Publiczne Gimnazjum Katolickie im. św. Stanisława Kostki Największe religie świata Buddyzm Publiczne Gimnazjum Katolickie im. św. Stanisława Kostki Poznań A. D. 2012

Wprowadzenie Buddyzm został założony w Indiach w V wieku przed Chrystusem przez mędrca zwanego Buddą. Między II i XII wiekiem po Chrystusie rozprzestrzenił się w całej Azji. Religia ta podlegała wpływom wierzeń krajów, które ją przyjęły. Buddyzm wyrósł z hinduizmu i różnych technik medytacyjnych. Dziś buddyzm jest jedną z pięciu największych, najliczebniejszych religii świata – liczy 450 milionów wyznawców, zwłaszcza w Azji Południowo-Wschodniej. Religia głosi równość i wolność wszystkich ludzi. Zabrania zniewalania i zabijania jakichkolwiek istot żywych. Brzydzi się prześladowaniem, fałszem, złem, nieuczciwością, złodziejstwem. Buddyści mają za zadanie żyć w harmonii ze sobą i otaczającym ich światem i dążyć do wyzwolenia z samsary – cyklów życia, dążąc do wyzwolenia – nirwany.

Symbole Budda – różnie przedstawia się założyciela religii. Zwykle siedzi w Pełnym Lotosie – wyrażając harmonię między samsarą-cyklem życia, a nirwaną-wyzwoleniem z życia. Atrybuty Buddy to: cztery ramiona-oznaczają miłość, współczucie, radość i równowagę; kwiat lotosu-trud dojścia do oświecenia, tak jak kwiat przebija się przed taflę wody, by dotrzeć do promieni słońca, lotos mówi o zrozumieniu dla człowieka, który wydostaje się z błotnistych ciemności; skóra antylopy-łagodność Buddy.

Symbole Odcisk stóp Buddy i drzewo bodhi – znajdują się przy stupie (świątyni buddyjskiej) w Bodhgaja; drzewo oświecenia, pod którym rozmyślał Budda, gdy odkrył Koło Dharmy, mimo że niszczone, rośnie ciągle z sadzonki od pierwotnego drzewa z czasów Buddy. Koło Dharmy – symbol koła życia, które odkrył Budda pod drzewem bodhi. Koło to składa się z kręgów cierpienia w samsarze: w narodzinach i śmierci, w „ja” i „moje”. Energia rzeczy – przepływa przez określone rzeczy lub miejsca i można z nich korzystać.

Założyciel Siddhartha Gautama, zwany Buddą (przebudzony, oświecony) urodził się ok. 560 r. przed Chrystusem w książęcej rodzinie rycerskiej Siakjów w mieście Kapilawastu. Wcześnie stracił matkę. Wychowywał się w dostatku, został ożeniony przez ojca w wieku 16 lat z Jasiodharą, która urodziła mu syna. Znudzony dostatnim życiem, książę wymknął się, by zobaczyć zwykłe życie. Doznał szoku i poznał prawdę o cierpieniu i przemijaniu. Spotkał cztery osoby: starca, chorego, zmarłego i mnicha żebrzącego, aby mieć co jeść. Poznał w ten sposób: starość, cierpienie, śmierć i ubóstwo.

Założyciel Siddhartha postanowił stać się żebrzącym mnichem u hinduistycznych ascetów, którzy nauczyli go pościć i medytować. Nie doprowadziło go to do zbawienia, a raczej do wycieńczenia. W świętych pismach hinduizmu (w Wedzie i Upaniszadach) nie znalazł odpowiedzi na swe pytania, dlatego szukał ich w sobie samym.

Założyciel Tak medytując w Bodhgaja pod figowcem doznał przebudzenia (bodhi), oświecenia i staje się Buddą - przebudzonym. Pokonał własne słabości i pokusy. Wkrótce zaczął głosić swą doktrynę. Przez 40 lat pracy misyjnej w kazaniach formułował nauki o cierpieniu, wyzwoleniu i nirwanie. Skromnym trybem życia przekonywał, że doczesność nie ma większego znaczenia. Zmarł mając 80 lat, a jego ciało spalono i rozsypano w ośmiu kopcach (stupach – świątyniach), miejscach ważnych dla buddyzmu.

Nauczyciel Człowiek, który dla dobra innych nie wchodzi w stan nirwany, lecz naucza, jak go osiągnąć nazywany jest bodhusattwa. Pomaga cierpiącym i chce ocalić ludzkość.

