 2 zielone – wstrzymaj oddech na minutę. 3 zielone – zrób 10 przysiadów. 4 zielone – zrób mostek. 5 zielone – zamknij oczy i zrób jaskółkę. 6 zielone – zrób 5 pompek. 7 zielone – przeliteruj swoje imię. 8 zielone – zrób 20 podskoków na lewej nodze. 9 zielone – policz do 10 w j. angielskim. 10 zielone – zrób dowolne ćwiczenie fizyczne. 11 zielone – powiedz alfabet.

Pytania: Co znajduje się w wydychanym powietrzu? Wymień 4 elementy układu oddechowego? Co się dzieje, gdy wdychamy powietrze? Podaj dwie choroby płuc? Z ilu elementów składa się układ oddechowy? Dlaczego oddychamy? Ile % tlenu jest w powietrzu? Ile % azotu jest w powietrzu? Ile % stanowi reszta gazów? EXTRA Ile pęcherzyków zawierają płuca? (od 300 do 450 milionów) Ile średnio oddechów na minutę wykonujemy? (od 10 do 15)

bądź mądry – znaj swój układ oddechowy

Budowa mikroskopu optycznego 1-Okular 2-Rewolwer 3-Obiektyw 4-Śruba makrometryczna 5-Śruba mikrometryczna 6-Stolik 7-Źródło światła

Obliczanie powiększenia mikroskopu Powiększenie jakie daje mikroskop zależy od powiększenia obiektywu i okularu, i stanowi iloczyn powiększeń tych dwóch części optycznych. W naszym wypadku powiększenie okularu wynosiło 10 x powiększenie obiektywu wynosiło 40 x Powiększenie obrazu 10 x 40 = 400

Obserwacja Fragmentów płuca Zasady mikroskopowania: 1.Przed rozpoczęciem ćwiczenia mikroskop wyczyść czystą ściereczką. 2.Za pomocą lusterka skieruj światło na obiektyw , aby uzyskać równomierne oświetlenie pola widzenia. 3.Oglądaj preparat najpierw przy małym, a później przy stopniowo coraz to większym powiększeniu. 4.Nastaw mikroskop na obraz preparatu śrubą makrometryczną, śruby mikrometrycznej używaj do uzyskania ostrości obrazu. 5.Nie dotykaj soczewek palcami, nie odkręcaj obiektywu. 6.Po skończonych obserwacjach należy mikroskop wyczyścić i zostawić obiektyw na najmniejszym powiększeniu.

Zdjęcie fragmentu płuc ssaka Na zdjęciu widać strukturę pęcherzyków i naczynia włosowate

Budowa pęcherzyka płucnego

Badanie właściwości płuca ssaka Fragment płuca pływa po wodzie. Wniosek: Gęstość płuca ssaka jest mniejsza od gęstości wody.

Badanie właściwości płuca ssaka Jeśli zanurzymy fragment płuca pod wodą, to na powierzchni pojawią się bardzo małe pęcherzyki powietrza, a woda zabarwi się na kolor różowy. Wniosek: We wnętrzu płuca znajduje się powietrze. Pęcherzyki płucne mają małe rozmiary. W płucach znajduje się krew.

Budowa komórki zwierzęcej

Funkcje elementów komórki Cytoplazma jest półpłynną, galaretowatą, przezroczystą substancją, z wyglądu podobną do surowego białka kurzego. W skład cytoplazmy wchodzą przede wszystkim białka, czyli związki organiczne będące podstawowym składnikiem żywej materii i podłożem wszystkich zjawisk życiowych. Prócz białek cytoplazma zawiera: węglowodany, tłuszcze, sole mineralne oraz wodę (50-95 %). Jądro komórkowe mieszczące się w protoplazmie ma zwykle kształt kulisty i zbudowane jest z plazmy jądrowej (karioplazmy). Jądro wraz z cytoplazmą biorą czynny udział w procesach życiowych komórki.

