OCHRONA PRZED POWODZIĄ W DOLINIE RZEKI BUG NA ODCINKU GRANICZNYM Z REPUBLIKĄ BIAŁORUSI Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Lublinie dr Stanisław Jakimiuk - Dyrektor dr inż. Andrzej Pichla – Z-ca Dyrektora Okuninka 17 – 18 września 2012 r.

Mapa nr 1 Hydrograficzno – administracyjna województwa lubelskiego – zlewnia Z-IV rzeki Bug

POJĘCIE POWODZI Czasowe pokrycie przez wodę terenu, który w normalnych warunkach nie jest pokryty wodą, powstałe na skutek wezbrania wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach, oraz od strony morza, powodujące zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej (art. 9 pkt. 1 ppk. 10 – ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo Wodne – Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.) Powódź jest zjawiskiem naturalnym, losowym, spowodowanym gwałtownym topnieniem śniegów i intensywnymi oraz nawalnymi deszczami, zlodzeniem rzek, krótkotrwałymi burzami, silnymi wiatrami na wybrzeżu od morza w kierunku lądu. Nie ma możliwości ścisłego określenia czasu, miejsca i wielkości rozmiarów jej wystąpienia.

Mapa nr 2 - dolina rzeki Bug

Wielkości zlewni na odcinku granicznym rzeki Bug. Tabela nr 1 Wielkości zlewni na odcinku granicznym rzeki Bug. 10249,2 8965,0 19214,2 km2 Powierzchnia zlewni w granicach Województwa Lubelskiego i Obwodu Brzeskiego 3. 7003,0 30025,2 Powierzchnia zlewni w przekrojach granicznych km 387,5 (granica polsko – ukraińska) km 224,2 (granica polsko – białoruska) 2. 39420,0 Powierzchnia zlewni w przekroju ujściowym 1. Ilość jedn. Białoruś Polska Ilość jedn. ogółem Jedn. Wyszczególnienie L.p.

Zasoby wód śródlądowych to podstawowy czynnik warunkujący rozwój gospodarczy oraz ważny element systemu ekologicznego. Polska w porównaniu z innymi krajami europejskimi, jest krajem o małych zasobach wodnych i dużych wahaniach rocznego odpływu. Powoduje to występowanie zagrożenia powodziowego oraz pojawienie się okresów suszy hydrologicznej jako wyniku głębokiego niedoboru wody gruntowej. Ocieplanie się klimatu i prawdopodobnie związane z tym zjawiskiem częste występowanie anomalii pogodowych powoduje zwiększenie częstotliwości pojawienia się zjawisk ekstremalnych. Oznacza to, że susze mogą być bardziej rozległe i głębsze, a wezbrania rzek coraz gwałtowniejsze i grożące powodziami.

Fot. nr 1 Koryto rzeki Bug w km 288+700, gm. Terespol.

RODZAJE WEZBRAŃ POWODZIOWYCH NA RZECE BUG Wezbrania opadowe; spowodowane intensywnymi opadami, Wezbrania roztopowe; spowodowane gwałtownym topnieniem śniegu, Wezbrania zatorowe; spowodowane śryżem podczas zamarzania rzek (kryształki lodu zatrzymujące się na mieliznach i krzakach) i tajania pokrywy lodowej (kra lodowa zatrzymuje się w przewężeniach koryta rzeki Bug).

Fot. nr 2 Koryto rzeki Bug w km 289+000, gm. Terespol.

PRZYCZYNY WEZBRAŃ POWODZIOWYCH I PODTOPIEŃ W DORZECZU RZEKI BUG Zwiększony dopływ wody do koryta rzeki Bug wskutek intensywnych opadów deszczu lub tajania śniegu (często zjawiska te występują łącznie). Utrudniony odpływ wody wskutek powstawania w przewężeniach rzeki Bug zatoru lodowego, (odkładanie się rumowiska rzecznego), zarośnięcia jego koryta i doliny: roślinnością, drzewami i krzakami. Często wymienione przyczyny występują łącznie np. jednocześnie topi się pokrywa śnieżna, pada deszcz, a spływająca rzeką kra (pokruszona wskutek odwilży pokrywa lodowa) zatrzymuje się na mieliznach i przewężeniach w korycie rzeki Bug tworząc zatory lodowe.

