Technologia Informacyjna mgr Władysław Czaja Podział klawiatur – angielska, polska, niemiecka. Układy klawiszy polski i polski programisty. Bloki klawiszy: alfanumeryczny, funkcyjny, nawigacyjne i specjalne

Układ klawiatury Ułożenie znaków literowych, cyfr i innych oraz pozostałych przycisków funkcyjnych na klawiaturze maszyny do pisania lub komputera, z którym powiązany jest także sposób uzyskiwania znaków diakrytycznych. Obecnie najpopularniejszym układem klawiatury w Polsce jest tzw. klawiatura programisty czyli QWERTY, którego nazwa pochodzi od ciągu pierwszych sześciu liter znajdujących się w górnym lewym rogu klawiatury. Innym używanym układem jest klawiatura maszynistki (QWERTZ) z osobnymi klawiszami umożliwiającymi pisanie polskich znaków diakrytycznych. Układem o marginalnym zastosowaniu jest tzw. klawiatura Dvoraka.

Klawiatura polska W większości systemów operacyjnych istnieją dwa układy polskiej klawiatury: klawiatura programisty i klawiatura 214. Klawiatura programisty jest zwykłą klawiaturą amerykańską (US English), na której polskie litery uzyskuje się przy jednoczesnym naciśnięciu klawisza AltGr

Klawiatura programisty QWERTY Jest ona chętnie używana przez programistów, ponieważ umożliwia szybki dostęp do znaków, używanych w różnych językach programowania. Jest to podstawowa klawiatura, którą można nabyć w polskich sklepach.

Klawiatura maszynistki Klawiatura w układzie QWERTZ ze znakami charakterystycznymi dla języka polskiego. Używana w maszynach do pisania i komputerach. Powstała w wyniku przystosowania niemieckich maszyn do pisania do użycia w Polsce. Czcionki charakterystyczne dla języka niemieckiego (äöüß) zostały zastąpione przez czcionki polskie (ąćęłńóśźż). Ponieważ znaków polskich jest więcej niż niemieckich, w maszynach do pisania nie są dostępne wszystkie czcionki dla polskich wielkich liter. Swoją nazwę wziął od maszynistki – osoby zawodowo przepisującej teksty na maszynie do pisania metodą bezwzrokową. Większość podręczników do nauki pisania bezwzrokowego zakłada użycie klawiatury maszynistki.

Klawiatura maszynistki

Klawiatura maszynistki Przed upowszechnieniem się komputerów jedyny układ klawiatury stosowany w Polsce. Wyparty przez układ programisty (QWERTY) pomimo tego, że pozwala na łatwiejsze pisanie metodą bezwzrokową – nie naciska się więcej niż dwóch klawiszy na raz w celu uzyskania polskiego znaku diakrytycznego.

QWERTY Symboliczna nazwa układu liter na klawiaturze maszyny do pisania i komputera, wzięta od pierwszych sześciu liter pod szeregiem cyfr, patrząc od lewej. W pierwszych maszynach do pisania stosowano alfabetyczne ustawienie klawiszy. Okazało się jednak, że sąsiedztwo często używanych klawiszy powodowało wzajemne zakleszczanie się ramion z czcionkami. W 1878 r., w celu likwidacji problemów, opatentowano układ klawiatury QWERTY. Powstał w wyniku analizy częstości występowania po sobie poszczególnych liter alfabetu w języku angielskim. Następnie znaki rozmieszczono w taki sposób, aby czcionki z literami występującymi najczęściej po sobie nie były umieszczone zbyt blisko. Według niektórych ten układ spowalnia tempo pisania, w praktyce jednak jest efektywniejszy niż alfabetyczny. Mimo że osobom niedoświadczonym trudno jest zapamiętać losowy układ liter i nie daje optymalnej szybkości pisania (w języku angielskim), stał się standardowym układem klawiatury we współczesnych urządzeniach. Nie jest to jednak układ gwarantujący najszybsze z możliwych tempo pisania.