Funkcje elementów komórki CD Organelle są to drobne utwory protoplazmy, pełniące pewne czynności w komórce. Błona komórkowa tworzy zewnętrzną zagęszczoną warstewkę protoplazmy (ektoplazma) Mitochondria mają postać kulistą, pałeczkowatą lub nitkowatą. Mitochondria są ośrodkami energetycznymi – odbywa się w nich uzyskiwanie energii przez rozkład wysokoenergetycznych związków węgla.

Dźwięk strun głosowych

Śpiew Śpiew – czynność polegająca na wytwarzaniu dźwięków o charakterze muzycznym za pomocą głosu. Każda osoba potrafiąca mówić potrafi też śpiewać, ponieważ śpiew pod wieloma względami jest jedynie formą przedłużonej mowy.

Fale dźwiękowe Fale dźwiękowe to dźwięki, które człowiek jest w stanie usłyszeć, gdy mają częstotliwość od 16Hz do 20 000Hz. Każdy dźwięk jest złożony z szeregu tonów. Zjawisko rezonansu akustycznego zachodzi na odległość. Przykłady: Drgania strun głosowych (np.śpiew), Cechy dźwięków: - barwa dźwięku - natężenie (siła brzmienia) - częstotliwość (wysokość)

Źródła dźwięków Drgające ciało, które jest źródłem dźwięku, styka się z cząsteczkami gazu w powietrzu i powoduje ich drgania wymuszone, które są przekazywane kolejnym cząsteczkom. Następują chwil. owe zagęszczenia i rozrzedzenia ośrodka. W ten sposób w powietrzu obok ciśnienia atmosferycznego powstaje dodatkowe ciśnienie fali akustycznej. Tomek demonstruje sposoby wytwarzania dźwięków.

Struny głosowe

Więzadła głosowe Więzadła głosowe znajdują się w krtani i przytwierdzone są z jednej strony do wyrostków głosowych znajdujących się na parzystych chrząstkach nalewkowych, natomiast z drugiej do chrząstki tarczowatej. Są częścią fałd głosowych.

Nagłośnia Nagłośnia - nieparzysty fałd zamykający wejście krtani, zbudowany z chrząstki nagłośniowej, pokrytej tkanką miękką, więzadeł i mięśni. Nagłośnia jest położona od tyłu nasady języka i ku jej dołowi. Wejście do krtani od tyłu i z boku jest ograniczone przez fałdy nalewkowo- nagłośniowe, zapobiegając przedostawaniu się pokarmów do dróg oddechowych podczas procesu połykania. U niemowląt fałd ten jest nie do końca wykształcony, przez co wraz z pokarmem do żołądka dostaje się powietrze. Nie jest możliwe jednoczesne przełykanie pokarmu i oddychanie. Nagłośnia jest pokryta błoną śluzową.

RAK KRTANI Dotyka głównie mężczyzn w wieku 55-65 lat, przede wszystkim palaczy (chorują 40 razy częściej). Im wcześniej wykryje się chorobę, tym większe szanse na powodzenie leczenia. Jeśli chorobę zacznie się leczyć we wczesnym stadium rozwoju, terapia kończy się sukcesem w 98 proc. przypadków.

Rak krtani - Objawy Objawy: zaczyna się od stopniowo narastającej chrypki. Z czasem zmienia się barwa głosu, chory ma uczucie przeszkody w gardle, odchrząkuje, odczuwa ból przy przełykaniu, który może promieniować w stronę ucha. W zaawansowanym stadium pojawia się duszność, kaszel, krwioplucie, powiększają się węzły chłonne na szyi. Dolegliwości nie ustępują mimo leczenia przeciwzapalnego.

Rak krtani - leczenie Leczenie: rodzaj terapii zależy od miejsca i zaawansowania choroby. Lekarz może zastosować napromieniowanie albo zabieg chirurgiczny. Polega on na usunięciu zmiany lub na całkowitym usunięciu krtani. Wówczas w tchawicy zakłada się na stałe rurkę tracheotomijną, przez którą chory będzie oddychał. W takim przypadku konieczna jest także rehabilitacja mowy pod kierunkiem logopedy i foniatry. Jeżeli pacjent nie opanuje tzw. mowy zastępczej, lekarz może rozważyć zastosowanie urządzenia wspomagającego mówienie - tzw. protezy głosowej, czyli elektronicznej krtani.