ABC wiary Dharma określa przyczynę i skutek wszystkiego, dlatego można sterować swoim życiem. Ignorowanie dharmy prowadzi do gromadzenia złej karmy, co wpływa na przyszłe życie (reinkarnacja). Budda odrzucił Wedy, wiarę w wiecznego boga i wieczną duszę – pierwszy wyznacznik religii. (Czy buddyzm jest religią, czy raczej filozofią?) Według Buddy jesteśmy stawaniem się zależnym wyłącznie od nas samych, a nie od żadnego boga. Buddyzm ma jednak pogląd na życie po śmierci, wierzy w istoty duchowe – drugi wyznacznik religii. Buddyzm w takim razie jest religią nieteistyczną. Samsara – cykl narodzin i śmierci. Nieustanne odradzanie się (reinkarnacja), jest cierpieniem, ale i szansą dla człowieka, by poznać i zdążać drogą poznania.

ABC wiary Skupienie i medytacja, które Budda przejął z jogi, są sposobami na zbliżenie się do nirwany – całkowitego wygaśnięcia pragnień. Zrozumienie czterech szlachetnych prawd (wszystko jest cierpieniem, wynikającym z pragnienia życia) i ośmiorakiej szlachetnej ścieżki (należyte poznanie, istnienie, słowo, postępowanie, życie, wysiłek, usposobienie i koncentracja) prowadzą do przerwania cierpienia i zbliżają do nirwany. Budda zakazał zabijać, kłamać, cudzołożyć i stosować używek. Zabronił też składania ofiar.

ABC wiary Cztery Prawdy Buddy: Wszystko jest cierpieniem (narodziny, choroba, starość, śmierć – powodują cierpienie) Cierpienie człowieka wynika z jego przywiązania do życia i z pożądania, którego nigdy nie da się zaspokoić. Aby uśmierzyć ból i uzyskać pokój, trzeba uwolnić się od pożądania. Aby uwolnić się od pożądania trzeba prowadzić przykładne życie, a to doprowadzi do nirwany - wygaszenia pożądania i uśmierzenie cierpienia.

ABC wiary Buddyzm dzieli się dziś na: hinajastyczny (mnisi w klasztorach, nie uznają żadnego boga) mahajanistyczny (czczący różne lokalne bóstwa, a także samego Buddę, którego uznano za boga). Odmianą tego drugiego jest lamaizm w Nepalu. Dalaj-lama jest uznawany za wcielenie Buddy.

Święte pisma Święte teksty powstały po śmierci Buddy. To sprawiło powstanie wielu legend i aury cudowności wokół założyciela buddyzmu, który za życia był skromny i dążył do rozumowego przekonania rozmówców. Pisma – Tripitaka (trójkosz): Vinaja Pitaka – kosz dyscypliny, reguły stosowane przez mnichów Sutta Pitaka – kosz nauk, kazania i pouczenia o życiu Buddy, jego poprzednich wcieleniach (reinkarnacja, Budda był więc wcześniej innymi buddami-przebudzonymi), śmierci. Abhidharma Pitaka – kosz dogmatyki, doktryna o zagadnieniach metafizycznych. Zadaniem tych pism jest przybliżenie głównej drogi buddyzmu – Dharmy. Jej praktykowanie to nieustanna praca wewnętrzna, polegająca na uświadamianiu sobie prawdziwej natury, odrzucaniu wyobrażeń i iluzji.

Kult Podstawowa praktyka religijna to medytacja. Rytualne ruchy i powtarzanie mantr sprzyja medytacji. Najpopularniejszą mantrą jest zdanie: niech żyje klejnot w lotosie. Modlitwa ma oczyszczać z negatywnej karmy. Najlepszym miejscem modlitwy jest oczywiście Bodhgaja – miejsce oświecenia Buddy. Początkowo nie istniały żadne obrzędy. Z czasem zaczęły powstawać ołtarze modlitewne w świątyniach (stupach) i prywatne w domach. Powinnny zawierać figurę lub obraz Buddy (znak ciała), stupę (umysł Buddy), oraz wersety z jego nauczania. Początkowy zakaz składania ofiar złagodniał i dziś ofiaruje się kwiaty, świeczki, pokarmy.