Fot. nr 3 Koryto rzeki Bug w km 291+000, gm. Terespol.

CELE OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ W DOLINIE RZEKI BUG Ochrona życia ludzi, Minimalizacja szkód ekonomicznych, społecznych i ekologicznych wywołanych przez powódź, Optymalna strategia ochrony powodziowej zakłada osiągnięcie jej celów przy minimalnych kosztach.

Fot. nr 4 Ujście rzeki Krzny do rzeki Bug.

TECHNICZNA INFRASTRUKTURA PRZECIWPOWODZIOWA ISTNIEJĄCA I PLANOWANA DO BUDOWY W DOLINIE RZEKI BUG Wzrastająca w ostatnich latach częstotliwość występowania powodzi, ich duży zasięg i skutki gospodarcze wskazują i uzasadniają konieczność podejmowania coraz kosztowniejszych działań mających na celu zmniejszenie występujących zagrożeń powo- dziowych i ograniczenia szkód materialnych i niematerialnych. Dla ochrony dolin przed powodziami budowane są urządzenia techniczne, do których zalicza się:

Fot. nr 5 Koryto rzeki Bug w km 377+000, gm. Hanna.

Budowa nowych i modernizacja istniejących obwałowań przeciwpowodziowych i budowli wałowych. Najczęściej stosowany środek ochrony przeciw-powodziowej miast, wsi oraz przestrzeni rolniczej położonych w chronionych dolinach rzecznych, mający na celu bezpieczne przeprowadzenie przepływu wezbrań powodziowych.

Fot. nr 6 Zalane budynki mieszkalne w m Fot. nr 6 Zalane budynki mieszkalne w m. Pawluki podczas wezbrań powodziowych w 2010 r.

Regulacja i udrożnienie koryt rzecznych. Środek ochrony przeciwpowodziowej, który ma za zadanie powiększenie przekroju poprzecznego koryta rzeki, likwidację przeszkód na drodze przepływu wody (zmniejszenie szorstkości i zwiększenie zdolności przepustowej koryta) w celu zmniejszenia zagrożenia przeciwpowodziowego

Fot. nr 7 Zalane budynki w m Fot. nr 7 Zalane budynki w m. Dołhobrody, gm Hanna podczas wezbrań powodziowych w 2010 r.

Budowa zbiorników retencyjnych i obiektów małej retencji. Zbiorniki retencyjne buduje się dla celów zaspokojenia potrzeb gospodarczych, ochrony przeciwpowodziowej, przyrodniczych i rekreacyjnych. Mają one za zadanie spłaszczanie fal powodziowych i opóźnienie wezbrań powodziowych w korycie rzeki poniżej tych urządzeń. Obiekty te budowane na ciekach powodują zmianę przepływu naturalnego na przepływ sterowany. Dzięki temu w korycie rzeki można stworzyć odpowiednie warunki dla rozwoju flory i fauny w okresie niskich stanów wody. Budowa zbiorników suchych i polderów. Zbiorniki suche i poldery mają za zadanie opóźnienie spływu fali powodziowej poprzez jej spłaszczenie w okresie wezbrania powodziowego.

Fot. nr 8 Zalane tereny w m. Mościce Dolne, gm Fot. nr 8 Zalane tereny w m. Mościce Dolne, gm. Sławatycze podczas wezbrań powodziowych w 2010 r.

Dla skutecznego łagodzenia powodzi należy powiązać w/w infrastrukturę techniczną z ochroną przeciwpowodziową ekologiczną, która ma na celu: Przywracanie retencji naturalnej poprzez renaturalizację części odciętych dolin rzecznych i korytowych. Opóźnienie spływu fal powodziowych, wykorzystanie retencji gruntowej i przywracanie odciętych dolin rzecznych. Koncepcja ochrony przeciwpowodziowej na terenie Obwou Brzskiego i Województwa Lubelskiego przedstwia rozwiązania projektowe obejmujące infrastrukturę techniczną i ochronę przeciwpowodziwą ekologiczną.

Fot. nr 9 Zalana droga Pawluki – Dołhobrody, gmina Hanna.

