Układ krążenia człowieka Cezary Pilichowski

Na układ krwionośny składają się: Rola układu krążenia: transportująca (subst. odż., O2, CO2), termoregulująca, immunologiczna, Układ krążenia: układ krwionośny limfatyczny Na układ krwionośny składają się: serce naczynia krwionośne (żyły, tętnice, naczynia włosowate)

Krzepnięcie krwi Grupy krwi Układ limfatyczny- budowa i funkcje Choroby układu krążenia Odporność człowieka

Budowa układu krwionośnego

Zadaniem układu krążenia (dokładniej: układu krążenia krwi, tj Zadaniem układu krążenia (dokładniej: układu krążenia krwi, tj. układu krwionośnego) jest transportowanie krwi - płynu zawierającego niezbędne dla organizmu składniki odżywcze (głównie glukozę, aminokwasy i tłuszcze) oraz tlen, konieczny do spalania niektórych z tych związków i przenoszony za pomocą czerwonego barwnika krwi, zwanego hemoglobiną. Krew transportuje też hormony, uwalniane do niej przez układ dokrewny, a także komórki układu immunologicznego i przeciwciała. Najważniejszymi elementami układu krążenia są: serce - system dwu pomp (lewej i prawej komory serca) tłoczących krew do całego układu (dokładniej: do krążenia dużego i małego), oraz naczynia krwionośne - tętnice, przez które krew wydostaje się z serca, i żyły, transportujące krew do serca.

Żyły: (łac. venae) – wszystkie naczynia krwionośne prowadzące krew do serca bez względu na to czy jest to krew utleniona (tętnicza) czy nie utleniona (żylna). Naczynia żylne mają cienką warstwę mięśniówki gładkiej, ściany wiotkie, mogą posiadać zastawki zapobiegające cofaniu się krwi. Prowadzą krew z obwodu do serca. Zależnie od tego gdzie żyły prowadzą krew ma ona różny kolor. Jeżeli z obwodu do serca, do przedsionka prawego prawej komory - krew jest ciemnowiśniowa. Wynika to z tego, że jest ona pozbawiona tlenu oraz bogata w produkty przemiany materii. W żyłach idących od płuc ku przedsionkowi prawemu - krew jest jasnoczerwona, mocno dotleniona.

Tętnice: Składają się z trzech (w różnym stopniu rozwinięte) warstw: błona wewnętrzna - utworzona przez komórki śródbłonka spoczywające na warstwie włókien kolagenowych i leżącej jeszcze bardziej odśrodkowo blaszce sprężystej wewnętrznej zbudowanej z włókien elastycznych, błona środkowa - utworzona przez warstwę komórek mięsni gładkich i leżącą odśrodkowo blaszkę sprężystą zewnętrzną, przydanka (błona zewnętrzna, - luźna tkanka łączna z licznymi, podłużnymi włóknami kolagenowymi i elastycznymi.

Aorta- tętnica główna duży pień tętniczy, którego gałęzie doprowadzają krew tętniczą do wszystkich tkanek. Jest największą tętnicą człowieka. Aorta rozpoczyna się w przedłużeniu stożka tętniczego lewego, następnie wstępuje w śródpiersiu górnym ku górze i nieco w prawo na 5 do 7 cm, a następnie ponad korzeniem płuca lewego zatacza łuk ku tyłowi i w lewo i wchodzi do śródpiersia tylnego na lewą stronę kręgosłupa, do którego dochodzi na poziomie Th3 lub Th4. Najwyższy punkt łuku u osoby młodej znajduje się 2-3 cm poniżej górnego brzegu mostka. Po dojściu do kręgosłupa zstępuje pionowo w dół przesuwając się z lewej powierzchni kręgosłupa na jego powierzchnię przednią, a po przejściu przez rozwór aorty w przeponie wchodzi do przestrzeni zaotrzewnowej brzucha, gdzie oddaje swoje największe gałęzie, a sama zmniejsza swoją średnicę. Na wysokości L4 dzieli się na dwie symetryczne tętnice biodrowe wspólne i znacznie cieńszą, stanowiącą bezpośrednie przedłużenie aorty tętnicę krzyżową pośrodkową.

Naczynia włosowate: cienkościenne naczynia krwionośne (lub chłonne) oplatające tkanki i docierające do niemalże każdej komórki ciała. Są drobne, ale łącznie mają ogromną powierzchnię. Zbudowane są ze śródbłonka. Ich średnica wynosi 7-15 μm. Ich zadaniem jest wymiana gazów, składników pokarmowych, zbędnych produktów przemiany materii, hormonów i między krwią, a tkanką. Jeśli naczynie włosowate pęknie w organizmie to nic się nie stanie. wyróżnia się następujące typy naczyń włosowatych: kapilary mięśniowe, kapilary trzewne, kapilary zatokowe.