Kult Podstawowa praktyka religijna to medytacja. Rytualne ruchy i powtarzanie mantr sprzyja medytacji. Najpopularniejszą mantrą jest zdanie: niech żyje klejnot w lotosie. Modlitwa ma oczyszczać z negatywnej karmy. Najlepszym miejscem modlitwy jest oczywiście Bodhgaja – miejsce oświecenia Buddy. Początkowo nie istniały żadne obrzędy. Z czasem zaczęły powstawać ołtarze modlitewne w świątyniach i prywatne w domach. Powinnny zawierać figurę lub obraz Buddy (znak ciała), stupę (umysł Buddy), oraz wersety z jego nauczania. Początkowy zakaz składania ofiar złagodniał i dziś ofiaruje się kwiaty, świeczki, pokarmy.

Kult Mali – tybetański rodzaj sznura modlitewnego ze 108 koralikami do odmawiania mantry, lub z 27 koralikami, noszony nad nadgarstkiem. Używa się też młynków z świętymi tekstami, obracanymi korbką. Znaczenie religijne mają też dzwony i flagi modlitewne z tekstami mantr (obok). Miejscami kultu są klasztory – święte miejsca odosobnienia i medytacji.

Kult Mali – tybetański rodzaj sznura modlitewnego ze 108 koralikami do odmawiania mantry, lub z 27 koralikami, noszony nad nadgarstkiem. Używa się też młynków z świętymi tekstami, obracanymi korbką. Znaczenie religijne mają też dzwony i flagi modlitewne z tekstami mantr (obok). Miejscami kultu są klasztory – święte miejsca odosobnienia i medytacji.

Święta Święta buddyjskie opierają się na kalendarzu lunarnym, stąd nie ma stałości terminów. Główne święta upamiętniają wydarzenia z życia Buddy Siakjamuniego. Uczynki dokonane w czasie świąt – dobre lub złe – zwielokrotniają się. Święto Wesak – upamiętnia narodziny, przebudzenie i odejście Buddy w nirwanę (pierwsza pełnia księżyca w znaku byka). Dzień Dharmy – wspomina fakt, gdy w Sarnath pierwsi uczniowie wysłuchali kazania Buddy i gdy wprawione w ruch zostało koło Dharmy. Buddyści dziękują swemu nauczycielowi za nauki (pierwsza lipcowa pełnia). Dzień Parinirwany – koniec życia Buddy, wspomnienie o śmierci i zmarłych (po pierwszej lutowej pełni). Nowy Rok (Losar) – podsumowanie nagromadzonej karmy, poprawa zachowania. W Tajlandii organizowana jest wtedy parada różnych figur Buddy. Polewa się ciało wodą – znak obmycia ze złej karmy. Rodzinnie buduje się stupę (kopiec) i przyozdabia ją kwiatami.

Pielgrzymki Cele pielgrzymek: Lumbini – miejsce narodzin Buddy (w Himalajach) Bodhgaja – miejsce oświecenia wszystkich buddów, także ostatniego Buddy Siakjamuniego Sarnath (dziś Benares) – miejsce, gdzie po raz pierwszy nauczał Budda Modlitwa w tych miejscach mantrami ma moc niwelować nawet oporną złą karmę.

Zadanie domowe Odpowiedz pisemnie w zeszycie pełnymi zdaniami na pytania: Jak nazywa się stan wygaśnięcia w człowieku wszelkiego cierpienia i pragnień (stan obojętności), do którego zmierza buddyzm? Co znaczy imię Budda? Jak nazywa się urząd buddyjskiego przywódcy duchowego Nepalu? Jak nazywał się ostatni Budda, uważany za założyciela buddyzmu? Z jakiego rodu pochodził?

Bibliografia Encyklopedia szkolna. Religie świata, red. C. Naudin, M.-L. Cuq, wyd. Delta W-Z. M. Kuźmińska, Wielkie religie świata, wyd. Egmont, Warszawa 2007. Religie świata, red. H. Tinq, wyd. Larousse, Wrocław 2007. Ilustracje, mapy i wykresy pochodzą z: www.wikipedia.pl, www.ekai.pl, www.opoka.org.pl i inne.

Publiczne Gimnazjum Katolickie im. św. Stanisława Kostki Największe religie świata dk. Grzegorz Konieczny Publiczne Gimnazjum Katolickie im. św. Stanisława Kostki Poznań A. D. 2012