Jak uniknąć chorób krtani 1. Nie pal i unikaj zadymionych pomieszczeń. 2. Nie nadużywaj alkoholu, ogranicz picie mocnej kawy i herbaty. 3. Ogranicz ostre przyprawy i pikantne potrawy. 4. Nie pij i nie jedz potraw bardzo zimnych i bardzo gorących. 5. Nawilżaj powietrze w mieszkaniu i unikaj przebywania w pomieszczeniach z klimatyzacją. 6. Oszczędzaj struny głosowe. 7. Unikaj infekcji górnych dróg oddechowych. 8. Oddychaj przez nos.

Sztuczne oddychanie metodą Pierwsza pomoc Sztuczne oddychanie metodą usta – usta. Odegnij głowę pacjenta do tyłu jedną rękę kładąc na jego czole a drugą złap za żuchwę. Nabierz głęboki wdech, obejmij szczelnie ustami usta pacjenta (u dzieci usta i nos). Wdmuchuj powietrze tak jakbyś sam oddychał jednocześnie trzymając kciukiem i palcem wskazującym zatkany nos pacjenta. Pod koniec wdechu uwolnij usta pacjenta. Słuchaj czy powietrze ucieka i obserwuj ruchy klatki piersiowej poszkodowanego. Grzesiu wykonuje sztuczne oddychanie metodą usta – usta.

Pierwsza pomoc Zasady masażu serca Pacjenta zawsze należy ułożyć na plecach, koniecznie na twardym podłożu, Pacjent w trakcie masażu serca nie musi być wentylowany, Najnowsze wytyczne nie zalecają długotrwałego wyszukiwania odpowiedniego miejsca ucisku. Ręce kładziemy na środku klatki piersiowej i w tym miejscu prowadzimy masaż. Aby ratownik mógł skutecznie uciskać przez odpowiednio długi czas i skutecznie prowadzić masaż serca musi trzymać wyprostowane ręce. Ucisk wynika z oparcia się ciężarem swojego ciała na mostku. Zwalniając ucisk nie należy odrywać rąk i nie zmienia się ich położenia Marcin wykonuje masaż serca.

Rękoczyn heimlicha Zadławienia Rękoczyn Heimlicha (inaczej chwyt Heimlicha) jest to technika pierwszej pomocy stosowana przy zadławieniach. Polega ona na naciśnięciu przepony w celu wypchnięcia przedmiotu znajdującego się w tchawicy zadławionego. Podczas robienia chwytu Heimlicha istnieje możliwość uszkodzenia trzewi jamy brzusznej zatem należy go stosować tylko w wyjątkowych przypadkach, wówczas gdy wszystkie inne metody zawiodły. W przypadku zadławienia i braku pomocy można zastosować chwyt Heimlicha na sobie - za pomocą np. kantu oparcia krzesła.

Mechanizm oddychania Oddychanie umożliwiają nam mięśni klatki piersiowej. Na dnie klatki piersiowej znajduje się przepona. Jest to mięsień o kształcie kopuły. Mięśnie znajdują również pomiędzy żebrami. Podczas wdechu i wydechu wykonują one zestaw złożonych ruchów. Podczas wdechu przepona staje się płaska, żeby zrobić płucom więcej miejsca. Mięsnie międzyżebrowe kurczą się, powodując ruch żeber do góry i na zewnątrz. Teraz płuca mogą się rozprężyć a powietrze wypełnić wolną przestrzeń. Podczas wydechu przepona i mięśnie międzyżebrowe są rozkurczane. Przepona unosi się a żebra wykonują ruch do dołu i do wewnątrz. Na skutek zmniejszenia objętości klatki piersiowej powietrze jest z niej wyciskane.

