SKARGA KONSTYTUCYJNA mgr Piotr Kapusta Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Skarga konstytucyjna jest to instytucja służąca osobie fizycznej lub prawnej do ochrony na drodze szczególnego postępowania przed sądem konstytucyjnym przysługujących jej praw konstytucyjnych publicznej, przy w przypadku ich naruszenia przez organy władzy czym naruszenie to dokonane może być poprzez ich akty, a w większości krajów – również ich bezczynność. przysługujące jednostce w stosunku do państwa roszczenie o ochronę jej podstawowych wolności i praw w szczególnym postępowaniu przed sądem konstytucyjnym Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Niemieckiej z dn. 28 marca 1849 r. Pierwowzór skargi konstytucyjnej w Konstytucji Rzeszy Niemieckiej z dn. 28 marca 1849 r. § 126. Zur Zuständigkeit des Reichsgerichts g) Klagen deutscher Staatsbürger wegen gehören: Verletzung der durch die Reichsverfassung ihnen gewährten Rechte. Die näheren Bestimmungen über den Umfang dieses Klagerechts und die Art und Weise dasselbe geltend zu machen, bleiben der Reichsgesetzgebung vorbehalten. Mimo że Konstytucja ta nie weszła w życie, to przewidziane w niej założenia skargi konstytucyjnej stały się wzorem dla innych państw. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Państwa (kompetencja rozpatrywania skarg obywateli na naruszenie 1. Austriacka ustawa zasadnicza z dn. 21 grudnia 1867 r. – powołanie Trybunału Państwa (kompetencja rozpatrywania skarg obywateli na naruszenie politycznych, zagwarantowanych im konstytucyjnie praw w razie rozstrzygnięcia 2. sprawy w ustawowo określonym trybie administracyjnym) Konstytucja Szwajcarii z 1874 r. (skarga na naruszenie praw konstytucyjnych przez władze kantonalne kierowane do Sądu Związkowego) 3. Konstytucja rozpatrywana Austrii z 1920 r. (skarga konstytucyjna przez Trybunał Konstytucyjny) Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Typy skargi konstytucyjnej ujęcie węższe ujęcie szersze ograniczenie podstaw skargi do zarzutu, w myśl którego orzeczenie naruszające wolności lub prawa skarżącego zostało możliwość postawienia również zarzutu, w myśl którego samo orzeczenie zostało wydane konstytucję w sposób naruszający wydane w oparciu o przepis prawa sprzeczny z konstytucją skarga na akt stanowienia prawa możliwość skarżenia tak samej normy, jak i orzeczenia Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, Art. 79 ust. 1 Konstytucji RP Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach Konstytucji. lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Konstrukcja skargi konstytucyjnej 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Wskazanie miejsca i daty sporządzenia skargi konstytucyjnej Oznaczenie adresata skargi konstytucyjnej Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną Oznaczenie rodzaju pisma procesowego Określenie przedmiotu skargi konstytucyjnej Uzasadnienie skargi konstytucyjnej Pieczęć i podpis adwokata albo radcy prawnego Wskazanie załączników Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Miejsce i data sporządzenia skargi konstytucyjnej - deklaratoryjny charakter danych postulat, by miejsce sporządzenia było tożsame z miejsce zamieszkania/siedzibą kancelarii zaś data sporządzenia skargi mieściła się w okresie 3 miesięcy liczonych od dnia doręczenia prawomocnego rozstrzygnięcia data złożenia skargi (prezentata biura podawczego TK lub data stempla pocztowego!) – podstawa dla ustalenia zachowania 3- miesięcznego terminu na złożenie skargi (tempus continuum - art. 112 k.c. w zw. z art. 165 § 1 k.p.c.; termin zawity – nieprzywracalny wg art. 168 k.p.c.) data wyroku i data doręczenia wyroku i ich związek z data złożenia skargi Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego -

Adresat skargi konstytucyjnej Trybunał Konstytucyjny Al. Jana Christiana Szucha 00-918 Warszawa 12a Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną skarga konstytucyjną może wystąpić każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone. Trzy kategorie podmiotów: a) osoby fizyczne; b) osoby prawne prawa prywatnego; c) osoby prawne prawa publicznego. Do wystąpienia ze skargą konstytucyjną nie maja legitymacji organy władzy publicznej i inne podmioty realizujące władztwo publiczne, w szczególności j.s.t. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną (osoby fizyczne) Legitymowana jest każda osoba znajdująca się pod władzą RP (obywatele RP, cudzoziemcy i apatrydzi). Cudzoziemcy i apatrydzi ograniczenia podmiotowe ograniczenia przedmiotowe możliwość ograniczenia lub wyłączenia skarga konstytucyjna cudzoziemca nie do cudzoziemców z możliwości korzystania z określonych w może dotyczyć prawa azylu ani prawa uzyskania w RP statusu uchodźcy niektórych wolności lub praw konstytucji Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną (osoby fizyczne) Osoba fizyczna nie może imieniu osoby trzeciej. wnieść skargi konstytucyjnej w Wyjątek! Wyrok TK z dn. 24.1.2001 r., SK 30/99, LEX nr 46002 Dopuszczalność wniesienia skargi konstytucyjnej przez małżonków, zastosowanie o do ile kwestionowany przepis znalazł jednego z nich jako podatnika, a następnie do drugiego jako małżonka podatnika. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną (osoby prawne prawa prywatnego) - konieczność odpowiedniości między charakterem danej osoby prawnej a charakterem wolności lub prawa, na który dana działalności osoba prawna się powołuje (np. wolność gospodarczej, prawo własności, prawo do sądu) - wyłączone są prawa, których beneficjentami prawa wyborcze, mogą być wyłącznie osoby fizyczne (np. prawo do ochrony zdrowia) fakt realizowania przez osobę prawna określonych usług rzecz państwa lub j.s.t. nie ma automatycznego wpływu - na pozbawienie jej możliwości korzystania z konstytucyjnie gwarantowanych jej praw Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną (osoby prawne prawa prywatnego) Możliwość wniesienia skargi konstytucyjnej przez osobę prawną jest uzależniona od wyrażenia przez właściwy organ statutowy upoważnienia dla podmiotu lub organu reprezentującego daną osobę prawną. (por. postanowienie TK z dn. 12.12.2001 r., Ts 113/01, LEX nr 52891) Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną (osoby prawne prawa prywatnego) Możliwość wystąpienia przez osobę prawną prawa prywatnego ze skargą konstytucyjną w imieniu osoby trzeciej – konieczność kumulatywnego spełnienia trzech przesłanek: 1. osoba trzecia korzysta ze swych praw i wolności konstytucyjnych w ścisłym związku z działalnością danej osoby prawnej osoba trzecia nie ma możliwości złożenia skargi konstytucyjnej 2. 3. osoba trzecia nie ma możliwości zainicjowania w trybie art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji RP postępowania przez TK Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną (osoby prawne prawa publicznego) Osoby prawne prawa publicznego jedynie na zasadzie wyjątku mogą wystąpić ze skarga konstytucyjną – wyłącznie po kumulatywnym spełnieniu przesłanek: 1. 2. niezależność jej sytuacji prawnej od organów władzy publicznej; jej działalność wywiera bezpośredni wpływ na sposób korzystania z konstytucyjnych praw przez określone jednostki; ograniczenie praw danej osoby prawnej prowadzi jednocześnie do ograniczenia praw innych jednostek. 3. Przykład: Państwa ochrona praw majątkowych spółki z udziałem Skarbu Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Obowiązek zastępstwa przez zawodowego pełnomocnika (1) Skarga konstytucyjna oraz zażalenia na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu muszą być podpisane (niekoniecznie sporządzone) przez adwokata lub radcę prawnego. chyba że skarżącym jest sędzia, prokurator, notariusz, doktor habilitowany lub profesor nauk prawnych Obowiązek ten nie dotyczy reprezentowania go już w toku postępowania przed TK. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

