Funkcjonowanie sumienia w środowisku prawniczym

Przedmiotem analizy funkcjonowania sumienia w życiu społecznym uczyniliśmy środowisko prawnicze. W tym celu opracowaliśmy dwie podobnie brzmiące ankiety. Jedną skierowaliśmy do osób wykonujących zawody prawnicze; drugą do osób spoza tego środowiska. W ten sposób zebraliśmy 78 ankiet (w tym 18 przeprowadzonych w środowisku prawniczym).

Czy wykonując swój zawód prawnicy powinni brać pod uwagę Dekalog lub inny system religijny? Osoby spoza środowiska prawniczego uważają, że wykonując swój zawód prawnicy powinni brać pod uwagę Dekalog (nie uwzględniając trzech pierwszych przykazań) lub inny system religijny. Prawnicy wyrażają zdanie raczej zgodne z opinią społeczeństwa.

Z czego wynikają przedłużające się postępowania przed sądem? Zdaniem osób wykonujących zawód prawniczy przedłużające się postępowania wynikają z mało precyzyjnych przepisów prawa, ze słabego przygotowania materiału dowodu i z innych powodów. Z pośród wszystkich odpowiedzi społeczeństwo większością głosów wybrało mało precyzyjne przepisy prawa. Zdaniem osób wykonujących zawód prawniczy, przedłużające się postępowania wynikają kolejno z mało precyzyjnych przepisów prawa, ze słabego przygotowania materiału dowodowego i z innych powodów. Spośród wszystkich odpowiedzi społeczeństwo większością głosów wybrało mało precyzyjne przepisy prawa.

Czy wydawane wyroki sądowe są bezstronne? Zdecydowana większość prawników uważa, że wydawane wyroki sądowe są bezstronne, społeczeństwo jednak nie jest do końca przekonane do bezstronności sędziów- udziela jednak pozytywnej odpowiedzi i większością głosów wybiera odpowiedź „raczej tak”. Zdecydowana większość prawników uważa, że wydawane wyroki sądowe są bezstronne, społeczeństwo jednak nie jest do końca przekonane do bezstronności sędziów – udziela jednak pozytywnej odpowiedzi i większością głosów wybiera „raczej tak”.

Czy wymiar sprawiedliwości surowo traktuje „płotki” popełniające przestępstwa, a „rekinom” okazuje zbytnią litość? Czy wymiar sprawiedliwości surowo traktuje „płotki” popełniające przestępstwa, a „rekinom” okazuje zbytnią litość? Prawnicy nie zgadzają się z opiniom zawartą w pytaniu, zdają sobie jednak sprawę, że taka istnieje. Uważają, że winne funkcjonowania takiego przekonania są przede wszystkim media (30% odpowiedzi), ale też brak wiedzy i świadomości społecznej, większe możliwości bogatych oraz mało efektywne prace policji i prokuratury. Pojawiły się też odpowiedzi, że ta opinia jest nieprawdziwa, natomiast 35% badanych nie udzieliło na to pytanie odpowiedzi (spośród nich 43% to prokuratorzy). Samo społeczeństwo zgadza się z powyższym poglądem. Zdecydowana większość, bo aż 62% wskazuje pozycję społeczną i warunki finansowe „rekinów” jako główne przyczyny funkcjonowania opinii, z czego 10% wskazuje konkretnie łapówki. Wymienione są także media (10%), znajomości wśród wpływowych ludzi (7%), doświadczenie „rekinów” z wymiarem sprawiedliwości, stronniczość wymiaru sprawiedliwości i złe przepisy prawne. Pojawiły się również zdania nie zgadzające z tym poglądem, a 17% badanych nie ma zdania na ten temat. Prawnicy nie zgadzają się z opinią zawartą w pytaniu, zdają sobie jednak sprawę, że taka istnieje. Uważają, że winne funkcjonowania takiego przekonania są przede wszystkim media (30% odpowiedzi), ale też brak wiedzy i świadomości społecznej, większe możliwości bogatych oraz mało efektywne prace policji i prokuratury. Pojawiły się też odpowiedzi, że ta opinia jest nieprawdziwa, natomiast 35% badanych nie udzieliło na to pytanie odpowiedzi (spośród nich 43% to prokuratorzy). Samo społeczeństwo zgadza się z powyższym poglądem. Zdecydowana większość, bo aż 62% wskazuje pozycję społeczną i warunki finansowe „rekinów” jako główne przyczyny funkcjonowania opinii, z czego 10% wskazuje konkretnie łapówki. Wymienione są także media (10%), znajomości wśród wpływowych ludzi (7%), doświadczenie „rekinów” z wymiarem sprawiedliwości, stronniczość wymiaru sprawiedliwości i złe przepisy prawa. Pojawiły się również zdania nie zgadzające się z tym poglądem, a 17% badanych nie ma zdania na ten temat.

