Dr hab. n. med. Danuta Mielżyńska-Švach Budowa i funkcje układu krążenia.

Prezentacja na temat: "Dr hab. n. med. Danuta Mielżyńska-Švach Budowa i funkcje układu krążenia."— Zapis prezentacji:

1 Dr hab. n. med. Danuta Mielżyńska-Švach Budowa i funkcje układu krążenia

2 Układ krążenia:  krwionośny,  limfatyczny. Rola układu krążenia:  transportująca (substancje odżywcze, tlen, dwutlenek węgla),  termoregulująca,  Immunologiczna. Na układ krwionośny składają się:  serce,  naczynia krwionośne: żyły, tętnice, naczynia włosowate. Układ krążenia

3 Układ krwionośny i limfatyczny

4 Serce System dwu pomp (lewej i prawej komory serca) tłoczących krew do całego układu (dokładniej: do krążenia dużego i małego). Od zewnątrz serce otoczone jest cienkim łącznotkankowym workiem – osierdziem. Ściana serca jest trójwarstwowa:  wsierdzie – wyścieła wewnętrzną powierzchnię jam serca, cienki nabłonek leżący na łącznotkankowej błonie, do której wnikają zakończenia nerwowe oraz naczynia włosowate,  śródsierdzie – środkowa warstwa tworzona przez mięsień sercowy, grubość śródsierdzia w obu przedsionkach jest stosunkowo niewielka i wynosi około 2-3mm, w prawej komorze osiąga już 5mm, a w lewej 15mm,  nasierdzie – najbardziej zewnętrzna warstwa, łącznotkankowa.

5 Serce -schemat

6 Położenie serca Serce człowieka jest położone w śródpiersiu za mostkiem. Wielkością i kształtem nieco przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Zawieszona jest na wielkich naczyniach krwionośnych i ma własny system naczyniowy (tętnice wieńcowe oraz żyły serca). Z zewnątrz jama serca otoczona jest cienkim łącznotkankowym workiem - osierdziem.

7 Automatyzm serca Zdolność mięśnia sercowego do samoistnego kurczenia się, bez udziału układu nerwowego. Za automatyzm serca odpowiada jego układ bodźcotwórczy, który jest odpowiedzialny za wytwarzanie i rozprowadzanie impulsów elektrycznych pobudzających skurcze serca. Układ bodźcotwórczy składa się z:  węzła zatokowo-przedsionkowego,  węzła przedsionkowo-komorowy,  pęczka Hissa,  włókien Purkiniego.

8 Cykl pracy serca Pauza:  rozkurcz przedsionków i komór,  zastawki dwudzielna i trójdzielna są otwarte,  zastawki półksiężycowate są zamknięte. Skurcz przedsionków:  rozkurczone komory,  zastawki dwudzielna i trójdzielna są otwarte,  zastawki półksiężycowate są zamknięte. Skurcz komór:  rozkurczone przedsionki,  zastawki dwudzielna i trójdzielna są zamknięte,  zastawki półksiężycowate są otwarte.

9 Naczynia krwionośne Tętnice:  odprowadzają krew z serca,  skurcze serca znacznie podnoszą ciśnienie krwi, dlatego tętnice mają grube, sprężyste ściany z rozbudowanymi warstwami mięśniowymi i licznymi włóknami sprężystymi. Żyły:  krew trafia tu z sieci naczyń włosowatych,  płynie pod niewielkim ciśnieniem w stronę serca,  ściany żył są cienkie, słabo zaznaczona jest warstwa mięśni gładkich, niewiele jest włókien sprężystych w warstwie zewnętrznej,  w żyłach zwykle występują zastawki uniemożliwiające cofanie się krwi.

10 Budowa mikroskopowa tętnic Ściany tętnic składają się z, w różnym stopniu rozwiniętych, warstw:  błona wewnętrzna - utworzona przez komórki śródbłonka i leżącej pod nimi luźnej tkanki łącznej (przeważnie najcieńsza);  błona sprężysta wewnętrzna - utworzona z włókien sprężystych;  błona środkowa - utworzona przez ułożone okrężnie komórki mięśniowe gładkie, włókna lub blaszki sprężyste oraz włókna kolagenowe;  błona sprężysta zewnętrzna;  błona zewnętrzna - utworzona z włókien kolagenowych przytwierdzających ścianę naczynia do otaczającej tkanki łącznej wiotkiej.

