RÓWNOŚĆ SZANS RÓWNOŚĆ PŁCI W EDUKACJI

Cele szkolenia jest zyskanie wiedzy na temat: polityki gender mainstriming zjawiska wykluczenia społecznego , dyskryminacji,molestowania i mechanizmów wyrównywania szans narzędzi do wprowadzenia gender mainstriming w szkole

zagadnienia 1. Definicje: gender mainstriming , dyskryminacja, wykluczenie, molestowanie, stereotypy 2. Równość szans i płci w zajęciach pozalekcyjnych 3. Równość szans i płci w podręcznikach 4. Równość szans i płci podczas prowadzenia lekcji

I. DEFINICJE Gender -rodzaj, płeć społeczno-kulturowa, obecnie wykorzystywany do określenia płci kulturowej lub płci społecznej (w odróżnieniu od płci biologicznej, którą obecnie określa się po angielsku sex). Gender oznacza tworzony w sposób performatywny zespół cech i zachowań, ról płciowych i stereotypów przypisywanych kobietom i mężczyznom przez społeczeństwo i kulturę.

Gender mainstriming rządy i inne podmioty powinny popierać aktywną i widoczną politykę włanczania kwestii kulturowej tożsamości (gender) do zasadniczego nurtu (mainstriming) wszystkich strategii i programów także nauczania, tak aby przed podjęciem decyzji była dokonywana analiza ich skutków odpowiednio dla kobiet i mężczyzn.

— Rothenbuhler, Komunikacja rytualna. „Skoro oczekuje się od nas – przynajmniej we współczesnych kulturach Zachodu – że będziemy tacy, jak wskazuje na to nasze zachowanie, odgrywana rola nakłada na nas taki obowiązek. Jeżeli zatem nauczyciel niezmiennie oferuje dziewczętom rolę tych, które nie umieją lub nie lubią matematyki, ale są ładne, czarujące i grzeczne, chłopcom natomiast – rolę nieokrzesanych, głośnych i niegrzecznych, lecz wykazujących się bystrością – to prawdopodobnie tacy właśnie będą ” — Rothenbuhler, Komunikacja rytualna. Od rozmowy codziennej do ceremonii medialnej 1998/2003: 90

Równość szans to prawo do sprawiedliwego dostępu do różnych życiowych możliwości. Z równością szans związany jest w szczególności zakaz dyskryminacji (np. ze względu na płeć, wyznanie religijne czy narodowość) gwarantowany prawami człowieka.

Unia Europejska traktuje priorytetowo równość szans - kwestie dotyczące równości zostały zapisane w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej a rok 2007 został ogłoszony Europejskim Rokiem Równych Szans dla Wszystkich - na rzecz sprawiedliwego społeczeństwa

Dyskryminacja oznacza nierówne traktowanie, prawnie nieusprawiedliwione i nieuzasadnione obiektywnymi przyczynami. Każde takie działanie stanowi naruszenie zasady równego traktowania i jest pogwałceniem podstawowych praw i wolności człowieka. Dyskryminacja jest zabroniona przez prawo. Zakazuje jej zarówno wewnętrzne prawo polskie, jak i prawo Unii Europejskiej.

System ochrony praw człowieka w Unii Europejskiej, opiera się w dużej mierze na osiągnięciach ONZ i Rady Europy.  Prawo każdej osoby do równości wobec prawa i ochrony przed dyskryminacją stanowi powszechne prawo, które jest uznane w następujących aktach, a których wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej są sygnatariuszami: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, Międzynarodowa Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej, Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Dyskryminacja bezpośrednia występuje w przypadku, gdy daną osobę traktuje się mniej korzystnie niż traktuje się, traktowano lub traktowano by inną osobę w porównywalnej sytuacji w szczególności ze względu na jej płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię lub wyznanie, światopogląd, poglądy polityczne, niepełnosprawność, wiek, orientację seksualną, stan cywilny oraz rodzinny.  

Dyskryminacja pośrednia ma miejsce wtedy, kiedy pozornie neutralny przepis, kryterium lub działanie w praktyce powoduje niekorzystną sytuację dla osoby lub pewnej grupy osób w szczególności ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię lub wyznanie, światopogląd, poglądy polityczne, niepełnosprawność, wiek, orientację seksualną, stan cywilny oraz rodzinny w porównaniu z innymi osobami, nie jest prawnie i obiektywnie uzasadnione, a środki mające służyć osiągnięciu tego celu nie są właściwe i niezbędne.

