Wprowadzenie do narzędzi CAT W 1993 roku większość tłumaczy na świecie posługiwała się edytorami tekstu. W 2003 roku do edytorów tekstu dołączyły narzędzia CAT

Czym są CAT-y Pod terminem narzędzia CAT (Computer Aided Translation Tools) kryją się poniższe funkcje: TM – Translation Memory (pamięć tłumaczeniowa, baza) TM – Terminology management (zarządzanie terminologią, bazy terminologiczne) L10N – Localisation (lokalizacja)

TM – translation memory Baza zapisanych tłumaczeń, do której program CAT odwołuje się podczas tłumaczenia, podpowiadając przekład. Tworzona w trakcie tłumaczenia lub z gotowych tłumaczeń. TM składa się z segmentów, zwykle zdań lub dłuższych fraz oryginału i przypisanych do nich tłumaczeń.

TM – translation memory W trakcie tłumaczenia narzędzie CAT dzieli tekst źródłowy na segmenty i wyświetla propozycje tłumaczenia na podstawie danych z pamięci TM. Każda propozycja jest oznaczona współczynnikiem dopasowania (match). Współczynnik dopasowania może wynieść od 0% do 100%.

TM – translation memory No match (0%) oznacza, że dany segment jest całkowicie nowy i należy go przetłumaczyć i dodać do bazy. Fuzzy match (ok. 60 – 99 %) oznacza, że w pamięci znajduje się podobny segment i można go skopiować, ale należy dokładnie sprawdzić i dostosować tłumaczenie. 100% match oznacza, że w bazie znajduje się identyczne tłumaczenie, dzięki czemu danego segmentu nie trzeba ponownie tłumaczyć.

Terminology management Narzędzia CAT umożliwiają również zarządzanie terminologią. Poszczególni klienci posiadają często własne wymagania i standardy terminologiczne, nawet gdy teksty dotyczą tej samej dziedziny. Baza terminologiczna umożliwia zachowanie spójności terminologicznej dla danego klienta czy serii zleceń.

Bazy terminologiczne Narzędzia CAT posiadają zwykle wbudowane aplikacje słownikowe, za pomocą których można tworzyć bazy terminologiczne i korzystać z nich w trakcie tłumaczenia Bazy terminologiczne służą zapewnianiu spójności terminologicznej i eliminują konieczność ręcznego wyszukiwania zapisanych terminów.

Tworzenie bazy terminologicznej Bazy terminologiczne tworzy się na dwa sposoby: dodając terminy i ich ekwiwalenty w trakcie tłumaczenia importując terminy i ich ekwiwalenty z glosariusza utworzonego w innym programie (Notatnik, MsExcel, inne bazy)

Interfejs narzędzi CAT Ze względu na interfejs użytkownika narzędzia CAT można podzielić na dwa rodzaje: wykorzystujące interfejs edytorów tekstu posiadające niezależny interfejs użytkownika

CAT + Ms WORD Narzędzia CAT pierwszego typu umożliwiają tłumaczenie bezpośrednio w programie Ms Word za pomocą dodatkowych opcji i przycisków, które przy instalacji narzędzia CAT wbudowują się w edytor tekstu (np. Wordfast, Trados).

Niezależne edytory Narzędzia CAT posiadające niezależne edytory (np. Trados Tag Editor, Deja Vu X, SDLX) umożliwiają otwarcie plików różnych formatów i wykonanie ich tłumaczenia, a następnie eksport tłumaczenia do oryginalnego formatu.

Zalety narzędzi CAT brak konieczności tłumaczenia tych samych segmentów dwa razy  pamięć przyspieszenie procesu tłumaczenia dzięki propozycjom segmentów podobnych  pamięć łatwiejsze zachowanie spójności terminologicznej i stylistycznej  bazy terminologiczne, pamięć

Zalety narzędzi CAT Oryginał i tłumaczenie w jednym miejscu! Gdy korzystamy z narzędzia CAT, oryginał i tłumaczenie znajdują się na jednym ekranie (jedno pod drugim lub obok siebie), co zapewnia: wygodę: nie musimy już podglądać oryginału z kartki lub osobnego dokumentu oszczędność czasu: nie musimy już co chwilę szukać miejsca w oryginalnym dokumencie, na którym poprzednio skończyliśmy dokładność: przy dłuższym tekście bez narzędzia CAT łatwo jest pominąć pojedyncze zdanie lub cały akapit. Narzędzie CAT prawie że uniemożliwia takie pomyłki.

Zalety narzędzi CAT Możliwość zachowania oryginalnego formatowania w przetłumaczonym pliku tłumaczenie nie tylko dokumentów formatu *.doc czy *.txt, ale plików w formatach *.html, *.xml, *.ppt i wielu innych jeden z priorytetów w tłumaczeniach specjalistycznych ochrona znaczników formatowania wygoda: możliwość skoncentrowania się się na samym tekście Na dzień dzisiejszy tylko część tłumaczonych tekstów znajduje się w plikach tekstowych (*.doc, *.txt). Duża liczba zleceń dotyczy plików *.html, *.xml, *.ppt i wielu innych. Zachowanie oryginalnego formatowania jest dziś jednym z priorytetów profesjonalnego tłumaczenia. Ponadto formatowane pliki są nieraz pełne znaczników, które powinny być chronione podczas tłumaczenia, aby nie ulec omyłkowemu usunięciu lub zmianie, co spowodowałoby uszkodzenie wyglądu dokumentu. Tłumaczenie tekstu pełnego znaczników np. zamieniając tekst w Notatniku byłoby czynnością niezwykle męczącą i narażoną na błędy. narzędzia CAT umożliwiają zachowanie formatowania także w plikach tekstowych. Ewa B. Nawrocka Zakład Badań Nad Przekładem i Komunikacją Międzykulturową