Pomimo ogromnego postępu technicznego i trwających od dziesiątek lat prac mających poprawić bezpieczeństwo powodziowe, współczesne powodzie biją rekordy zarówno pod względem wysokości poziomu wody jak i wielkości strat materialnych. Doświadczenia ostatnich lat pokazały, że obwałowania i zbiorniki retencyjne ograniczają skutki małych i średnich wezbrań powodziowych, okazują się jednak zawodne podczas katastrofalnych powodzi. SKUTKI POWODZI

Fot. nr 10 Zalane budynki w m. Pawluki, gm Fot. nr 10 Zalane budynki w m. Pawluki, gm. Hanna podczas wezbrań powodziowych w 2010 r.

Budowle ochronne stwarzają ponadto fałszywe poczucie bezpieczeństwa w dolinach rzek, które mają być przez nie chronione. Tworzy to zachętę do wkraczania z zabudową i do inwestowania w „chronionej” dolinie, zwiększając potencjalne zagrożenie powodziowe, a w konsekwencji powodują coraz większe żądania podniesienia stopnia ochrony przeciwpowodziowej. Stwierdzono w wielu krajach, że zwiększone wydatki na budowle ochronne nie zmniejszają, lecz odwrotnie powodują zwiększenie wydatków na likwidację szkód powodziowych. Ochrona przeciwpowodziowa rozumiana głównie jako budowa coraz wyższych wałów i zbiorników jest klasycznym przykładem wydatków publicznych powodujących dalsze zwiększone wydatki publiczne na likwidację wzrastających szkód powodziowych.

Fot. nr 11 Zalane tereny w m. Mościce Dolne, gm Fot. nr 11 Zalane tereny w m. Mościce Dolne, gm. Sławatycze podczas wezbrań powodziowych w 2010 r.

PODSTAWA OCHRONY PRZED POWODZIĄ W DOLINACH RZEK NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO „Program Gospodarki Wodnej” dla województwa lubelskiego (cz. II i III), Lublin 2004 r., zatwierdzony przez Sejmik Województwa Lubelskiego uchwałą XXXVI/531/05 z 4 września 2005 r. „Program małej retencji” dla województwa lubelskiego zatwierdzony przez Sejmik Województwa Lubelskiego uchwałą Nr XXXIX/577/05 z 3 października 2005 r. „Program ochrony przeciwpowodziowej” dla województwa lubelskiego, Lublin 2004 r. „Program ochrony przed suszą w województwie lubelskim”, Kraków 2009 r. Program Bezpieczeństwa Powodziowego Dorzecza Wisły Środkowej – w przygotowaniu. 28

Fot. nr 12 Zalane tereny w m. Mościce Dolne, gm Fot. nr 12 Zalane tereny w m. Mościce Dolne, gm. Sławatycze podczas wezbrań powodziowych w 2011 r.

W ramach współpracy transgranicznej rzeki Bug w zakresie ochrony przeciwpowodziowej w latach 2003 - 2006 z udziałem ekspertów z Polski, Ukrainy i Białorusi wykonano 2 opracowania w ramach projektów z udziałem środków unijnych. 1. Transgraniczna strategia ochrony przed powodzią dorzecza rzeki Bug pod kierunkiem Europejskiego Centrum Integracji i Współpracy Samorządowej „Dom Europy”, Lublin 2004 r. która zawiera: Ogólny program podstawowych kierunków i zasad ochrony obiektów znajdujących się na terenach zalewowych, Wspólną strategię w zakresie kompleksowej ochrony dolin rzeki Bug przed wezbraniami powodziowymi na jego odcinku granicznym między Polską, Białorusią i Ukrainą na długości 363 km.

Fot. nr 13 Zalane budynki w m Fot. nr 13 Zalane budynki w m. Mościce Dolne, Sławatycze podczas wezbrań powodziowych w 2010 r.

