Prezentacja stworzona na Plus Camerimage Forum 2008 © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law

Prawo autorskie a sztuka fotografii w filmie Jak legalnie korzystać ze zdjęć w produkcji filmowej ? © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 Łukasz Niedziela

1. Czy to zdjęcie podlega ochronie prawnoautorskiej ? 2. Czy mogę wykorzystać je w swoim filmie ? 3. Czy muszę pytać kogokolwiek o zgodę ? 4. Czy za korzystanie z tego zdjęcia muszę zapłacić ? © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Prawo autorskie a sztuka fotografii w filmie. I. Ochrona fotografii – historia i stan obecny. 1. Od rzemiosła do sztuki. 2. Konwencja berneńska z 1886 r. wraz z rewizją berlińską w roku Polskie ustawy autorskie z lat 1926, 1952 oraz Współczesna koncepcja prawa autorskiego oraz podstawowe zasady ochrony. II. Ochrona fotografii w orzecznictwie polskiego Sądu Najwyższego. 1. Kiedy potrzebna jest zgoda ? 2. Różnice pomiędzy zdjęciami obiektów 2-D oraz 3-D. 3. Orzeczenia sądowe. 4. Przykłady zdjęć. III. Legalne łączenie zdjęć z filmem. 1. Dostępne możliwość. 2. Nigdy nie "kupujmy" nieisteniejących praw. 3. Domniemanie prawne ochroną dla producentów ? 4. Ochrona prawna w umowie. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Fotograf – prawdziwy artysta ? - Od rzemiosła na szczyty sztuk wizualnych, - (tylko ?) "rysowanie światłem", - zarzucany brak oryginalności, - rozpoczęcie dyskusji o możliwości prawnej ochrony zdjęć, - wybór jako element chroniony, - związek pomiędzy obrazem nieruchomym a filmem. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Pierwsze międzynarodowe i polskie akty prawne chroniące fotografie: – Konwencja berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych: - fotografia nie była chroniona w jej oryginalnym tekście, - rewizja berlińska z roku 1908 przyznała ograniczoną ochronę (obowiązek ochrony w prawie wewnętrznym, brak ochrony ex iure conventionis), - pełna ochrona od roku Polskie ustawy z lat 1926, 1952 – formalności jako warunek niezbędny dla uzyskania ochrony. 3. Polska ustawa z roku 1994 – brak wymogów formalnych. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Zrozumienie praw autorskich do fotografii jest niezbędne dla legalnego łączenia zdjęć z filmem. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Zasady ochrony we współczesnym prawie - zasadą naczelną jest monopol twórcy na korzystanie z własnych prac – użycie fotografii w filmie wymaga co do zasady uzyskania odpowiedniej zgody, - według prawa autorskiego nie każde zdjęcie jest utworem fotograficznym. - tylko przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci podlega ochronie, - wartość, przeznaczenie lub sposób wyrażenia nie mają wpływu na ochronę prawnoautorską, - ochrona przysługuje uprawnionemu niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Czy wszystkie zdjęcia podlegają ochronie ? Tylko zdjęcie czy już utwór fotograficzny ? © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

1. Prawo międzynarodowe: Utwór fotograficzny w rozumieniu konwencji berneńskiej jest uważany za oryginalny, jeżeli stanowi indywidualną kreację intelektualną autora odzwieriedlającą jego osobowość. Inne kryteria, takie jak cel czy wartość są bez znaczenia. Ochrona pozostałych fotografii pozostawiona jest prawu wewnętrznemu. 2. Prawo polskie: Według polskiej ustawy z 1994 r. przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Orzecznictwo polskiego Sądu Najwyższego Kiedy można wykorzystać fotografie w produkcji filmowej bez pytania o zgodę ? © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Status prawny fotografii zależy w dużej mierze od rodzaju obiektu fotografowanego widocznego na zdjęciu. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

1. Polski Sąd Najwyższy: - orzeczenie z dnia 5 lipca 2002 r. indywidualny wkład twórczy fotorafa musi być widoczny jest na zdjęciu. - orzeczenie z dnia 26 czerwca 1998 r. Fotograf, który wykonał zdjęcia kolekcji muzealiów dla celów dokumnetacyjnych nie korzysta z ochrony prawa autorskiego (brak oryginalności) 2. Sądy USA: - Bridgeman Art Library v. Corel Corp. - Feist Publications, Inc. v. Rural Telephone Service Co., Inc. – "zwykłe kopiowanie" nie podlega ochronie. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Mona Lisa Painter: Leonardo Da Vinci Photographer: unknown Source: Wikipedia "Zasada Mona Lisy" - wierne reprodukcje fotograficzne nie podlegają ochronie prawa autorskiego © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Fotografie obiektów 3-D podlegają zwykle ochronie. Wymagana jest zgoda uprawnionego na wykorzystanie takich zdjęć w filmie. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Bob Marley Photographer: unknown, source: Wikipedia X. gegen Y. AG, decision of the Swiss Federal Supreme Court of September ; BGE 130 III 168September 5BGE 130 III 168 Christoph Meili Photographer: unknown, source: Wikipedia Blau Guggenheim gegen British Broadcasting Corporation BBC, decision of the Swiss Federal Supreme Court of April ; BGE 130 III 714April 19BGE 130 III 714 © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Jak legalnie łączyć zdjęcia z filmem ? 1. Wierne reprodukcje fotograficzne obiektów 2-D: - nie jest wymagana zgoda, - nie ma potrzeby płacenia za "prawa" do zdjęcia, - nie jest wymagana pisemna umowa. 2. Utwory fotograficzne: - zgoda jest wymagana - zwykle umowa jest odpłatna - wymagane jest zawarcie umowy licencyjnej albo umowy o przeniesienie autorskich praw majatkowych. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Producenci filmowi mogą skorzystać z domniemania prawnego, według którego producent na mocy umowy o stworzenie utworu albo o wykorzystanie już istniejącego utworu w filmie, nabywa wyłączne prawa majątkowe do eksploatacji tych utworów w ramach utworu audiowizualnego jako całosci. (art. 70 ustawy o prawie autorskim). © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

W praktyce, zamiast polegać na domniemaniu prawnym, zaleca się umieszczanie w umowach wyraźnych postanowień o udzieleniu licencji lub przeniesieniu prawa. Stanowi to lepszą gwarancję dla producenta w razie pojawienia się kwestii prawnoautoskiej. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Życzę Państwu kreatywnego dnia ! Dziękuję za uwagę.