zastępstwa przez zawodowego pełnomocnika (2) Obowiązek zastępstwa przez zawodowego pełnomocnika (2) Pełnomocnik z wyboru ustanowiony z urzędu a) wniosek składany do SR miejsca zamieszkania skarżącego b) powód: niemożność poniesienie kosztów pomocy prawnej do czasu rozstrzygnięcia wniosku nie biegnie termin do wniesienia skargi konstytucyjnej Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Oznaczenie rodzaju pisma procesowego SKARGA KONSTYTUCYJNA Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Określenie przedmiotu skargi konstytucyjnej Podstawowe elementy: 1. wskazanie podstawy prawnej skargi konstytucyjnej (art. 79 ust. 1 w zw. z art. 188 pkt 5 Konstytucji RP); dokładne określenie: ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji RP i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z ustawą zasadniczą, przepisu lub przepisów konstytucji, których naruszenie zarzucane jest w skardze konstytucyjnej oraz sposoby, w jaki zostały one naruszone; wniosek o zwrot kosztów zastępstwa procesowego. 2. a) b) 3. Skarżący zawnioskować może o wydanie postanowienia tymczasowego o charakterze zabezpieczającym, a którego treścią będzie zawieszenie lub wstrzymanie wykonania orzeczenia indywidualnego, w związku z którym wniesiono skargę konstytucyjną. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Uzasadnienie skargi konstytucyjnej Powinno ono zawierać następujące elementy: 1. 2. dokładny opis stanu faktycznego sprawy zawisłej przed TK; wskazanie orzeczenia ostatecznego, z którym łączone jest naruszenie praw wolności skarżącego; charakterystykę naruszonych wolności lub praw konstytucyjnych; charakterystykę sposobu naruszenia wolności lub praw konstytucyjnych; lub 3. 4. 5. uzasadnienie zarzutu niezgodności kwestionowanego przepisu ze wskazanym w petitum skargi wzorcem konstytucyjnym. Uzasadnienie powinno oddawać dualistyczny charakter skargi konstytucyjnej, tj. jako środka ochrony wolności i praw zagwarantowanych w RP oraz jako narzędzia służącego eliminacji z porządku prawnego przepisów sprzecznych z konstytucją. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Pieczęć i podpis adwokata lub radcy prawnego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Wskazanie załączników 1. pełnomocnictwo wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej lub postanowienie SR o ustanowieniu pełnomocnika z urzędu wraz z decyzją organu samorządu adwokackiego albo radcowskiego wyznaczającą konkretną osobę jako pełnomocnika z urzędu lub kopie dokumentów potwierdzających posiadanie szczególnych kwalifikacji zawodowych 2. kopia uchwały organu statutowego osoby prawnej upoważniającej podmiot reprezentujący tę osobę prawną do złożenia skargi konstytucyjnej; aktualny wyciąg z właściwego rejestru kopia orzeczenia organu władzy publicznej, z którego wydaniem skarżący łączy naruszenie przysługujących mu wolności lub praw konstytucyjnych 3. 4. 5. kopie orzeczeń wydanych w związku z wyczerpaniem przez skarżącego przysługujących mu środków odwoławczych lub środków zaskarżenia, łącznie z orzeczeniem wydanym przez sąd I instancji pięć egzemplarzy skargi konstytucyjnej wraz z załącznikami 6. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego

Opracowano na podstawie: Artur Biłgorajski, Prawo konstytucyjne i ustrój organów ochrony prawnej dla praktyków. Objaśnienia, wzory pism, pytania i kazusy, Warszawa 2013 Dziękuję za uwagę! Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Katedra Prawa Konstytucyjnego