KOŁO NAUKOWE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH Pojazd zastępczy w ramach ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych Sebastian Kaleta

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Podstawy prawne Kodeks cywilny (szczególnie art. 361) Ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli www. konusig.wpia.uw.edu.pl 2

Pojazd Zastępczy – czyli o co chodzi? Wskutek zdarzenia drogowego spowodowanego z winy kierowcy innego pojazdu, poszkodowany kierowca na czas naprawy nie może korzystać ze swojego pojazdu. Wobec powyższego wynajmuje na czas naprawy inny pojazd.

Art. 35. Ubezpieczeniem OC posiadaczy Odpowiedzialność cywilna sprawcy zdarzenia drogowego (na podstawie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych) Art. 35. Ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Art.. 361 KC § 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. § 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Gdzie powstał problem? Poszkodowani żądali odszkodowań za koszty związane z wynajmem pojazdu zastępczego (przede wszystkim przedsiębiorcy). W tym miejscu powstał spór o to, jakiego rodzaju szkodą jest niemożność korzystania z własnego pojazdu. www. konusig.wpia.uw.edu.pl 6

Pojazd zastępczy a roszczenie o utracone korzyści Jeśli pojazd służy do prowadzenia działalności gospodarczej, to jego unieruchomienie może zmniejszyć zyski poszkodowanego, przez co zwiększy się koszt likwidacji szkody Dlatego pierwszeństwo w wynajmie pojazdu zastępczego przyznawano do niedawna tylko wybranej grupie przedsiębiorców

Jaka to szkoda? Niemajątkowa: Majątkowa: Przyjemność wygoda nie ma związku z uszkodzeniem pojazdu, za które odpowiedzialne jest TU Majątkowa: Naruszenie prawa własności Jest związek przyczynowy między zdarzeniem a koniecznością wynajmu na okres naprawy Faktura nie jest ozdobą  www. konusig.wpia.uw.edu.pl 8

Ponoszenie przez poszkodowanego kosztów najmu samochodu zastępczego pozostaje w normalnym związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym [tak Sąd Najwyższy m. in. w wyroku z dnia 2 lipca 2004 r. sygn. akt II CK 412/03, oraz w wyroku z dnia 5 listopada 2004 r. sygn. akt II CK 494/03]. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 września 2004 r. sygn. akt IV CK 672/03 wskazał, że postulat pełnego odszkodowania przemawia za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. Wydatków koniecznych, potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka transportu w związku z niemożliwością korzystania wskutek zniszczenia. „termin „wydatków koniecznych” oznacza przy tym wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie, w jakim Poszkodowany korzystałby ze swego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono”.

Ciekawą interpretację zaprezentowano w rekomendacji Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 1 grudnia 2009r. dotyczącej rozpatrywania przez zakłady ubezpieczeń roszczeń o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego, zgłaszanych z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Komisja Nadzoru Finansowego stwierdza m.in., że „korzystanie z rzeczy stanowi samoistną wartość majątkową, czego dowodem może być choćby przewidziane w art. 224 §2 k.c. roszczenie właściciela do samoistnego posiadacza rzeczy o wynagrodzenie z tytułu korzystania z tej rzeczy. Należy zauważyć, iż roszczenie to przysługuje właścicielowi nawet w przypadku, gdy posiadacz rzeczy utrzymywał ją w stanie niepogorszonym jak również nie pozyskiwał żadnych pożytków z rzeczy i jest związane z samym faktem korzystania z rzeczy. Dlatego też utratę możliwości korzystania należy traktować jako jedną z postaci szkody w majątku zaistniałej w związku z ruchem pojazdu mechanicznego, niezależną od szkody polegającej na utracie dochodów czy też utracie rynku wskutek niemożności wykonywania działalności gospodarczej w normalnym trybie”.

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 17 września 2010 roku, sygn. akt XXIII Ga 408/10, niepublikowany Najem pojazdu zastępczego nie jest zarezerwowany jedynie dla osób prowadzących działalność gospodarczą. W świetle najnowszego orzecznictwa, samochód, który nie jest w obecnych czasach traktowany jako dobro luksusowe, może być niezbędny także dla osób nieprowadzących działalności gospodarczej. Istotne jest natomiast, aby brak możliwości korzystania z pojazdu spowodował szkodę majątkową, która to szkoda winna być - w świetle art. 361 k.c. zrekompensowana. Taką szkodę majątkową stanowi utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia bądź uszkodzenia - jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne, na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu (...). Utrata możliwości korzystania z pojazdu jest szkodą samą w sobie, zatem nie ma znaczenia do jakich celów poszkodowany wykorzystywał pojazd. Pogląd o konieczności minimalizacji szkody przez poszkodowanego, poprzez zastąpienie korzystania ze swojego pojazdu komunikacją miejską należy uznać za nieporozumienie. www. konusig.wpia.uw.edu.pl 11

Skutki przyjętej linii orzeczniczej: Prawo do pojazdu zastępczego przysługuje każdemu poszkodowanemu kierowcy niezależnie od tytułu prawnego do auta (np. leasingu) Zwiększa koszty likwidacji szkody, czyli spowoduje zwiększenie składki Zakład ubezpieczeń nie może badać do czego służy pojazd zastępczy (skoro niemożność korzystania z pojazdu jest szkodą samoistną) www. konusig.wpia.uw.edu.pl 12

Rekomendacja KNF z dnia 21 września 2010 roku Odpowiedź na korzystne dla poszkodowanych orzecznictwo PIU z KNF stworzyło szczegółowe wytyczne określające warunki zasadności wynajmu co jest oczywiście sprzeczne z orzecznictwem - Wskazano przesłanki ustalenia długości wynajmu pojazdu. Mają one charakter porządkujący, co nie przekreśla faktu, że ok. 40proc. każdego wynajmu stanowią opóźnienia TU www. konusig.wpia.uw.edu.pl 13

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Tematyka pojazdu zastępczego wpisuje się w trend zwiększania zakresu odpowiedzialności cywilnej sprawców zdarzeń drogowych (tj. wysokości wypłacanych świadczeń). Koszty wynajmu pojazdu zastępczego stanowią średnio kilkanaście procent kosztów likwidacji każdej szkody związanej ze zdarzeniami drogowymi www. konusig.wpia.uw.edu.pl 14

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Jak to funkcjonuje? Wypożyczalnie i warsztaty oferują bezgotówkowo pojazd zastępczy i same zajmują się dochodzeniem roszczeń Dlatego jeśli zdarzy się Wam w przyszłości wstawić swój pojazd do warsztatu z winy osoby trzeciej najlepiej poszukać przedsiębiorstwa, które zaoferuje Wam pojazd zastępczy bez ponoszenia jakichkolwiek opłat www. konusig.wpia.uw.edu.pl 15

KOŁO NAUKOWE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH Dziękuję za uwagę! Sebastian Kaleta bastek.kaleta@gmail.com