2. Koncepcja projektowa technicznej i ekologicznej ochrony przeciwpowodziowej doliny transgranicznej rzeki Bug na terenie obwodu Brzeskiego i Województwa Lubelskiego pod kierunkiem Europejskiego Centrum Integracji i Współpracy Samorządowej „Dom Europy”, Lublin 2006 r. która przedstawia: Zabezpieczenie przeciwpowodziowe województwa lubelskiego i brzeskiego w zasięgu oddziaływania rzeki Bug oraz wymianę doświadczeń pomiędzy stroną polską i białoruską w sytuacjach kryzysowych, Założenia wspólnej strategii ochrony przeciwpowodziowej na granicznym odcinku rzeki Bug z uwzględnieniem jednolitych kryteriów tej ochrony takich jak: prawdopodobieństwo wystąpienia przepływów dla projektowania urządzeń przeciwpowodziowych, parametry techniczne zabezpieczeń przeciwpowodziowych, ustalenie rejonów wymagających czynnej ochrony przeciwpowodziowej, retencja sztuczna i naturalna oraz uwarunkowania przyrodnicze i gospodarcze.

Fot. nr 14 Rzeka Bug w m. Orchówek, gm. Włodawa.

STAN INFRASTRUKTURY PRZECIWPOWODZIOWEJ RZEKI BUG Istniejąca infrastruktura przeciwpowodziowa jest w złym stanie technicznym. Została wykonana w latach 20 – 30 tych ubiegłego stulecia i nie odpowiada warunkom technicznym jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 20 kwietnia 2007 r. (Dz. U. Nr 86, poz. 579). Korpusy tych wałów posiadają niewłaściwe zagęszczenie i uszczelnienie, za mały przekrój poprzeczny i słabe podłoże, na którym są posadowione. Zły stan techniczny infrastruktury przeciwpowodziowej potwierdziły katastrofalne powodzie w 1997, 2001 oraz w roku 2010. W tabeli nr 2, 3, 4, 5, 6 i 7 przedstawiono stan urządzeń ochrony przeciwpowodziowej i potrzeby ich budowy i modernizacji (rozbudowy) w dolinach cząstkowych rzeki Bug na dzień 31.XII.2010 r. 34

Tabela nr 2 Istniejąca Infrastruktura przeciwpowodziowa dolin chronionych na odcinku granicznym rzeki Bug z republiką Białorusi 4 2 3 1 8 5 szt. Budowle w tym: - przepusty wałowe - pompownie 4. 38,800 23,811 62,611 km Obwałowania przeciwpowodziowe 3. 6006 3950 9956 ha Powierzchnia chroniona 2. 7 Ilość dolin chronionych 1. Ilość jedn. Białoruś Polska Ilość jedn. ogółem Jedn. Wyszczególnienie L.p.

Fot. nr 15 Wał przeciwpowodziowy rzeki Bug „Aleja Marzeń”, gm Fot. nr 15 Wał przeciwpowodziowy rzeki Bug „Aleja Marzeń”, gm. Terespol w km 283+300.

Tabela nr 3 Wykaz cząstkowych dolin rzeki Bug chronionych infrastrukturą przeciwpowodziową na odcinku granicznym w województwie Lubelskim. 18,850 x 2 4430 1282 26 7277 22527 RAZEM - 375,500 rz. Bug 0+650 – 1+500 Wał cofkowy prawostronny rz. Włodawki m. Włodawa pow. Włodawa 1545 515 3 38 2025 367+000 – 378+000 Wał Włodawa 368+100 – 397+800 Dolina Włodawska VI L=1,5 P=1,5 18 19 40 100 0+000 – 3+800 Wał Hanna, wsteczny gm. Hanna 465 155 1180 2387 350+000 – 365+000 Wał Dołhobrody 348+700 – 368+000 Dolina Dołhodrodzka V 1 920 231 6 1253 2227 333+000 – 346+500 Wał Nowosiółki gm. Sławatycze, Pow. Biała Podlaska 323+500 – 348+700 Dolina Sławatycka IV 930 308+850 – 323+500 Dolina Kodeńska III 43 294+800 – 295+800 Wał Murawiec gm. Terespol, pow. Biała Podlaska 15,850 17 3161 287+500 – 308+300 Wał Terespol – Okczyn gm. Terespol gm. Kodeń, pow. Biała Podlaska 50 283+300 – 283+600 Aleja Marzeń pow. Biała Podlaska 737 0+000 – 3+300 0+000 – 4+460 Wał cofkowy rz. Krzny (0+000 – 3+300) i Czapelki (0+000 – 4+460) Gm. Terespol, pow. Biała Podlaska 1000 252 10 675 9068 272+200- 283+300 Wał Terespol Neple II gm. Terespol, pow. Biała Podlaska 271+400 – 308+850 Dolina Terespolska II 500 129 4 5890 220+500 – 271+400 Dolina Janowska I km nr Obiekty przemysłowe i techniczne (szt.) Obiekty użyteczności publicznej (szt.) Ilość mieszkańców Zabudowa indywidualna Wsie i miasta (szt.) Planowana pow. chr. urz. p.pow. Qp = 1% (ha) Zalewu Lokali-zacja urz. p.pow. km rzeki Nazwa wału, gmina. powiat od - do Nazwa Modernizacja obwałowań Zabudowa na terenie zalewowym Powierzchnia Obwałowania Dolina Nr doliny

