PROCESY GRUPOWE Formowanie się grupy

GRUPA To dowolna liczba osób (według niektórych: co najmniej trzy), które współdziałają ze sobą, są psychologicznie świadome siebie nawzajem oraz postrzegają siebie jako grupę.

4 ETAPY ROZWOJU GRUPY FORMOWANIE (forming) - etap ten cechuje wysoki stopień niepokoju. Członkowie wywierają na sobie pierwsze wrażenia, określają wzorce zachowań, przydzielają poszczególnym osobom role. Uwaga grupy jest tu skoncentrowana na strukturze grupy oraz rolach jej poszczególnych członków.

Etap 2 BURZENIE (storming). Po wzajemnym przetestowaniu następuje wyrażanie własnych opinii. Na tym etapie pojawiają się różnice zdań oraz konflikty. Jest to bardzo ważny etap tworzenia spójnej grupy.

Etap 3 NORMOWANIE (norming) - na tym etapie pojawiają się normy grupy, czyli modulatory zachowań, niezbędne do efektywnego funkcjonowania grupy.

Etap 4 UTRWALANIE (performing) – po sformowaniu grupy następuje okres jej normalnej pracy jako zespołu, kiedy to grupa potrafi już pracować efektywnie, osiągając cele.

FORMOWANIE SIĘ GRUPY GRUPA powstaje, gdy określony zostaje wspólny cel, powstają normy specyficzne dla tej grupy, pojawiają się charakterystyczne dla grupy role, pomiędzy osobami zachodzą interakcje powstaje specyficzny dla tej grupy język (komunikacja)

1. CEL GRUPY Na początku istnienia grupy członkowie nie skupiają się wokół celu, ale wokół swojej roli i na oczekiwaniach względem grupy, oceniają innych oraz obserwują ich zachowania. Dzięki temu wzmacniamy wymiar społeczny grupy, by w późniejszym czasie skupić się na zadaniu.   Przy wyznaczaniu ważna jest Reguła SMART Specyficzny Mierzalny Ambitny Realny Terminowy

Cel musi być Specyficzny, Konkretny Musisz określić następujące aspekty: Co chcesz osiągnąć? Po co chcesz to osiągnąć? Jak chcesz to osiągnąć?

Cel musi być Mierzalny Czego nie da się zmierzyć, nie można osiągnąć. Skąd będziesz wiedział, że osiągnąłeś cel?

Cel musi być Osiągalny i Ambitny Określając swój cel musisz pamiętać o tym, że ten cel w Twoim rozumieniu da się osiągnąć i jest to coś do czego można dążyć. Jeżeli przesadzisz z wielkością swojego celu, może Cię to automatycznie zniechęcić i cel wpadnie w kategorię "może, kiedyś".

Cel musi być Rzeczywisty Musisz mieć poczucie, że Twój cel stanowi pewne wyzwanie dla Ciebie. Nie może być za łatwy, ale nie może być też zbyt abstrakcyjny.

Cel musi być Określony w czasie Dokładne określenie czasu, kiedy chcesz osiągnąć cel wyznaczy punkt, do którego możesz dążyć.

NORMY GRUPOWE Otwarta komunikacja Komunikacja dwustronna Reagowanie na problemy Pochwała za dobrze wykonaną pracę Aktywne włączanie się w prace zespołu Konstruktywna krytyka Liczenie się ze zdaniem innych Konsekwencja w działaniu Wiara w ludzi i ich umiejętności Autentyczność Współodpowiedzialność

Role w zespole Role zadaniowe – łączą się z zadaniem Role indywidualne – hamują pracę grupy – wynikają z chęci realizacji własnych celów jednostki Role społeczne – dotyczą budowania atmosfery w grupie

Role w dobrym zespole Naturalny lider sprawuje pieczę i kontrolę nad sposobem, w jaki grupa stara się osiągnąć cele. Potrafi efektywnie wykorzystać zasoby zespołu; rozpoznaje, gdzie tkwią zalety, a gdzie słabości grupy; potrafi wykorzystać potencjał indywidualny każdego pracownika. Cechy: zrównoważony, dominujący, ekstrawertyk. Charakteryzuje go raczej zdrowy rozsądek aniżeli rozważania intelektualne, w kierowaniu nie jest agresywny.

Filar - realizator zamienia koncepcje i plany na praktyczne działanie i realizuje uzgodnione plany w sposób systematyczny i efektywny. Cechy: zrównoważony i zdyscyplinowany. Dzięki niemu następuje praktyczne wdrożenie projektów i planów rozwiązań. Pragnie konkretów, nie lubi zmienności planów.

