pracowniczych programach emerytalnych (PPE), KOŁO NAUKOWE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o pracowniczych programach emerytalnych (PPE), ale baliście się zapytać… Aleksandra Orzeł

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Co to jest PPE? PPE jest formą zorganizowanego, grupowego, systematycznego oszczędzania na przyszłą emeryturę. Składki uczestników programu są naliczane i odprowadzane przez pracodawcę do wybranej instytucji finansowej, które zajmują się gromadzeniem i zarządzaniem tymi środkami. Sam pracowniczy program emerytalny jest tylko umową (zespołem umów) określającą wzajemne zobowiązania pracodawcy i pracowników w związku z prowadzeniem przez pracodawcę programu (wyjątek: pracowniczy fundusz emerytalny (PFE)). www. konusig.wpia.uw.edu.pl 2

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Regulacja prawa Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o pracowniczych programach emerytalnych (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r. Nr 60, poz. 623) Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (Dz. U. Nr 116, poz. 1207 z późn. zm.) – prawo obowiązujące www. konusig.wpia.uw.edu.pl 3

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Kto może utworzyć PPE? Pracodawca, niezależnie od wielkości, Kilku pracodawców - międzyzakładowy pracowniczy program emerytalny, Obecne przepisy nie pozwalają tworzyć PPE w jednostkach budżetowych – ich wydatki na koszty płac są bowiem ograniczone ustawą budżetową i nie mogą być zwiększone o koszt składek podstawowych odprowadzanych w związku z utworzeniem PPE www. konusig.wpia.uw.edu.pl 4

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Jak utworzyć PPE? Etap I – Decyzja pracodawcy o wyborze formy PPE Etap II – Zawarcie umowy zakładowej (lub międzyzakładowej) Etap III – Zawarcie umowy z instytucją finansową lub utworzenie pracowniczy fundusz emerytalny i wybiera zarządzające nim towarzystwo Etap IV – Wydanie przez KNF decyzji o wpisie PPE do rejestru programów emerytalnych www. konusig.wpia.uw.edu.pl 5

Jakie są formy prowadzenia PPE? Fundusz emerytalny, Umowy o wnoszenie składek pracowników do funduszu emerytalnego, Umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, Zarządzanie zagraniczne. www. konusig.wpia.uw.edu.pl 6

Jaka jest treść umowy zakładowej? podstawowe zasady funkcjonowania programu, forma, wysokość składki podstawowej, instytucja finansową mającą zarządzać środkami, warunki przystępowania i występowania do programu, sposoby zmiany zasad programu i itd. Art. 13 ustawy o PPE reguluje minimalną treść umowy zakładowej – ewentualne braki grożą odmową wpisania do rejestru przez KNF. www. konusig.wpia.uw.edu.pl 7

Jaka jest treść umowy z zarządzającym? Umowa musi określać: warunki gromadzenia środków i zarządzania nimi, zakaz obciążania określonymi kosztami uczestników programu oraz odzwierciedlać postanowienia umowy zakładowej (w przypadku PPE prowadzonego w formie funduszu emerytalnego warunki te określa statut funduszu). www. konusig.wpia.uw.edu.pl 8

Wpis do rejestru – co, gdzie i jak? rejestr programów emerytalnych prowadzi Komisja Nadzoru Finansowego, wniosek o wpisanie do rejestru może złożyć tylko pracodawca, wpis do rejestru ma charakter konstytutywny – przystąpienie pracownika do PPE staje się skuteczne dopiero z datą wpisu. www. konusig.wpia.uw.edu.pl 9

www. konusig.wpia.uw.edu.pl 10

Czy ktoś bada prawidłowość prowadzenia PPE? PPE są nadzorowane przez Komisję Nadzoru Finansowego: etap tworzenia i rejestracji, coroczny obowiązek informacyjny pracodawcy, kontrola instytucji finansowych. www. konusig.wpia.uw.edu.pl 11

Kto może przystąpić do PPE? prawo do uczestnictwa w programie przysługuje pracownikowi, który jest zatrudniony u danego pracodawcy, nie krócej niż 3 miesiące (ius dispositivum), do programu nie może przystąpić pracownik, który ukończył 70 lat, osoba zatrudniona u kilku pracodawców może uczestniczyć w kilku pracowniczych programach emerytalnych prowadzonych przez zatrudniających ją pracodawców.. www. konusig.wpia.uw.edu.pl 12

Kto jest pracownikiem w rozumieniu ustawy o PPE? osoba zatrudniona, w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy, osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania, spółdzielczej umowy o pracę oraz członek rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych, www. konusig.wpia.uw.edu.pl 13

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Prawo do uczestnictwa w programie przysługuje również: osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, wspólnikowi spółki cywilnej, jawnej, spółki partnerskiej oraz komandytowo-akcyjnej i komandytowej odpowiadającemu bez ograniczenia, który podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli te osoby lub spółki prowadzą program dla swoich pracowników. www. konusig.wpia.uw.edu.pl 14

Jak można przystąpić do PPE? PRZEZ ZŁOŻENIE DEKLARACJI, która zawiera: oświadczenie pracownika, że otrzymał kopię umowy zakładowej i zapoznał się z jej treścią, akceptuje jej warunki, wskazanie osoby uprawnionej na wypadek śmierci pracownika (fakultatywnie), w przypadku gdy umowa zakładowa nie zakazuje wnoszenia składki dodatkowej deklaracja zawiera również wysokość deklarowanej przez pracownika składki dodatkowej oraz upoważnienie dla pracodawcy do jej naliczania i potrącania z wynagrodzenia. www. konusig.wpia.uw.edu.pl 15