Fot. nr 16 Wał przeciwpowodziowy rzeki Bug „Aleja Marzeń”, gm Fot. nr 16 Wał przeciwpowodziowy rzeki Bug „Aleja Marzeń”, gm. Terespol w km 283+300.

OGÓŁEM (Polska, Białoruś)‏ Zabudowa na terenie zalewowym Tabela nr 4 Wykaz cząstkowych dolin rzeki Bug chronionych infrastrukturą przeciwpowodziową na odcinku granicznym w Obwodzie Brzeskim. 28,150 - 2 4430 2008 49 17138 50070 OGÓŁEM (Polska, Białoruś)‏ 9,300 726 23 9861 27543 RAZEM (Białoruś)‏ 338 377+600 – 383+200 Wał Tomaszewka 1,800 22 378+500 Wał Priborowo II 2350 4015 361+800 – 377+600 Priborowo I 357+900 – 387+500 Dolina Priborowska XI 1,700 21 150 344+100 – 353+800 Domaczowo I 346+200 Domaczowo III 300 3300 340+600 – 344+100 Domaczowo II 313+400 – 357+900 Dolina Domaczewska X 588 300+800 – 305+000 Wał Priłuki 2875 285+400 – 289+500 Wał Brześć II 5,800 20 780 281+000 – 285+400 Wał Brześć I 2480 15393 262+800 – 277+800 Wał Neple 263+300 – 300+400 Dolina Brzeska IX 4000 238+600 – 263+300 Dolina Rudawiecka VIII 835 224+200 – 238+600 Dolina Nowosielska VII km nr Obiekty przemysłowe i techniczne (szt.) użyteczności publicznej Ilość mieszkańców Zabudowa indywidualna Wsie i miasta (szt.) Planowana pow. chr. urz. p.pow. Qp = 1% (ha) Zalewu Lokalizacja urz. p.pow. km rzeki Nazwa wału, gmina. powiat od - do Nazwa Modernizacja obwałowań Zabudowa na terenie zalewowym Powierzchnia Obwałowania Nr doliny

Tabela nr 5 Projektowana infrastruktura przeciwpowodziowa dolin chronionych na odcinku granicznym rzeki Bug 25 17950 23 6350 48 24300 szt. m Zabudowa erozyjna rz. Bug - ilość odcinków - długość odcinków 11. - 2 17,10 km Udrożnienie koryta przepływu wód wielkich na rz. Bug 10. 13 7220/81,3 ha/mln m3 Kontrolowane tereny zalewowe - ilość kompleksów - powierzchnia 9. 5 14956 104,700 6 8100 56,600 11 23056 161,300 ha mln m3 Naturalne tereny zalewowe - ilość dolin - pojemność 8. 3 3478 24,400 1350 22,000 4828 46,400 Poldery zalewowe - ilość 7. 17 9 28 20 8 Budowle wałowe w tym: - przepusty wałowe - pompownie 6. 32,100 67,465 99,565 Budowa nowych obwałowań 5. 9,300 18,850 28,150 Modernizacja obwałowań 4. 9861 7277 17138 Planowana powierzchnia chroniona urządzeń p.pow. Qp = 1% po wykonaniu budowy i rozbudowy wałów 3. 27543 22527 50070 Powierzchnia zalewu Q = 1% 2. Ilość dolin chronionych 1. Ilość jedn. Białoruś Polska Ilość jedn. ogółem Jedn. Wyszczególnienie L.p.

Fot. nr 17 Wał przeciwpowodziowy rzeki Bug – Pompownia Terespol, gm Fot. nr 17 Wał przeciwpowodziowy rzeki Bug – Pompownia Terespol, gm. Terespol.