Czy osobiste przekonania światopoglądowe prawników wpływają na podejmowane przez nich decyzje? Czy przy wydawaniu wyroków sądowych da się oddzielić życie osobiste od zawodowego? Czy osobiste przekonania światopoglądowe prawników wpływają na podejmowane przez nich decyzje? Czy przy wydawaniu wyroków sądowych da się oddzielić życie osobiste od zawodowego? Zdaniem wykonujących zawód prawniczy, ich osobiste przekonania światopoglądowe nie wpływają na podejmowane przez nich decyzje zawodowe. Twierdzą również, że przy wydawaniu wyroków sądowych da się oddzielić życie osobiste od zawodowego. Społeczeństwo sądzi, że przekonania prawników wpływają na podejmowanie decyzji, oraz że da się oddzielić życie zawodowe od prywatnego. Zdaniem wykonujących zawód prawniczy, ich osobiste przekonania światopoglądowe nie wpływają na podejmowane przez nich decyzje zawodowe. Twierdzą również, że przy wydawaniu wyroków sądowych da się oddzielić życie osobiste od zawodowego. Społeczeństwo sądzi, że przekonania prawników wpływają na podejmowanie decyzji oraz że da się oddzielić życie zawodowe od prywatnego.

Czy sędziowie, prokuratorzy, adwokaci oraz radcy prawni rzetelnie wykonują swój zawód? Na pytanie o rzetelne wykonywanie zawodów przez prawników żaden prawnik nie odpowiedział przecząco. Najlepiej ocenieni zostali radcy prawni, a najgorzej adwokaci. Społeczeństwo jest zdania, że prokuratorzy i radcy prawni najlepiej wykonują swój zawód. Tylko 23% społeczeństwa uważa, że przedstawiciele powyżej wymienionych profesji niesolidnie zajmują się swą specjalnością. Na pytanie o rzetelne wykonywanie zawodów przez prawników żaden prawnik nie odpowiedział przecząco. Najlepiej ocenieni zostali radcy prawni, a najgorzej adwokaci. Społeczeństwo jest zdania, że prokuratorzy i radcy prawni najlepiej wykonują swój zawód. Społeczeństwo nie jest zdecydowane do jednoznacznie pozytywnej oceny rzetelności wykonywania zawodów prawniczych, chociaż większość odpowiedzi brzmi, że zawody te są wykonywane raczej rzetelnie.

Wywiad z sędzią Sądu Rejonowego w Cieszynie * Czy Pani zdaniem sędziowie to ludzie sumienia? - Sumienie to zdolność oceniania zachowania swojego oraz innych ludzi w kategoriach dobra i zła. Sędzia musi być człowiekiem sumienia, ponieważ w wielu sprawach takiej oceny dokonuje, przy czym kryteria oceny nie są dowolne, ustalone są przez ustawodawcę. * W jakim stopniu postępowanie sędziego w życiu prywatnym wpływa na wydawane przez niego wyroki? - Życie prywatne sędziego ma niewątpliwie wpływ na jego pracę. Zresztą zostało to przewidziane przez ustawodawcę. Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, a zgodnie z przepisami kodeksu postępowania karnego, sędzia powinien dokonywać oceny dowodów m.in. z uwzględnieniem wskazań doświadczenia życiowego. * Jakie sprawy stanowią największą trudność moralną podczas orzekania? Najtrudniejsze sprawy to takie, w których dowody są sprzeczne z sobą i nie można jednoznacznie wskazać – w sprawie cywilnej – która strona ma rację, a w sprawie karnej – czy oskarżony jest winny. Na przykład sprawa o zabójstwo może być sprawą łatwą kiedy oskarżony przyznaje się do winy, a pozostałe dowody wskazują na to, iż to on jest sprawcą. Sprawa o kradzież telefonu komórkowego może być sprawą skomplikowaną kiedy oskarżony nie przyznaje się do popełnienia zarzucanego mu czynu, a świadkowie składają sprzeczne ze sobą zeznania co do istotnych okoliczności. *sędzia zastrzegł sobie anonimowość * Czy Pani zdaniem sędziowie to ludzie sumienia? - Sumienie to zdolność oceniania zachowania swojego oraz innych ludzi w kategoriach dobra i zła. Sędzia musi być człowiekiem sumienia, ponieważ w wielu sprawach takiej oceny dokonuje, przy czym kryteria oceny nie są dowolne, ustalone są przez ustawodawcę. * W jakim stopniu postępowanie sędziego w życiu prywatnym wpływa na wydawane przez niego wyroki? - Życie prywatne sędziego ma niewątpliwie wpływ na jego pracę. Zresztą zostało to przewidziane przez ustawodawcę. Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, a zgodnie z przepisami kodeksu postępowania karnego, sędzia powinien dokonywać oceny dowodów m.in.. z uwzględnieniem wskazań doświadczenia życiowego. * Jakie sprawy stanowią największą trudność moralną podczas orzekania? - Najtrudniejsze sprawy to takie, w których dowody są sprzeczna z sobą i nie można jednoznacznie wskazać - w sprawie cywilnej – która strona ma rację, a w sprawie karnej – czy oskarżony jest winny. Na przykład sprawa o zabójstwo może być sprawą łatwą kiedy oskarżony przyznaje się do winy, a pozostałe dowody wskazują na to, iż to on jest sprawcą. Sprawa o kradzież telefonu komórkowego może być sprawą skomplikowaną kiedy oskarżony nie przyznaje się do popełnienia zarzucanego mu czynu, a świadkowie składają sprzeczne ze sobą zeznania co do istotnych okoliczności.