Człowiek czynu - lokomotywa kształtuje sposób, w jaki wykorzystany zostanie wysiłek grupy; kieruje swoją uwagę bezpośrednio na ustalaniu celów i priorytetów; pragnie wywierać wpływ na kształt lub wzorzec dyskusji grupowej. Cechy: niespokojny, dominujący, ekstrawertyk, impulsywny, łatwo się irytuje.. Chce szybko widzieć rezultaty. Rywalizuje i bywa arogancki, ale dzięki niemu „coś się rzeczywiście dzieje”.

twórca - innowator wysuwa nowe pomysły i strategie ze szczególnym uwzględnieniem najistotniejszych problemów. Próbuje „przedzierać się” ze swoją wizją przez grupowe podejście do problemu na zasadzie konfrontacji. Cechy: dominujący, inteligentny, introwertyk. Może „gubić” szczegóły i robić błędy, a także krytykować pomysły innych. Im większy problem, tym większe wyzwanie, żeby go rozwiązać. Uważa, że wszystkie dobre pomysły z początku dziwnie wyglądają. Roztacza wokół siebie aurę „geniusza”.

Człowiek kontaktów bada, analizuje i przytacza informacje na temat pomysłów, stanu wiedzy i działań na zewnątrz grupy; nawiązuje kontakty zewnętrzne, które mogą być użyteczne dla zespołu; potrafi prowadzić niezbędne negocjacje. Cechy: zrównoważony, dominujący, ekstrawertyk. Popiera innowacje i jest dobrym improwizatorem. Trochę cyniczny w poszukiwaniu zysku dla grupy – często mówi „nowe możliwości powstają w wyniku błędów innych”. 

Sędzia - ewaluator analizuje problem, ocenia pomysły i sugestie, dzięki czemu grupa startuje z lepiej przygotowanej pozycji do podjęcia ważnej decyzji. Cechy: inteligentny, zrównoważony, introwertyk. Jest najbardziej obiektywny, bezstronny i niezaangażowany emocjonalnie, lubi mieć czas do namysłu, brak mu entuzjazmu, ale jego spokój pozwala na podjęcie wyważonych decyzji.

Człowiek grupy – dusza zespołu wspiera członków grupy, podbudowuje morale grupy, jeśli są jakieś niedociągnięcia i braki, potrafi zapobiegać konfliktom, kształtuje „ducha” grupy, wzmacnia współpracę i lepszą komunikację, jest lojalny wobec zespołu. Cechy: ekstrawertyk, zrównoważony, niskie pragnienie dominacji i rywalizacji, zdolność empatii. Może jego wkład nie jest zbyt wyraźny, ale nieoceniona jest jego lojalność i oddanie wobec grupy, nie lubi konfrontacji.

Perfekcjonista nastawiony na konkretny efekt – na zakończenie zadania w określonym czasie i zapewnienie mu jak najwyższego standardu wykonania; może być trudny w kontaktach ze względu na to, że jest wrogiem przypadku i grzęźnie w szczegółach, które nie są najistotniejsze do zakończenia zadania, zawsze świadom celu. Cechy: niespokojny, napięty, introwertyk, zdyscyplinowany.

Role indywidualne AGRESOR – wywołuje konflikty z innymi NIEZGODNY – burzy każde porozumienie i nie zgadza się na żadne rozwiązania DOMINUJĄCY – jest zainteresowany jedynie własnymi rozwiązaniami POSZUKUJĄCY UZNANIA – zwraca na siebie uwagę wszędzie tam gdzie może przypisać sobie współudział w sukcesie PROWOKUJĄCY – zwraca na siebie uwagę

INTERAKCJE GRUPOWE – na początku są powierzchowne, sztuczne, nacechowane ostrożnością. Rola prowadzącego polega na modelowaniu głębokości i jakości interakcji. Ważne jest obniżenie stresu związanego z wejściem w grupę, zabawa może zmniejszyć napięcie.  

W fazie formowania zespołu członkowie grupy: Poznają się wzajemnie. Często jest to ich pierwsze spotkanie albo mieli już z sobą kontakt, ale nigdy nie pracowali przy wspólnym projekcie.  

Testują nową sytuację Nie wiedzą dokładnie, na czym będzie polegała praca zespołowa, jaki będzie zakres ich odpowiedzialności. Mogą poszukiwać sensu utworzenia zespołu, zadawać rozliczne pytania o zasady w nim panujące, zobowiązania wobec członków.

Sprawdzają siebie wzajemnie. W tej fazie członkowie zespołu mają do siebie ograniczone zaufanie i sprawdzają, na co mogą sobie pozwolić wobec innych osób, a także lidera. Często mają ambiwalentną postawę co do pracy w zespole. Z jednej strony mogą obawiać się, z drugiej, mogą cieszyć się na nowe wyzwania i być pełni optymizmu

W tej fazie wiele energii grupowej jest zużywana na budowanie wzajemnych relacji. Istnieje też silna tendencja do unikania konfliktów i budowania życzliwej atmosfery. Podejmowane są działania zmierzające do pokazania siebie w jak najlepszym świetle