Tabela nr 6 Projektowane urządzenia przeciwpowodziowe w Województwie Lubelskim w dolinach cząstkowych na odcinku granicznym rzeki Bug pomiędzy Polską a Białorusią 6350 x 7220 56,600 8100 22,000 1350 2 11 67,465 RAZEM 295 150 75 0,850 33 1050 Wg tab. nr 6.1 Od km 368+000 – 387+500 występuje potrzeba usunięcia pni kłód, drzew i zatorów z koryta rzeki blokujące przepływ 200 74 - 76 1,500 32 368+100 – 397+800 Dolina Włodawska VI P=1,500 31 110 73 L=2,300 30 550 700 72 2,300 327 57 10,400 29 348+700 – 368+000 Dolina Dołhodrodzka V 380 71 750 135 70 3,200 459 56 1 41 12,300 28 323+500 – 348+700 Sławatycka IV 410 69 450 215 68 2,100 305 55 308+850 – 323+500 Kodeńska III 7,70 510 49 1,350 8,500 27 14,30 840 3 12,200 26 0,305 25 7,810 24 650 4500 272+400 – 275+900 79 610 67 26,500 3792 54 40 8,450 23 271+400 – 308+850 Terespolska II 240 66 3575 65 2900 64 13,100 1875 53 220+500 – 271+400 Janowska I szt. nr dł. (m) od km – do km Pow. (ha) Nr kompl poj. (mln m3) pow. (ha) W tym pompownie Ogółem (szt.) km km rzeki od - do Nazwa Zabudowa erozyjna Udrożnienie przepływu wód wielkich w korycie Kontrolowane tereny zalewowe Naturalne tereny zalewowe Poldery zalewowe Budowle wałowe Budowa nowych obwałowań Nr doliny

Tabela nr 6.1 6350 Łącznie (Polska)‏ 1050 Razem Dolina Włodawska 250 397+500 – 397+750 B – 23 300 384+200 – 384+500 B – 22 381+500 – 381+800 B – 21 200 380+500 – 380+700 B – 20 Włodawa 368+000 – 397+800 Dolina Włodawska VI. 550 Razem Dolina Dołhobrodzka 400 354+300 – 354+700 B – 19 150 350+100 – 350+300 B – 18 Hanna 348+700 – 368+800 Dolina Dołhobrodzka V. 750 Razem Dolina Sławatycka 346+700 – 346+900 B – 17 346+400 – 346+550 B – 16 341+400 – 341+800 B – 15 Sławatycze 323+500 – 348+700 Dolina Sławatycka IV. 450 Razem Dolina Kodeńska 335+700 – 335+380 B – 14 324+000 – 324+200 B – 13 Kodeń 308+850 – 323+500 Dolina Kodeńska III. 650 Razem Dolina Terespolska 300+100 – 300+300 B – 12 100 291+100 – 291+200 B – 11 290+000 – 290+250 B – 10 272+100 – 272+200 B – 9 Terespol 271+400 – 308+850 Dolina Terespolska II. 2900 Razem Dolina Janowska 271+000 – 271+100 B – 8 500 267+200 – 267+700 B – 7 265+800 – 266+200 B – 6 257+800 – 258+200 B – 5 255+700 – 256+200 B – 4 252+800 – 253+300 B – 3 250+850 – 251+050 B – 2 248+200 – 248+500 B – 1 Rokitno 220+500 – 271+400 Dolina Janowska I. POLSKA – Województwo Lubelskie 8. 7. 6. 5. 4. 3. 2. 1. km rzeki od – do Nazwa Długość (m) od km do km nr Zabudowa erozyjna Projektowane urządzenia przeciwpowodziowe Gmina Dolina Nr doliny Państwo

Fot. nr 18 Wał przeciwpowodziowy rzeki Bug w m. Terespol, gm. Terespol.