11 Tętnice

12 Budowa mikroskopowa żył Ściana żyły jest zbudowana z:  błony zewnętrznej,  warstwy mięśniowej,  śródbłonka. Prowadzą krew z obwodu do serca. Zależnie od tego gdzie żyły prowadzą krew ma ona różny kolor:  jeżeli z obwodu do serca, do przedsionka prawego prawej komory - krew jest ciemnowiśniowa (jest ona pozbawiona tlenu oraz bogata w produkty przemiany materii),  w żyłach idących od płuc ku przedsionkowi prawemu - krew jest jasnoczerwona, mocno dotleniona.

13 Żyły

14 Aorta- tętnica główna Tętnica główna – duży pień tętniczy, którego gałęzie doprowadzają krew tętniczą do wszystkich tkanek. Jest największą tętnicą człowieka. Ma około 28 mm średnicy.

15 Naczynia włosowate Cienkościenne naczynia krwionośne (lub chłonne) oplatające tkanki i docierające do niemalże każdej komórki ciała. Są drobne (średnica 7-15 μm), ale łącznie mają ogromną powierzchnię. Zbudowane są ze śródbłonka. Ich zadaniem jest wymiana gazów, składników pokarmowych, zbędnych produktów przemiany materii, hormonów i między krwią, a tkanką. Wyróżnia się następujące typy naczyń włosowatych:  kapilary mięśniowe,  kapilary trzewne,  kapilary zatokowe.

16 Porównanie tętnic, żył i naczyń włosowatych.

17 Mały obieg (płucny) – przenosi krew powracająca do serca przez pień płucny i tętnice do płuc, aby ją nasycić tlenem i usunąć CO 2. Następnie krew wraca do serca gotowa do ponownego krążenia. Duży obieg (obwodowy) – serce tłoczy krew bogatą w tlen przez tętnice do naczyń włosowatych. Następnie po wymianie tlenu i CO 2 w tkankach, krew nasycona CO 2 wraca przez żyły do serca. Obieg krwi

18 Transport gazów we krwi: Tlen wnika do krwinek czerwonych. tam przede wszystkim tworzy nietrwały związek z hemoglobiną, czyli jasnoczerwoną oksyhemoglobinę. W naczyniach włosowatych dużego obiegu krew zasobna w tlen oddaje go do komórek. Natomiast powstający w komórkach dwutlenek węgla dyfunduje do osocza i krwinek. tam wiązany jest na wiele sposobów między innymi jako jony węglowe osocza oraz w postaci karbaminohemoglobina. Dwutlenek węgla wędruje więc z krwią w postaci związanej chemicznie i częściowo jako gaz fizycznie rozpuszczony w osoczu.

19 Krzepnięcie krwi - naturalny, fizjologiczny proces zapobiegający utracie krwi w wyniku uszkodzeń naczyń krwionośnych. Istotą krzepnięcia krwi jest przejście rozpuszczonego w osoczu fibrynogenu w sieć przestrzenną skrzepu (fibryny) pod wpływem trombiny. Krzepnięcie krwi jest jednym z mechanizmów obronnych organizmu w wypadku przerwania ciągłości tkanek. Krzepnięcie krwi

20 Przebieg procesu krzepnięcia: płytki krwi (trombocyty) tworzą w miejscu przerwania ciągłości naczynia tzw. czop płytkowy, na skutek zlepiania się trombocytów ze sobą, uwolniona serotonina powoduje zwężenie naczyń krwionośnych w obrębie zranienia, płytki pod wpływem uszkodzeń mechanicznych wydzielają trombokinezę, która uruchamia szereg procesów prowadzących do powstania właściwego czynnika inicjującego krzepniecie krwi - w procesie tym ważne są jony wapnia oraz białkowe czynniki osocza (np. heparynę), powstały czynnik prowadzi do przekształcenia protrąbiny w trombinę (postać aktywną), która z kolei powoduje przekształcenie fibrynogenu (białka zawartego w osoczu krwi) w fibrynę (substancja nierozpuszczalna w wodzie), fibryna tworzy sieć włókien, będących szkieletem skrzepu. dla prawidłowego zachodzenia procesu krzepnięcia krwi niezbędna jest witamina K, która umożliwia syntezę protrombiny.