Porównanie tętnic i żył. Tętnice i żyły różnią się budową. Tętnice mają stosunkowo grube i silnie umięśnione ściany, dzięki czemu są elastyczne i wytrzymałe na zmiany ciśnienia. Żyły maja stosunkowo cienkie i słabo umięśnione ściany, dlatego są mniej elastyczne od tętnic i znacznie mniej wytrzymałe na zmiany ciśnienia. W żyłach znajdują się kieszonkowe zastawki, zapobiegające cofaniu się krwi. Główne naczynia krwionośne rozdzielają się na coraz mniejsze naczynia, aż wreszcie przechodzą w cienkościenne kapilary (naczynia włosowate), gęsto rozmieszane w tkankach ciał. Przez ściany naczy¨½ włosowatych odbywa się wymiana substancji między krwią, a tkankami ciała.

Co to jest serce? mięśniowy narząd warunkujący krążenie krwi; u człowieka ssaków i ptaków składa się z czterech części

Budowa serca 1. Prawy przedsionek 2. Lewy przedsionek 3. Żyła główna górna 4. Łuk aorty 5. Lewa tętnica płucna 6. Żyła płucna dolna 7. Zastawka mitralna 8. Zastawka aortalna 9. Komora lewa 10. Komora prawa 11. Żyła główna dolna 12. Zastawka trójdzielna 13. Zastawka pnia płucnego

Położenie serca Serce człowieka jest położone w śródpiersiu za mostkiem. Wielkością i kształtem nieco przypomina dłoń zaciśniętą w pięść Ta niebywale sprawna pompa zawieszona jest na wielkich naczyniach krwionośnych i ma własny system naczyniowy (tętnice więcowe oraz żyły serca. Z zewnątrz jama serca otoczona jest cienkim łącznotkankowym workiem-osierdziem.

Automatyzm serca Automatyzm serca – to termin stosowany w fizjologii, oznaczający że serce ma zdolność do samopobudzania się czyli właśnie do automatyzmu. Źródłem pobudzeń¨½ elektrycznych w mięśniu sercowym, są wyspecjalizowane komórki rozrusznikowe (zlokalizowane w węźle zatokowo-przedsionkowym i węźle przedsionkowo-komorowym), które mają następującą cechę, że ich potencjał spoczynkowy nie jest stały (jak w komórkach roboczych mięśnia sercowego) tylko ulega spontanicznie i samoistnie podwyższeniu (co bywa nazywane powolną spoczynkową depolaryzacją), aż do osiągnięcia potencjału progowego, co wiąże się z wytworzeniem potencjału czynnościowego i powstaniem pobudzenia szerzącego się wzdłuż przebiegu układu bodźco-przewodzącego a następnie roboczego mięśnia komór, co przejawia się wystąpieniem skurczu serca. Następnie cały cykl powtarza się.

Obiegi krwi: Obieg mały: Obieg duży: Komora prawa Pień płucny i tętnice płucne Naczynia włosowate płuc Żyły płucne Przedsionek lewy Obieg duży: Komora lewa Aorta Tętnice Naczynia włosowate (dochodzące do wszystkich części ciała) Żyły Żyły główne Przedsionek prawy

Transport gazów we krwi: Tlen wnika do krwinek czerwonych. tam przede wszystkim tworzy nietrwały związek z hemoglobiną, czyli jasnoczerwoną oksyhemoglobinę. W naczyniach włosowatych dużego obiegu krew zasobna w tlen oddaje go do komórek. Natomiast powstający w komórkach dwutlenek węgla dyfunduje do osocza i krwinek. tam wiązany jest na wiele sposobów między innymi jako jony węglowe osocza oraz w postaci karbaminohemoglobina. Dwutlenek węgla wędruje więc z krwią w postaci związanej chemicznie i częściowo jako gaz fizycznie rozpuszczony w osoczu.

Krzepnięcie krwi Krzepnięcie krwi - naturalny, fizjologiczny proces zapobiegający utracie krwi w wyniku uszkodzeń naczyń krwionośnych. Istotą krzepnięcia krwi jest przejście rozpuszczonego w osoczu fibrynogenu w sieć przestrzenną skrzepu (fibryny) pod wpływem trombiny. Krzepnięcie krwi jest jednym z mechanizmów obronnych organizmu w wypadku przerwania ciągłości tkanek.

Przebieg procesu krzepnięcia: płytki krwi (trombocyty) tworzą w miejscu przerwania ciągłości naczynia tzw. czop płytkowy, na skutek zlepiania się trombocytów ze sobą, uwolniona serotonina powoduje zwężenie naczyń krwionośnych w obrębie zranienia, płytki pod wpływem uszkodzeń mechanicznych wydzielają trombokinezę, która uruchamia szereg procesów prowadzących do powstania właściwego czynnika inicjującego krzepniecie krwi - w procesie tym ważne są jony wapnia oraz białkowe czynniki osocza (np. heparynę), powstały czynnik prowadzi do przekształcenia protrąbiny w trombinę (postać aktywną), która z kolei powoduje przekształcenie fibrynogenu (białka zawartego w osoczu krwi) w fibrynę (substancja nierozpuszczalna w wodzie), fibryna tworzy sieć włókien, będących szkieletem skrzepu. dla prawidłowego zachodzenia procesu krzepnięcia krwi niezbędna jest witamina K, która umożliwia syntezę protrombiny.

