Konrad Wallenrod

Konrad Wallenrod to powieść poetycka Adama Mickiewicza wydana w 1828r Konrad Wallenrod to powieść poetycka Adama Mickiewicza wydana w 1828r. Ten utwór ukazał się w czasach, gdy ofensywie publicystyki romantyków towarzyszył nie tylko coraz rozleglejszy podziemny ruch spiskowy ale i jawne manifestacje. W roku jego wydania zawiązało się pod wodzą Piotra Wysockiego sprzysiężenie wojskowe, zarzewie bliskiego powstania. Adam Mickiewicz

Pomysł napisania Konrada Wallenroda narodził się pod wpływem przemyśleń, obserwacji dotyczących wielkiej Rosji. Ogrom i siła imperium rosyjskiego uświadomiły poecie smutną prawdę, że Polska nie ma żadnych szans na odzyskanie niepodległości, jest za słaba, by pokonać zaborcę. To pesymistyczne spostrzeżenie stało się przyczyną poszukiwań innej drogi wyjścia z dramatycznej sytuacji. I tak właśnie zrodziła się koncepcja wallenrodyzmu, koncepcja maski. Akcję powieści Mickiewicz osadził w średniowieczu, czyniąc głównym bohaterem tytułowego Konrada Wallenroda, Litwina, który poświęcił swoje osobiste życie dla sprawy narodowej.

Dzieje Konrada Wallenroda. Mickiewiczowski Konrad Wallenrod- jest osobistością tajemniczą, poznajemy jego pogmatwane losy głównie dzięki powieści Wajdeloty. Rzecz miała miejsce w średniowieczu za czasów walk krzyżacko-litewskich. Młody bohater - Litwin - jako dziecko został porwany przez Krzyżaków. Wychowano go w zakonie jako Krzyżaka. Lecz pewien stary Litwin- śpiewak Halban- nie dopuścił do wynarodowienia chłopca, powiedział mu prawdę o jego przeszłości, podżegał w nim żądze zemsty, pielęgnował miłość do Litwy. Młody Walter Alf (takie, bowiem imię nosił wówczas) przy pierwszej sposobności uciekł na Litwę. Opowiedział tu swoje dzieje, wspomagał księcia Kiejstuta, pokochał jego córkę Aldonę i założył rodzinę. Lecz szczęście nie było mu pisane.

Nadciągała groźba wojny z Krzyżakami- a on jeden wiedział jak są silni Nadciągała groźba wojny z Krzyżakami- a on jeden wiedział jak są silni. Obmyślił sposób na zwycięstwo- opuścił żonę i ojczyznę, przedostał się do krzyżackich szeregów, zdobył tam jako Konrad Wallenrod władze i uznanie. Zwlekał z bitwą, prowadził ją tak by krzyżacy przegrali. Można powiedzieć, że skruszył zakon od środka, użył podstępu i sam jeden pokonał wroga. Nie oznaczało to jednak powrotu do szczęścia- krzyżacy wykryli zdradę, lecz Konrad Wallenrod postanowił zginąć z własnej ręki. Wypił puchar napełniony trucizną, jednak ostatnim wysiłkiem zrzuca z okna lampę i w tej w chwili daję się słyszeć krzyk Aldony, która również umiera.

Michał Elwiro Andriolli Śmierć Konrada Wallenroda. 1891

Na czym polega tragizm Konrada Wallenroda? Sytuacja tragiczna ma miejsce wówczas, gdy bohater stoi przed koniecznością dokonania wyboru miedzy dwoma racjami, które są równorzędne. Każda decyzja bohatera będzie zła- przyniesie negatywne skutki. W takiej właśnie sytuacji znalazł się Konrad Wallenrod, gdy zbliżała się wojna z Krzyżakami. Musiał wybrać pomiędzy miłością do ojczyzny a miłością do Aldony. Wybrał Litwę- oświecił swoje życie prywatne i miłość ukochanej kobiety, gdyż „szczęścia w domu nie zalazł, bo go nie było w ojczyźnie”. Z kolei jakby wybrał dobro prywatne- także nie był by szczęśliwy. Nie pozwoliłyby mu żyć spokojnie wyrzuty sumienia, zresztą Krzyżacy szybko zniszczyliby Litwę i zburzyli spokój jej mieszkańców.

Konrad Wallenrod (szkic) 1863. Olej na płótnie. 67,8 x 53,8 cm Konrad Wallenrod (szkic) 1863. Olej na płótnie. 67,8 x 53,8 cm. Muzeum Narodowe we Wrocławiu.

Co to jest Wallenrodyzm? Jest to postawa skrajnego poświęcenia się dla ojczyzny, przy użyciu każdych możliwych środków wiodących do realizacji tego celu. Dopuszcza się nawet możliwość niehonorowej, podstępnej i zdradzieckiej walki z wrogiem. Ta nazwa wywodzi się od nazwiska tytułowego bohatera powieści poetyckiej Adama Mickiewicza Konrada Wallenroda.

Rola poezji w życiu narodu, oparciu o „Konrada Wallenroda” Ci, który tworzą poezje, odgrywają niebagatelną rolę w życiu i w historii narodów. Konrad wychowywał się wśród Krzyżaków, stary pieśniarz Halban wzniecał w nim miłość do Litwy, za pomocą pieśni przybliżał mu obraz ojczyzny i wzbudzał uczucia. Poezja narodowa spełnia rolę mistrza, który uczy miłości ojczyzny, budzi i utrwala w ludziach uczucie patriotyzmu. Poezja zawiera prawdę o dziejach narodu, przechowuje i utrwala jego historię, pokazuje ją młodszym potomkom.

Poezja rozpala w narodzie nienawiść do wroga i pragnienie walki o ojczyznę, mobilizuje ludzi do działania na rzecz kraju, nawet do poświęcenia siebie. Poezja organizuje więź, łączność między starszymi a młodszymi pokoleniami narodu, a tym samym jest wielką siłą scalającą naród, stanowiącą o jego istnieniu. I tak właśnie głosi cytat z Konrada Wallenroda: „O wieści gminna! Ty arko przymierza Między dawnymi i młodszymi laty. W tobie lud składa broń swego rycerza, Swych myśli przędzę i swych uczuć kwiaty.” (pieśń wajdeloty)