21 Co to jest grupa krwi? Grupa Krwi jest to cecha oznaczana na podstawie stwierdzenia obecności lub braku antygenów i przeciwciał we krwi. Określone antygeny tworzą układy grupowe występujące w krwinkach czerwonych, krwinkach białych, płytkach krwi i w białkach osocza. Dokładniej poznane zostały układy grupowe krwinek czerwonych, z których dla celów leczenia krwią najważniejsze są: układ AB0 i układ Rh. Pozostałe układy grupowe jak MN, Kell itd. nabierają znaczenia przy wielokrotnych przetaczaniach. W układzie AB0 wyróżnia się zasadniczo 2 antygeny: A i B, przy czym antygen A w dwóch odmianach A1 i A2. W osoczu (surowicy) krwi występują przeciwciała (izoaglutyniny) anty-A (alfa) i anty-B (beta). Są to tzw. przeciwciała “naturalne” i obecność ich jest uwarunkowana nieobecnością antygenów, przeciw którym są skierowane.

22 Grupę krwi określamy na podstawie badań serologicznych według zawartości w niej Antygenów takich jak A, A1,B oraz DC.Zawartość tego ostatniego czyli D razem z mniej istotnymi ja Antygeny Ci E ale to D decyduje jaki mamy odczynnik Rh jeżeli występuje to mamy Rh+(dodatni) jak go brak to Rh-(ujemny) Antygeny są to wszystkie substancje które rozpoznaje system obronny organizmu zwany immunologicznym.Mogą one powodować powstawanie przeciwciał i uczulonych limfocytów.Jeżeli dany antygen dobierze się z dopasowanym do niego przeciwciałem to nazywamy to odpowiedzią odpornościową czyli immunologiczną.Jeśli zaś nie to tworzą się zaburzenia nawet o podłożu alergicznym.

23 Układ limfatyczny lub inaczej układ chłonny – otwarty układ naczyń i przewodów, którymi płynie jeden z płynów ustrojowych – limfa, która bierze swój początek ze śródmiąższowego przesączu znajdującego się w tkankach. Układ naczyń chłonnych połączony jest z układem krążenie krwi. Oprócz układu naczyń chłonnych w skład układu limfatycznego wchodzą także narządy i tkanki limfatyczne. Najważniejszą funkcją układu chłonnego jest obrona przed zakażeniami oraz cyrkulacja płynów ustrojowych.

24 Choroby układu krążenia: anemia, arytmia, choroba niedokrwienna serca, choroba wieńcowa, dusznica bolesna, zapalenie wsierdzia, zawał mięśnia sercowego, żylaki, niewydolności krążenia, zaburzenie rytmu serca, Miażdżyca.

25 Układ immunologiczny – odpornościowy System odpowiedzialny za zwalczanie infekcji wirusów, bakterii, pierwotniaków, a także zwalczanie obcych tkanek i nowotworów. Bakterie należą do najmniejszych komórek, czyli są najmniejszymi organizmami komórkowymi. Ich rozmiary z reguły nie przekraczają 1 μm. Nazwa bakteria pochodzi od greckiego słowa pałeczka. Wirusy (nazwa wirus od łacińskiego virus - trucizna) to twory organiczne nie posiadające struktury komórkowej, zbudowane z białek i kwasów nukleinowych.

26 Choroby układy immunologicznego Zdarza się, że obronna funkcja układu zawodzi. Mamy wtedy do czynienia z niedoborem immunologicznym. Niedobory wrodzone są rzadkie i na ogół są następstwem defektów genetycznych. Najczęstsze są niedobory nabyte, np. towarzyszące infekcjom wirusowym (m. in. w grypie, czy mononukleozie zakaźnej) albo chorobom przewlekłym, zwłaszcza - nowotworom, szczególnie w fazie rozsianej, oraz białaczkom i chłoniakom. Niektóre leki (glikokortykoidy, cytostatyki, antybiotyki) mogą pogarszać funkcje obronne układu immunologicznego. Przykładem choroby wirusowej, której istota polega na niedoborach immunologicznych, jest AIDS.

27 Odporność organizmu Jak wszystko, co żyje mamy trzy rodzaje odporności: 1. Odporność własną naszego układu immunologicznego, która z kolei dzieli się na: - odporność ciałek krwi - odczyny zapalne - wydzieliny ustrojowe 2. Odporność naszych symbiotycznych bakterii z ich niezliczonymi możliwościami walki z intruzem. 3. Odporność pochodząca od naszych symbiotycznych grzybów.

28 Piśmiennictwo: Encyklopedia PWN J. Belerstet, W. Lewiński, J. Prokop, K. Sabath, G. Skirmunt „Biologia podręcznik 1 zakres rozszerzony”. Operon. Gdynia 2006.

29 Strony WWW www.zdrowie/gazeta.pl www.wikipedia.pl www.jawiem.pl www.darmowa encyklopedia.pl www.resmedica.pl www.seremet.org

30 KONIEC