Tabela nr 7 Projektowane urządzenia przeciwpowodziowe w Obwodzie Brzeskim w dolinach cząstkowych na odcinku granicznym rzeki Bug pomiędzy Polską a Białorusią. 24300 X 7220 161,300 23056 46,400 4828 8 28 99,565 OGÓŁEM (Polska, Białoruś)‏ 17950 - 104,700 14956 24,400 3478 6 17 32,100 RAZEM (Białoruś)‏ 2,40 338 52 2 4,700 39 4700 Wg tab. nr 7.2 9,300 1327 63 16,50 2350 51 1 47 3 357+900 – 387+500 Dolina Priborowska XI 46 5,50 790 50 1,900 38 5700 13,900 1982 62 45 5,000 37 313+400 – 357+900 Dolina Domaczewska X. 44 9,600 36 43 3,800 35 4550 47,700 6812 61 42 7,100 34 263+300 – 300+400 Dolina Brzeska IX. 3000 28,000 4000 60 238+600 – 263+300 Dolina Rudawiecka VIII. Od km 368+000 – 387+500 występuje potrzeba usunięcia pni, kłód, drzew i zatorów z koryta rzeki blokujących przepływ 5,800 835 59 224+200 – 238+600 Dolina Nowosielska VII. szt. nr dł. (m)‏ od km – do km Pow. (ha)‏ Nr komp poj. (mln m3)‏ pow. (ha)‏ W tym pompownie Ogółem (szt.)‏ km km rzeki od - do Nazwa Zabudowa erozyjna Udrożnienie przepływu wód wielkich w korycie Kontrolowane tereny zalewowe Naturalne tereny zalewowe Poldery zalewowe Budowle wałowe Budowa nowych obwałowań Dolina Nr doliny

Tabela nr 7.1 24300 Ogółem (Polska i Białoruś)‏ 17950 Łącznie (Białoruś)‏ 4700 Razem Dolina Priborowska 750 386+550 – 387+300 B – 48 1250 385+000 – 386+250 B – 47 700 381+900 – 382+600 B – 46 500 376+500 – 377+000 B – 45 150 369+700 – 369+850 B – 44 800 364+350 – 365+150 B – 43 550 360+750 – 361+300 B – 42 bd. 357+900 – 387+500 Dolina Priborowska XI 5700 Razem Dolina Domaczowska 356+100 – 356+800 B – 41 300 354+500 – 354+800 B – 40 350+900 – 351+650 B – 39 341+900 – 342+400 B – 38 340+300 – 341+100 B – 37 400 339+500 – 339+900 B – 36 1750 331+950 – 333+700 B – 35 320+500 – 321+000 B – 34 331+400 – 357+900 Dolina Domaczowska X 4550 Razem Dolina Brzeska 450 309+000 – 309+450 B – 33 289+800 – 290+550 B – 32 285+150 – 285+850 B – 31 1700 281+400 – 283+100 B – 30 950 269+600 – 270+550 B – 29 263+300 – 313+400 Dolina Brzeska IX 3000 Razem Dolina Rudawiecka 258+250 – 258+700 B – 28 254+400 – 255+200 B – 27 600 249+850 – 250+450 B – 26 350 244+950 – 245+400 B – 25 239+650 – 240+450 B – 24 238+600 – 263+300 Dolina Rudawiecka VIII - Razem Dolina Nowosielska 224+200 – 238+600 Dolina Nowosielska VII BIAŁORUŚ – Obwód Brzeski 8. 7. 6. 5. 4. 3. 2. 1. Km rzeki od – do nazwa Długość (m)‏ od km do km nr Zabudowa erozyjna Projektowane urządzenia przeciwpowodziowe Gmina Dolina Nr doliny Państwo

Fot. nr 19 Zmodernizowana pompownia w Terespolu, gm. Terespol.

Wartość przedsięwzięcia w mln zł Tabela nr 8 Zbiorcze zestawienie kosztów przedsięwzięcia z podziałem na Województwo Lubelskie i Obwód Brzeski. 987,688 Ogółem 770,295 Województwo Lubelskie 2. 217,393 Obwód Brzeski 1. Wartość przedsięwzięcia w mln zł Nazwa województwa Lp.

