psychospołeczny aspekt otyłości Dziecko a choroba – psychospołeczny aspekt otyłości dr Anna Brytek-Matera

OTYŁOŚĆ : DEFINICJA Otyłość jest przewlekłą chorobą metaboliczną wynikającą z zaburzenia równowagi między poborem i wydatkowaniem energii, objawiającą się zwiększeniem ilości tkanki tłuszczowej w organizmie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) Międzynarodowa Organizacja do spraw Walki z Otyłością (IOTF)

OTYŁOŚĆ : RYS HISTORYCZNY

Granice nadwagi i otyłości NIE dotyczą dzieci poniżej 15 roku życia MIARY OTYŁOŚCI Wskaźnik masy ciała = waga wzrost ² Klasyfikacja otyłości BMI (kg/m²) Nadwaga 25 - 29,9 Otyłość I stopnia 30 - 34,9 Otyłość II stopnia 35 - 39,9 Otyłość III stopnia ≥ 40 Umiarkowana Znacząca Stanowiąca ryzyko Granice nadwagi i otyłości NIE dotyczą dzieci poniżej 15 roku życia

MIARY OTYŁOŚCI U dzieci i młodzieży w okresie wzrastania posługujemy się tablicami lub siatkami centylowymi wskaźnika BMI, uwzględniającymi płeć i wiek badanych. Światowa Organizacja Zdrowia  Nadwaga (zagrożenie otyłością) : wartość wskaźnika BMI dla płci i wieku wynosi 85 centyl lub powyżej.  Otyłość : wartość wskaźnika BMI dla płci i wieku znajduje się na poziomie 95 centyla i powyżej.

KLASYFIKACJA OTYŁOŚCI Powstaje na skutek współdziałania różnych czynników Ponad 90% otyłości występującej w dzieciństwie i młodości Otyłość PIERWOTNA Otyłość WTÓRNA > 10% otyłości * Uszkodzenia OUN i mózgu * Zaburzenia endokrynologiczne U podłoża rozwoju leży inna pierwotna przyczyna (Oblacińska i Tabak, 2006)

TYPY OTYŁOŚCI Typ pośladkowo-udowy (typ gynoidalny) Typ brzuszny (typ androidalny)

PANDEMIA OTYŁOŚCI 22 mln (29%) : nadwaga 5,1 mln (6,8%): otyłość Świat: 155 mln dzieci wykazywało nadwagę lub otyłość (IOTF)

ROZPOWSZECHNIENIE OTYŁOŚCI 2005: co 7 dziecko w wieku wczesnoszkolnym miało nadwagę lub było otyłe (Małecka-Tendera i wsp., 2005). 2012 : 29% jedenastolatków ma nadwagę = niemal co 3 dziecko w Polsce w wieku 11 lat ma nadwagę ! (WHO)

ROZPOWSZECHNIENIE OTYŁOŚCI W POLSCE Badanie : Instytut Matki i Dziecka (2005)  8,3 tys. Nadmiar masy ciała dotyczył 13,5% populacji w wieku 13-15 lat 4,5% 9%  >  (Oblacińska i Tabak, 2006)

Procentowy rozkład występowania nadwagi i otyłości u młodzieży w Polsce w innych krajach (Jodkowska i Oblacińska, 2007)

ETIOPATOLOGIA: CZYNNIKI RYZYKA OTYŁOŚCI Predyspozycje genetyczne Czynniki rodzinne OTYŁOŚĆ Czynniki środowiskowe Czynniki psychologiczne Nieprawidłowe wzorce odżywiania

PSYCHOLOGICZNE KONSEKWENCJE OTYŁOŚCI Smutek, przygnębienie Zaburzenia depresyjne / lękowe Niezadowolenie z siebie Niezadowolenie z własnego wyglądu Zaburzenie obrazu własnego ciała Niska samoocena

SPOŁECZNE KONSEKWENCJE OTYŁOŚCI Etykietowania Stygmatyzowanie

ZAPOBIEGANIE OTYŁOŚCI Otyłość osiągnięta w okresie adolescencji utrzymuje się u 70% osób również w okresie dorosłości Interwencja, prewencja:  Zmiana diety na bogatszą w owoce i warzywa oraz zastąpienie wysokotłuszczowych i słodkich przekąsek produktami zdrowszymi  Zaangażowanie się w optymalny poziom aktywności fizycznej (30-60 minut dziennie) Celem jest prowadzenie ZDROWEGO TRYBU ŻYCIA, nie zaś zmiana masy ciała (Łuszczyńska, 2007)

ZAPOBIEGANIE OTYŁOŚCI Implementacja intencji Planowanie  Zamiar  Działanie Zwiększenie czasu poświęconego na aktywność fizyczną wśród 13-17 - latków W najbliższych 7 dniach będę ćwiczył intensywnie przez co najmniej 20 minut. W następujące dni: ……………………. O godzinie : …………………. Będą to następujące ćwiczenia: …………………… (Łuszczyńska, 2007)

ZAPOBIEGANIE OTYŁOŚCI Ciąża – palenie papierosów Wysoka waga urodzeniowa zwiększa ryzyko występowania nadwagi lub otyłości wśród dzieci w wieku 2,5 lat Karmienie piersią

Dziękuję za uwagę Przedstawione zdjęcia pochodzą z Internetu i nie są własnością autorki