Polski (programisty) Polskie znaki diakrytyczne (ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ż, ź) uzyskuje się zazwyczaj poprzez równoczesne wciśnięcie klawisza "Alt" i litery podobnej do znaku (np. "ę" uzyskujemy kombinacją klawiszy Alt i e). Wyjątkiem jest litera "ź", którą uzyskuje się poprzez wciśnięcie równocześnie klawiszy Alt oraz x.

Pierwszy e-mail to QWERTY? Legenda utrzymuje, że pierwszy na świecie e-mail, wysłany w 1971 przez twórcę tej formy komunikacji, Raya Tomlinsona, zawierał ciąg znaków: "QWERTY". W rzeczywistości, według słów samego Tomlinsona, było to "coś w rodzaju QWERTY", czyli jakiś nieznaczący ciąg znaków.

Czy umiecie szybciej? Według Księgi Rekordów Guinnessa Barbara Blackburn jest najszybszą maszynistką na świecie. Używając klawiatury Dvoraka, pisała z szybkością 150 słów na minutę przez 50 minut oraz 170 słów na minutę w krótszych okresach. Maksymalna szybkość, jaką osiągnęła, to 212 słów na minutę.

Rodzaje klawiatur opisane w Wikipedii http://pl.wikipedia.org/wiki/QWERTY http://pl.wikipedia.org/wiki/Klawiatura_maszynistki http://pl.wikipedia.org/wiki/Klawiatura_Dvoraka

Możliwe urazy związane z pracą przy klawiaturze RSI (ang. Repetitive Strain Injury) - urazy na skutek chronicznego przeciążenia mięśni i ścięgien. Powstają na skutek długotrwałego powtarzania czynności. Częste wśród pracowników linii montażowych, piszących na klawiaturze, graczy używających myszy komputerowych, sekretarek i pracowników IT. Choroba ta jest powodowana głównie długotrwałym utrzymywaniem tej samej pozycji ciała - siedzenie bez możliwości przerwy przez długi czas; bądź wykonywaniem powtarzających się czynności - obsługa komputera za pomocą myszy i klawiatury, granie na gitarze, praca narzędziami ręcznymi.

Funkcje poszczególnych klawiszy

Esc Esc – klawisz zwykle służy do wstrzymywania sekwencji operacji. Esc to skrót od angielskiego Escape co oznacza „ucieczka”. Jeżeli wykonujemy jakąś sekwencję operacji, i chcemy ją przerwać przed zakończeniem to możemy spróbować nacisnąć klawisz Esc.

F1 – F12 F1 – F12 – klawisze funkcyjne. Praktycznie w każdym programie służą do czegoś innego. Są to klawisze, pod którymi twórcy oprogramowania mogą ukryć funkcje, które wymagają szybkiego uruchomienia (np. pomoc, słowniki, notatniki, wydruki, konfiguracje itp., itd.)

Ctrl Ctrl – (Control) klawisz mający za zadanie zmodyfikować działanie klawiatury podobnie jak klawisz Shift. Podobnie też działa. Samo wciskanie Ctrl nie powoduje żadnych reakcji. Dopiero w połączeniu z innym klawiszem może wywołać jakąś funkcję. Kombinacje Ctrl+(klawisz) mają przypisane różne funkcje w różnych programach w zależności od woli programisty

Caps Lock Caps Lock – po naciśnięciu tego klawisza zapala się na klawiaturze dioda. Po ponownym wciśnięciu dioda gaśnie. Gdy dioda jest zapalona wszystkie litery pisane są dużymi znakami. Gdy podczas pisania liter wciśnięty będzie Shift wówczas zamiast dużych będziemy pisali małymi znakami. Caps Lock odnosi skutek tylko do liter.

Caps Lock cd. Klawisze z wydrukowanymi podwójnymi znakami (jak cyfry) nadal działają jak dawniej tzn. dolny znak jest drukowany po wciśnięciu klawisza, a górny, gdy równocześnie był wciśnięty Shift. Należy zwrócić uwagę podczas wpisywania hasła, czy dioda Caps Lock jest zgaszona, gdyż dla komputera małe i duże litery to całkowicie różne znaki. Wpisując hasło nie widzimy jakich liter używamy.