Tabela nr 9 Podział przedsięwzięcia na zadania inwestycyjne w Województwie Lubelskim 770,295 Razem 73,365 Dolina Włodawska VI. 138,242 Dolina Dołhobrodzka V. 97,367 Dolina Sławatycka IV. 62,534 Dolina Kodeńska III. 296,979 Dolina Terespolska II. 101,808 Dolina Janowska I. Wartość (mln zł) Nazwa zadania Nr zadania

Podział przedsięwzięcia na zadania inwestycyjne w Obwodzie Brzeskim Tabela nr 10 Podział przedsięwzięcia na zadania inwestycyjne w Obwodzie Brzeskim 217,393 Razem 73,066 Dolina Priborowska XI. 49,223 Dolina Domaczowska X. 94,876 Dolina Brzeska IX. 0,228 Dolina Rudawiecka VIII. - Dolina Nowosielska VII. Wartość (mln zł) Nazwa zadania Nr zadania

Koncepcja projektowa urządzeń przeciwpowodziowych w dolinie rzeki Bug na odcinku granicznym z Republiką Białorusi.

Mapa nr 3 Koncepcja projektowa urządzeń przeciwpowodziowych w dolinie Nowosielskiej i Janowskiej.

Mapa nr 4 Koncepcja projektowa urządzeń przeciwpowodziowych w dolinie Rudawieckiej.

Mapa nr 5 Koncepcja projektowa urządzeń przeciwpowodziowych w dolinie Terespolskiej.

Mapa nr 6 Koncepcja projektowa urządzeń przeciwpowodziowych w dolinie Terespolskiej.

Mapa nr 7 Koncepcja projektowa urządzeń przeciwpowodziowych w dolinach Terespolskiej i Brzeskiej.

Mapa nr 8 Koncepcja projektowa urządzeń przeciwpowodziowych w dolinie Brzeskiej.

Mapa nr 9 Koncepcja projektowa urządzeń przeciwpowodziowych w dolinie Sławatyckiej.

Mapa nr 10 Koncepcja projektowa urządzeń przeciwpowodziowych w dolinie Dołhobrodzkiej.

Mapa nr 11 Koncepcja projektowa urządzeń przeciwpowodziowych w dolinach Sławatyckiej, Dołhobrodzkiej i Domaczowskiej.

Mapa nr 11 Koncepcja projektowa urządzeń przeciwpowodziowych w dolinach Dołhobrodzkiej i Priborowskiej.

Mapa nr 12 Koncepcja projektowa urządzeń przeciwpowodziowych w dolinie Włodawskiej.

PODSUMOWANIE Przyśpieszenie realizacji planowanego programu modernizacji (rozbudowy) urządzeń przeciwpowodziowych rzeki Bug w Województwie Lubelskim na długości 18,850 km oraz budowy nowych wałów na długości 67,465 km. Rozpoczęcie przywracania swobodnego spływu wód i lodów w korycie rzeki Bug i innych rzek w jej dorzeczu przy zachowaniu lub odtworzeniu dna i brzegów rzek wraz z odbudową lub remontem istniejących budowli regulacyjnych oraz umocnień skarp (art. 22 ustawy Prawo wodne z 18 lipca 2001 r. – Dz. U. z 2005 r. Nr 239 poz. 2019 z późn. zm.) dla zahamowania wypłycania się międzywala. Etapowa likwidacja zadrzewień i zakrzaczeń w międzywalu rzeki Bug, i innych rzek w dorzeczu rzeki Bug wraz z usunięciem rumowiska rzecznego dla eliminacji sztucznego spiętrzenia wody powodziowej (zmniejszanie przekroju przepływu wód wielkich wskutek wypłycania międzywala).

Zabezpieczenie środków na inwestycje dotyczące budowy obiektów małej retencji zgodnie z „Aktualizacją Programu Małej Retencji Województwa Lubelskiego” i Uchwałą nr XXXIX/577/05 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 3 października 2005 r. w celu opóźnienia odpływu wód ze zlewni cząstkowych rzek do rzeki Bug. Powiązanie budowy technicznych środków ochrony przeciwpowodziowej (wały, poldery, zbiorniki, pompownie) z ochroną ekologiczną (przywracanie naturalnych rozlewisk rzecznych, wykorzystanie zdolności retencyjnych terenów podmokłych i zalewowych) dla bardziej skutecznego łagodzenia wezbrań powodziowych. Współpraca ze specjalistami z Białorusi w zakresie rozbudowy (modernizacji) i budowy urządzeń przeciwpowodziowych oraz zarządzania i sterowania falą powodziową.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