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Jak przystąpić do PPE? gdy pracownik spełnia kryterium ustawowe (wymagany staż pracy) - pracodawca musi przyjąć deklarację i pisemnie potwierdzić jej przyjęcie (ew. zgoda domniemana), gdy pracownik nie spełnia kryterium ustawowego (wymagany staż pracy) lub nie jest pracownikiem w rozumieniu ustawy - pracodawca zwraca deklarację wraz z pisemnym uzasadnieniem odmowy jej przyjęcia (nie dłużej niż 1 miesiąc od dnia złożenia), www. konusig.wpia.uw.edu.pl 16

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Czy pracodawca może nie zgodzić się na uczestnictwo pracownika w PPE lub go z niego wykluczyć? Umowa zakładowa nie może przy tym przewidywać dla uczestnictwa pracowników w programie żadnych innych warunków poza określonymi ustawą. Uczestnictwo w programie jest uprawnieniem każdego pracownika spełniającego wymogi programu. W dniu złożenia wniosku o zarejestrowanie programu prawo do uczestnictwa w PPE musi przysługiwać co najmniej połowie pracowników zatrudnionych u pracodawcy, który tworzy program, a w przypadku gdy zatrudnienie przekracza 500 osób – co najmniej jednej trzeciej – program nie może być nagrodą dla wąskiej grupy pracowników www. konusig.wpia.uw.edu.pl 17

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Składka podstawowa jest finansowana przez pracodawcę, nie może ona przekroczyć 7% wynagrodzenia uczestnika, potrącany jest od niej podatek dochodowy od osób fizycznych , nie jest wliczana do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne, www. konusig.wpia.uw.edu.pl 18

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Składka dodatkowa o ile umowa zakładowa tego nie zakazuje, wysokość określona w deklaracji pracownika, można ją zmieniać lub z niej zrezygnować, suma składek dodatkowych wniesionych do jednego programu w ciągu roku kalendarzowego nie może przekroczyć trzykrotności kwoty odpowiadającej maksymalnej wysokości kwoty wpłaty na IKE www. konusig.wpia.uw.edu.pl 19

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Czy pracodawca może bez zgody pracowników podjąć decyzję o zawieszeniu opłacania składek na PPE? pracodawca może samodzielnie podjąć decyzję o zawieszeniu odprowadzanie składek podstawowych lub czasowym ograniczeniu wysokości naliczanej składki podstawowej, w okresie obejmującym 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych łączny okres takiego jednostronnego zawieszenia nie może przekroczyć 3 miesięcy, chyba że umowa zakładowa przewiduje okres dłuższy (zgodnie z przepisami nie może on być dłuższy jednak niż 6 miesięcy). www. konusig.wpia.uw.edu.pl 20

Czy można wypłacić zgromadzone w PPE środki wcześniej? W każdej chwili można wypowiedzieć udział w programie poprzez złożenie pracodawcy pisemnego oświadczenia. W przypadku wypowiedzenia uczestnictwa w programie dotychczas zgromadzone środki pozostają jednak na rachunku w PPE. Do rąk uczestnika programu mogą one trafić w jednym z trzech ustawowo określonych trybów: wypłaty, wypłaty transferowej lub zwrotu. www. konusig.wpia.uw.edu.pl 21

www. konusig.wpia.uw.edu.pl 22

www. konusig.wpia.uw.edu.pl W ramach ciekawostki… Art. 9. Ustawy o PPE Określenie „program emerytalny” może być używane wyłącznie do określenia programów uregulowanych w niniejszej ustawie. Art. 50. Ustawy o PPE 1. Kto, nie będąc do tego uprawnionym, używa w firmie lub do określenia prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej albo w reklamie określenia „program emerytalny”, podlega grzywnie do 1 000 000 zł lub karze pozbawienia wolności do lat 3. (…)3. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1 i 2, następuje w trybie przepisów postępowania karnego. www. konusig.wpia.uw.edu.pl 23

Dlaczego warto tworzyć PPE? - korzyści dla pracodawcy Ulga w świadczeniach na ubezpieczenia społeczne - wartość składki podstawowej nie jest wliczana do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Wszystkie wydatki poniesione na zapewnienie prawidłowego funkcjonowania programu, w tym wpłacone składki podstawowe, stanowią dla pracodawcy koszt uzyskania przychodu. Poprawienie i uatrakcyjnienie wizerunku pracodawcy. www. konusig.wpia.uw.edu.pl 24

Dlaczego warto tworzyć PPE? - korzyści dla pracownika zwiększenie wysokości przyszłej emerytury, udogodnienia podatkowe - podatkiem dochodowym od osób fizycznych obciążone są składki, natomiast zyski z zainwestowanych środków oraz przyszłe wypłaty nie są podatkowane. bezpieczeństwo oszczędności www. konusig.wpia.uw.edu.pl 25

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Rozwój PPE w latach 2000-2010 www. konusig.wpia.uw.edu.pl 26

www. konusig.wpia.uw.edu.pl 27

KOŁO NAUKOWE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH Dziękuję za uwagę! Aleksandra Orzeł