Wyznaczanie ilości wydychanego powietrza

Wyznaczamy objętość wydychanego powietrza

Wyniki pomiaru maksymalnej ilości wydychanego powietrza Lp. Inicjały Ilość wydychanego powietrza 1 MK 2,6 2 KM 2,8 3 GW 2,1 4 OP 2,7 5 OG 2,4 6 MC 7 JS 8 TB 9 MR 2,5 ŚREDNIA

Wyniki pomiaru

Mechanizm wymiany gazowej W wymianie gazowej zachodzącej za pomocą płuc wyróżniamy kilka kolejnych etapów. Pierwszy polega na pobraniu tlenu przez narządy oddechowe, drugi doprowadza do przeniknięcia tlenu do krwi i rozprowadzenia go po organizmie. Następnym etapem jest wymiana gazowa między krwią i tkankami i dopiero wtedy następuje oddychanie komórkowe. Podobną drogę (w przeciwnym kierunku) odbywa wytwarzany w procesie oddychania dwutlenek węgla.

Skład powietrza

Powietrze wdychane Powietrze atmosferyczne zawiera mniej dwutlenku węgla. Woda wapienna pozostaje przezroczysta.

Skład powietrza

Wykrywanie co2 w wydychanym powietrzu Dwutlenek węgla reaguje z zasadą wapniową. W wyniku reakcji powstaje węglan wapnia, który nie rozpuszcza się w wodzie. Woda wapienna mętnieje.

Schemat wymiany i transportu gazów Schemat zasady transportu gazów oddechowych w ciele człowieka z uwzględnieniem ciśnień parcjalnych w mmHg

Oddychanie płucne i wewnątrzkomórkowe Oddychanie wewnątrzkomórkowe polega na utlenianiu związków organicznych przy udziale tlenu, w celu uzyskania energii niezbędnej dla prawidłowego przebiegu wszelkich procesów życiowych. W płucach następuje zewnątrzkomórkowa wymiana gazowa, a w komórkach - wewnątrzkomórkowa wymiana gazowa i w konsekwencji utlenianie, czyli spalanie związków organicznych. Oprócz energii w tym procesie wytwarzane są: dwutlenek węgla, woda i inne związki. Komórka wydala dwutlenek węgla i wodę do krwi, która transportuje je do płuc.

Utlenianie glukozy Trawienie cukrów prostych: C6H12O6 + 6O2 = 6CO2 + 6H2O + energia. Trawienie dwucukrów - hydroliza przy użyciu enzymów do cukrów prostych: C12H22O11 (sacharoza) + H2O (pod wpływem enzymów) = C6H12O6 + C6H12O6 (glukoza + fruktoza).

Otrzymywanie tlenu W pracowni tlen otrzymujemy w wyniku rozkładu manganianu(VII) potasu 2KMnO 4  K2MnO4 + Mn02 + O2

Badanie właściwości tlenu gaz bezbarwny, bezwonny i bez smaku, nie pali się, ale podtrzymuje palenie słabo rozpuszcza się w wodzie, nieco cięższy od powietrza. Wykrywanie tlenu – żarzące się łuczywo w tlenie rozpala się jasnym płomieniem.

Ile energii uzyskamy spożywając różne pokarmy Kaloryczność pokarmów: Spalanie 1 g białka daje 4,1kcal Spalanie 1 g cukru daje 4,1 kcal Spalanie 1 g tłuszczu daje 9,3 kcal Wartość kaloryczna pokarmów: Serek topiony 28 g – 84 kcal Wołowina 100 g – 153 kcal Czekolada mleczna 100 g – 554 kcal

Co można zrobić z energią zgromadzoną w mitochondrium Sposoby wykorzystywania energii Rodzaj energii Wykorzystanie chemiczna Budowa białka w komórce, wzrost, podział komórek. mechaniczna Praca komórek mięśniowych – poruszanie , wzrost. cieplna Utrzymanie stałej temperatury ciała. bioelektryczna Praca komórek nerwowych – odbieranie podniet i przewodzenie

Zanieczyszczenia powietrza Na mapę konturową Polski nanieśliśmy emisję zanieczyszczeń stałych i gazowych dla poszczególnych województw oraz ilość zgonów spowodowanych chorobami układu oddechowego.