Czy środowisko prawnicze nieuczciwie ogranicza dostęp do zawodów prawniczych? Osoby wykonujące zawód prawniczy nie uważają, że środowisko prawnicze nieuczciwie ogranicza dostęp do zawodów prawniczych. Odpowiedziało w ten sposób 100% pytanych adwokatów Według społeczeństwa środowisko prawnicze nieuczciwie ogranicza dostęp do zawodów prawniczych. Osoby wykonujące zawód prawniczy nie zgadzają się z tezą, że środowisko prawnicze nieuczciwie ogranicza dostęp do zawodów prawniczych. Odpowiedziało w ten sposób 100% pytanych adwokatów. Natomiast według społeczeństwa środowisko prawnicze nieuczciwie ogranicza dostęp do zawodów prawniczych.

Czy wykonując zawód prawniczy przeżywa się konflikty sumienia? Prawnicy, którzy odpowiadali na ankiety, nie miewają konfliktów sumienia lub miewają je rzadko. Odpowiedzi ludzi „ z zewnątrz” nie pokrywają się z odpowiedziami osób ze środowiska prawniczego. Prawnicy, którzy odpowiadali na ankiety, nie miewają konfliktów sumienia lub miewają je rzadko. Odpowiedzi ludzi „ z zewnątrz” nie pokrywają się z odpowiedziami osób ze środowiska prawniczego.

Czy prawno naturalne powinno mieć pierwszeństwo przed prawem stanowionym przez państwo? Brak jednolitej opinii prawników co do pierwszeństwa prawa naturalnego przed stanowionym. Najwięcej badanych jest przeciw. Większość ankietowanych spośród społeczeństwa uważa, że prawo naturalne ”raczej nie powinno” mieć pierwszeństwa przed prawem stanowionym, jednak więcej jest odpowiedzi „za” niż u prawników. Brak jednolitej opinii prawników co do pierwszeństwa prawa naturalnego przed stanowionym. Najwięcej badanych jest przeciw. Większość ankietowanych spośród społeczeństwa uważa, że prawo naturalne ”raczej nie powinno” mieć pierwszeństwa przed prawem stanowionym, jednak więcej jest odpowiedzi „za” niż u prawników.

Czego oczekuje się od wykonujących zawód prawniczy? Wielu badanych oczekuje bezstronności, uczciwości i sprawiedliwego traktowania – 41% osób. 36% ludzi oczekuje rzetelności, sumienności i pracowitości. Inne odpowiedzi to przestrzeganie zasad etyki, nieuleganie środowisku przestępczemu, skuteczność, kompetencje oraz niskie ceny i dostępność. 36% ankietowanych nie ma zdania. Czy wykonujący zawód prawniczy mają problemy moralne? Prawnicy najczęściej nie mają moralnych problemów (30% badanych). Pojedynczo wymieniono ograniczenia czasowe, brak przekonania co do słuszności swoich działań, brak pieniędzy klientów oraz ściganie czynu z urzędu, a nie na wniosek, co wymusza prowadzenie sprawy nawet, gdy wszystkie strony są zainteresowane jej umorzeniem. 40% ankietowanych nie udzieliło odpowiedzi (z czego 63% to prokuratorzy). Czego oczekuje się od wykonujących zawód prawniczy? Czego oczekuje się od wykonujących zawód prawniczy? Wykonujący zawód prawniczy najczęściej nie mają moralnych problemów (30% badanych). Pojedynczo wymieniono ograniczenia czasowe, brak przekonania co do słuszności swoich działań, brak pieniędzy klientów oraz ściganie czynu z urzędu, a nie na wniosek, co wymusza prowadzenie sprawy nawet, gdy wszystkie strony są zainteresowane jej umorzeniem. $0% ankietowanych nie udzieliło odpowiedzi na pytanie ( z czego 63% to prokuratorzy). Wielu badanych oczekuje bezstronności, uczciwości i sprawiedliwego traktowania – 41% osób. 36% ludzi oczekuje rzetelności, sumienności i pracowitości. Inne odpowiedzi to przestrzeganie zasad etyki, nieuleganie środowisku przestępczemu, skuteczność, kompetencje oraz niskie ceny i dostępność. 36% ankietowanych nie ma zdania.

Wykonały: Magdalena Szczuka Małgorzata Cichy Magdalena Kupczak