Ubóstwo w Polsce: wiek, płeć, wykształcenie Komentarz przygotowany przez dr Irenę Topińską (Uniwersytet Warszawski) w związku z prezentacją raportu UNFPA 2005 The Promise of Equality. Gender Equity, Reproductive Health and the Millennium Development Goals 12 października 2005

Cel i zakres komentarza Temat raportu UNFPA: równość i sprawiedliwość w dzisiejszym świecie z punktu widzenia sytuacji kobiet i dzieci w krajach najsłabiej rozwiniętych Polska nieobecna w przedstawianych przykładach Spojrzenie na tematykę raportu z polskiej perspektywy: (ważne w odniesieniu do Milenijnych Celów Rozwoju) zagrożenie ubóstwem dzieci sytuacja kobiet wykształcenie szansą na ograniczanie ubóstwa

Uwagi o danych Główne tezy ilustrowane są danymi z 2001 roku (źródło danych - raport Banku Światowego dla Polski) Prezentowane tendencje pozostają w ostatnich latach bez zmian

Stopa ubóstwa a liczba dzieci w rodzinie Zagrożenie ubóstwem rodzin wielodzietnych i matek samotnie wychowujących dzieci jest w Polsce znacznie wyższe niż przeciętna dla całego kraju. W 2001 r. w ubóstwie skrajnym żyło ok.9% osób, ale stopa ubóstwa dla rodzin mających więcej niż dwójkę dzieci na utrzymaniu była wyraźnie wyższa. Dla rodzin z co najmniej czwórką dzieci była ona bliska 33%. w odsetkach Typ rodziny Ubóstwo skrajne Ubóstwo umiarkowane Osoba samotna 2.3 4.5 Małżeństwo bezdzietne 1.4 2.8 Małżeństwo + 1 dziecko 3.7 6.2 Małżeństwo + 2 dzieci 5.6 11.0 Małżeństwo + 3 dzieci 11.7 19.6 Małżeństwo + 4 i więcej dzieci 32.7 44.9 Samotna matka z dziećmi 13.8 20.7 Ogółem 8.6 14.2 Źródło: World Bank 2004, Growth, Employment and Living Standards in Pre-Accession Poland (vol. 2, chapter 4).

Stopa ubóstwa a wiek Ubóstwo jest w Polsce silnie skorelowane z wiekiem: im młodsza osoba tym większe zagrożenie ubóstwem W 2001 r. dzieci w wieku 0 -14 lat były trzykrotnie bardziej narażone na ubóstwo niż osoby najstarsze w odsetkach Grupa wieku Ubóstwo skrajne Ubóstwo umiarkowane 0 – 14 13.0 21.0 15 – 24 11.1 17.7 25 – 44 8.6 14.3 45 – 64 5.4 9.4 65 + 3.7 7.1 Ogółem 14.2 Źródło: World Bank 2004, Growth, Employment and Living Standards in Pre-Accession Poland (vol. 2, chapter 4).

Wiek dzieci a ubóstwo Najmłodsze dzieci są najbardziej narażone na ubóstwo W 2001 r. zasięg ubóstwa był w Polsce najwyższy dla dzieci w wieku 0 – 4 lata. Wraz z wiekiem stopa ubóstwa malała, ale dla dzieci cały czas była ona wyższa niż dla osób dorosłych

Wielkość gospodarstwa domowego Stopa ubóstwa a płeć Jeśli chodzi o zasięg ubóstwa, w Polsce nie widać wyraźnej dyskryminacji płci W 2001 r. odsetek ubogich był tylko nieco wyższy w gospodarstwach kierowanych przez kobiety niż w gospodarstwach, których głową był mężczyzna. Inaczej wyglądało zagrożenie ubóstwem osób samotnych: nieco bardziej zagrożeni byli mężczyźni niż kobiety w odsetkach Wielkość gospodarstwa domowego Ubóstwo skrajne Ubóstwo umiarkowane Głowa gospodarstwa mężczyzna kobieta 1 4.2 1.6 8.0 3.3 2 1.7 3.2 5.7 3 5.9 10.6 4 5.5 8.6 10.4 14.9 5 10.2 18.2 23.0 6+ 21.9 30.5 33.2 44.4 Ogółem 8.2 9.4 13.8 15.1 Źródło: World Bank 2004, Growth, Employment and Living Standards in Pre-Accession Poland (vol. 2, chapter 4).

Wykształcenie głowy GD Stopa ubóstwa a wykształcenie Wykształcenie daje szansę na wyjście z ubóstwa W 2001 r. ubóstwo prawie nie występowało w rodzinach kierowanych przez osoby z wyższym wykształceniem, świadczy o tym bardzo niski zasięg ubóstwa dla tej grupy rodzin w odsetkach Wykształcenie głowy GD Ubóstwo skrajne Ubóstwo umiarkowane Wyższe 0.4 1.3 Średnie 3.3 6.6 Zawodowe 10.7 18.0 Podstawowe 16.2 24.7 Ogółem 8.6 14.2 Źródło: World Bank 2004, Growth, Employment and Living Standards in Pre-Accession Poland (vol. 2, chapter 4).