Badanie wpływu dwutlenku siarki na fragment płuca ssaka Spalanie siarki. Dwutlenek siarki reaguje z wodą, powstaje kwas siarkowy. Wskaźnika zabarwia się na różowo informując o odczynie kwaśnym. Fragment płuca poddany działaniu dwutlenku siarki

Wywar z czerwonej kapusty Wywar z czerwonej kapusty w środowisku kwaśnym zabarwia się na różowo a w środowisku zasadowym na zielono.

Porównanie fragmentu płuca świeżego i poddanego działaniu dwutlenku siarki Płuco pod działaniem dwutlenku siarki zmieniło barwę oraz objętość. Wniosek: Dwutlenek siarki niszczy trwale płuca.

Składniki dymu tytoniowego Nikotyna – Tlen i azot – Tlenek węgla i tlenek azotu – Inne substancje –

Co jeszcze zawiera dym papierosowy? Aceton Naftyloamina Metanol Piren Dimetylonitro-zoamina Naftalen Nikotyna Kadm Tlenek węgla Benzopiren Chlorek winilu Cyjanowodór Toluidyna Amoniak Uretan Toluen Aresn Dibenzoakrydyna Fenol Butan Polon 210 DDT

Szkodliwość palenia tytoniu Nie od dziś wiadomo, że palenie tytoniu jest szkodliwe, ale tak naprawdę co powoduje? NOWOTWORY ZŁOŚLIWE (płuc, krtani, nerek,) UDARY MÓZGU, ZAWAŁY SERCA, ROZEDMĘ PŁUC, WRZODY ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY, MNIEJSZĄ PŁODNOŚĆ I POTENCJĘ! Nie wspominając już o efektach kosmetycznych, szybki starzeniu skór, przebarwieniach na zębach, paznokciach.

Wpływ wysiłku fizycznego na wymianę gazową Lp. Inicjały Ilość wydechów na minutę Objętość wydychanego powietrza Czas na 100 m Ilość wydechów po biegu Objętość wydychanego powietrza po biegu 1. KM 20 500 15,44 22 800 2. MCh 700 14,00 28 1000 3. MKa 18 750 14,29 1100 4. MKo 16 650 16,09 5. AS 600 14,26 6. OP 15,34 26 900 7. DS 16,19 24 8. OG 14 15,93 9. MKr 15,83 10. OS 17,57 Śr. 17 660 15,49 23,2 920

Pomiar ilości wydychanego powietrza

Graficzne przedstawienie wyników pomiaru Wzrost ilości wydychanego powietrza po wysiłku Wzrost liczby wydechów po wysiłku

Wnioski Przed wysiłkiem fizycznym średnia ilość wydechów dla grupy wynosiła 17, a średnia ilość wydychanego powietrza 660 cm3. Po wysiłku średnia ilość wydechów zwiększyła się do 23,2 a ilość wydychanego powietrza wzrosła do 920 cm3. Wysiłek fizyczny wpłynął na wzrost wymiany gazowej w płucach.

Wpływ aktywności fizycznej na sprawność układu oddechowego i zdrowia całego organizmu Jeśli nie chcesz mieć problemów z oddychaniem, musisz troszczyć się o swoje płuca. Spróbuj oddychać raczej przez nos niż przez usta, ponieważ śluz i rzęski w przewodach nosowych oczyszczają powietrze, zanim dotrze ono do płuc. Płuca osób, które regularnie ćwiczą, mogą wchłaniać większą ilość tlenu, w porównaniu z płucami tych, którzy nie ćwiczą. Im więcej ćwiczysz, tym silniejsze stają się twoje mięśnie oddechowe.