Co to jest grupa krwi? Grupa Krwi jest to cecha oznaczana na podstawie stwierdzenia obecności lub braku antygenów i przeciwciał we krwi. Określone antygeny tworzą układy grupowe występujące w krwinkach czerwonych, krwinkach białych, płytkach krwi i w białkach osocza. Dokładniej poznane zostały układy grupowe krwinek czerwonych, z których dla celów leczenia krwią najważniejsze są: układ AB0 i układ Rh. Pozostałe układy grupowe jak MN, Kell itd. nabierają znaczenia przy wielokrotnych przetaczaniach. W układzie AB0 wyróżnia się zasadniczo 2 antygeny: A i B, przy czym antygen A w dwóch odmianach A1 i A2. W osoczu (surowicy) krwi występują przeciwciała (izoaglutyniny) anty-A (alfa) i anty-B (beta). Są to tzw. przeciwciała “naturalne” i obecność ich jest uwarunkowana nieobecnością antygenów, przeciw którym są skierowane.

Grupę krwi określamy na podstawie badań serologicznych według zawartości w niej Antygenów  takich jak A, A1,B oraz DC .Zawartość  tego ostatniego czyli D razem z mniej istotnymi ja Antygeny Ci E ale to D decyduje jaki mamy odczynnik Rh jeżeli występuje to mamy Rh+(dodatni) jak go brak to Rh-(ujemny) Antygeny są to wszystkie substancje które rozpoznaje system obronny organizmu zwany immunologicznym.Mogą one powodować powstawanie przeciwciał i uczulonych limfocytów.Jeżeli dany antygen dobierze się z dopasowanym do niego przeciwciałem to nazywamy to odpowiedzią odpornościową czyli immunologiczną.Jeśli zaś nie to tworzą się zaburzenia nawet o podłożu alergicznym.

Układ limfatyczny Układ limfatyczny lub inaczej układ chłonny – otwarty układ naczyń i przewodów, którymi płynie jeden z płynów ustrojowych – limfa, która bierze swój początek ze śródmiąższowego przesączu znajdującego się w tkankach. Układ naczyń chłonnych połączony jest z układem krążenie krwi. Oprócz układu naczyń chłonnych w skład układu limfatycznego wchodzą także narządy i tkanki limfatyczne. Najważniejszą funkcją układu chłonnego jest obrona przed zakażeniami oraz cyrkulacja płynów ustrojowych.

Choroby układu krążenia: anemia, arytmia, choroba niedokrwienna serca, choroba wieńcowa, dusznica bolesna, zapalenie wsierdzia, zawał mięśnia sercowego, żylaki, niewydolności krążenia, zaburzenie rytmu serca, Miażdżyca.

Układ immunologiczny – odpornościowy     System odpowiedzialny za zwalczanie infekcji wirusów, bakterii, pierwotniaków, a także zwalczanie obcych tkanek i nowotworów.  Bakterie należą do najmniejszych komórek, czyli są najmniejszymi organizmami komórkowymi. Ich rozmiary z reguły nie przekraczają 1 μm. Nazwa bakteria pochodzi od greckiego słowa pałeczka. Wirusy (nazwa wirus od łacińskiego virus - trucizna) to twory organiczne nie posiadające struktury komórkowej, zbudowane z białek i kwasów nukleinowych.

Choroby układy immunologicznego Zdarza się, że obronna funkcja układu zawodzi. Mamy wtedy do czynienia z niedoborem immunologicznym. Niedobory wrodzone są rzadkie i na ogół są następstwem defektów genetycznych. Najczęstsze są niedobory nabyte, np. towarzyszące infekcjom wirusowym (m. in. w grypie, czy mononukleozie zakaźnej) albo chorobom przewlekłym, zwłaszcza - nowotworom, szczególnie w fazie rozsianej, oraz białaczkom i chłoniakom. Niektóre leki (glikokortykoidy, cytostatyki, antybiotyki) mogą pogarszać funkcje obronne układu immunologicznego. Przykładem choroby wirusowej, której istota polega na niedoborach immunologicznych, jest AIDS.

Odporność organizmu Jak wszystko, co żyje mamy trzy rodzaje odporności: 1. Odporność własną naszego układu immunologicznego, która z kolei dzieli się na: - odporność ciałek krwi - odczyny zapalne - wydzieliny ustrojowe 2. Odporność naszych symbiotycznych bakterii z ich niezliczonymi możliwościami walki z intruzem. 3. Odporność pochodząca od naszych symbiotycznych grzybów.

Piśmiennictwo: Encyklopedia PWN J. Belerstet, W. Lewiński, J. Prokop, K. Sabath, G. Skirmunt „Biologia podręcznik 1 zakres rozszerzony”. Operon. Gdynia 2006.

Strony WWW www.zdrowie/gazeta.pl www.wikipedia.pl www.jawiem.pl www.darmowa encyklopedia.pl www.resmedica.pl www.seremet.org

KONIEC