Tab Tab – klawisz tabulacji – w edytorach tekstu powoduje przeskoczenie kursora do przodu, do z góry określonego miejsca, dzięki temu jest wykorzystywany do robienia równych akapitów, czy wcięć w tekście. W różnego rodzaju formularzach służy do przeskakiwania do kolejnego pola formularza. Łącznie z przyciskiem Shift zwykle pozwala przeskakiwać do poprzedniego pola formularza.

Alt – (Alternative) Alt – (Alternative) kolejny klawisz dozmiany działania klawiatury. Podobniejak Shift i Ctrl samo naciskanie Alt niepowoduje żadnego działania. Wprzeciwieństwie jednak do Shift którego działanie jest zazwyczaj (wola programistów) takie samo dla lewego i prawego klawisza, to w przypadku Ctrl częściej można spotkać różnice w działaniu lewego i prawego przycisku, natomiast w przypadku Alt tych różnic można być pewnym. I tak prawy Alt wykorzystywany jest zwykle do wprowadzania polskich znaków. Przytrzymując prawy Alt i wciskając odpowiednią literę otrzymujemy polskie znaki. W przypadku znaku „ź” należy wcisnąć klawisz „x”. Żeby otrzymać duże polskie litery należy równocześnie z prawym Altem trzymać wciśnięty Shift, lub powinna świecić się dioda Caps lock. Można też łączyć modyfikacyjne działanie klawiszy Shift, Ctrl i Alt, np. (Ctrl + Shift + A ; lewy Alt + Shift + F1; itd. itp.) i każda taka kombinacja może oznaczać coś innego. Istnieje kombinacja Ctrl + Alt + Delete, która jest zwykle zarezerwowana do resetowania komputera, dlatego należy się jej wystrzegać.

Spacja Spacja – najdłuższy klawisz naklawiaturze – służy do wprowadzania odstępu (pustego miejsce, pustego znaku). Znak taki przez komputer jest traktowany jak każdy inny znak, tyle tylko, że nie jest widoczny. Dlatego np podczas wyszukiwania tekstów, należy zwracać uwagę, czy nie wpisaliśmy gdzieś niepotrzebnie Spacji.

Blok klawiatury numerycznej Blok klawiatury numerycznej – może mieć różne zastosowania w zależności od tego, czy świeci się dioda Num Lock. Diodę zaświeca się i gasi za pomocą klawisza Num Lock, który jest umieszczony w lewym górnym rogu klawiatury numerycznej. Gdy dioda się świeci, to klawiatura działa jak klawiatura z cyframi (łatwo wprowadzać do komputera dane liczbowe), gdy dioda jest zgaszona to klawiatura działa tak jak na to wskazują oznaczenia na klawiszach znajdujące się pod cyframi, czyli poszczególne klawisze spełniają funkcje edycyjne jak odpowiednie klawisz obok i kursory.

Klawisze z symbolem Windows Służą one do rozwijania menu z paska zadań (odpowiednik naciśnięcia kursorem myszki na przycisk Start na ekranie), oraz do rozwijania menu kontekstowego (odpowiednik naciśnięcia prawym przyciskiem myszki na ekranie).

Page Up , Page Down Page Up – (Strona do góry) w edytorach tekstu powoduje przesunięcie kursora o stronę do góry. Page Down – (Strona w dół) w edytorach tekstu powoduje przesunięcie kursora o stronę do dołu.

Delete Delete – (Usuń) powoduje usunięcie znaku znajdującego się tuż za kursorem w odróżnieniu od Backspace , który usuwa znak znajdujący się przed kursorem. Jeżeli kursor nie jest cienką pionową linią znajdującą się pomiędzy znakami tylko ma formę mrugającego prostokąta przykrywającego znak, to klawisz Delete kasuje znak, na którym znajduje się kursor.

Insert Insert – (Wstaw) – klawisz używany do zmiany trybu w edytorach tekstów. Przełącza między trybem wstawiania i zastępowania. W jednym z nich pisząc tekst wszystko co jest umieszczone dalej jest przesuwane tworząc miejsce dla kolejnego znaku, w drugim trybie nowe znaki są pisane zastępując stare.

Home, End Home – w edytorach tekstu powoduje powrót kursora do początku linii. End – w edytorach tekstu powoduje przesunięcie kursora na koniec linii.