Dyskryminacja pozytywna oznacza, że państwo stosuje pewne czasowe rozwiązania, podejmuje działania czy wprowadza określone środki prawne mające na celu wyrównanie szans osób należących do określonych grup mniejszościowych np. osób o innej narodowości, celem zmniejszenia faktycznych nierówności, których te osoby doświadczają. Dyskryminacja taka jest dozwolona, jednak może być stosowana wyłącznie w określonym czasie, gdyż może przerodzić się w dyskryminację osób należących do grup większościowych, wcześniej uprzywilejowanych

Dyskryminacja , w zależności od obszaru, może przybierać różne formy, na przykład: dyskryminacja ze względu na rasę i pochodzenie etniczne dyskryminacja ze względu na wiek dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność dyskryminacja ze względu na religię, wyznanie, światopogląd dyskryminacja ze względu na orientację seksualną dyskryminacja ze względu na płeć

Dyskryminacją jest również: molestowanie oraz molestowanie seksualne, jak również wszelkie mniej korzystne traktowanie wynikające z odrzucenia lub podporządkowania się takiemu zachowaniu przez osobę, której ono dotyczy; polecenie dyskryminowania osoby ze względu na płeć, czyli działanie polegające na zachęcaniu innej osoby do naruszenia zasady równego traktowania wszelkie mniej korzystne traktowanie kobiety związane z ciążą lub urlopem macierzyńskim

MOLESTOWANANIE SEKSUALNE jest nieakceptowane i niechciane i przybiera najczęściej postać: czynienia sugestii, domagania się lub proszenia o korzyści seksualne, flirtowania, które może być obraźliwe, sprośnych aluzji, czynienia propozycji. Zachowaniami, które mają charakter molestowania są: insynuacje, niestosowne uwagi na temat wieku, ubioru, uczesania czy też sytuacji rodzinnej, obelgi i zniewagi, opowiadanie niestosownych dowcipów, niestosowne spojrzenia, prezentacja treści o charakterze pornograficznym itp.

Wykluczenie określa sytuację w której dana jednostka będąca członkiem społeczeństwa nie może normalnie uczestniczyć w działaniach obywateli tego społeczeństwa, przy czym ograniczenie to nie wynika z jej wewnętrznych przekonań, ale znajduję się poza kontrolą wykluczonej jednostki. Wykluczenie społeczne jest zjawiskiem wielowymiarowym i w praktyce oznacza niemożność uczestnictwa w życiu gospodarczym, politycznym jak i kulturowym, w wyniku braku dostępu do zasobów, dóbr i instytucji, ograniczenia praw społecznych oraz deprywacji potrzeb.

Ubóstwo a wykluczenie społeczne . Często błędnie pojęciem wykluczenia społecznego utożsamia się z pojęciem ubóstwa. Mimo iż są to pojęcia pokrewne to wykluczenie społeczne jest pojęciem szerszym, gdyż oprócz niskich dochodów zwraca też uwagę na inne czynniki powodujące wyłączenie jednostek z funkcjonowania w życiu społecznym. Zależność między ubóstwem, a wykluczeniem społecznym może mieć charakter sprzężenia zwrotnego tzn. ubóstwo może powodować wykluczenie, ale i może być jego skutkiem.

Stereotypy konstrukcja myślowa, zawierająca komponent poznawczy (zwykle uproszczony), emocjonalny i behawioralny, zawierająca pewne fałszywe przeświadczenie, dotyczące różnych zjawisk, w tym innych grup społecznych. Stereotyp przyjęty może być przez jednostkę w wyniku własnych obserwacji, przejmowania poglądów innych osób, wzorców przekazywanych przez społeczeństwo, może być także wynikiem procesów emocjonalnych (na przykład przeniesienia agresji). Stereotypy mogą być negatywne, neutralne lub pozytywne, chociaż najczęściej spotyka się wyobrażenia negatywne

II. Równość szans i płci w zajęciach pozalekcyjnych Zwrócić uwagę na : miejsce zamieszkania uczniów Dni w których mają się odbywać zajęcia Godziny w jakich będą odbywać się zajęcia pozalekcyjne Czy informacja dotarła zarówno do dziewcząt i chłopców

III. RÓWNOŚC SZANS I PŁCI W PROGRAMACH NAUCZANIA Nierówność - edukacja Stereotypowy przekaz dotyczący kobiet/dziewczynek i mężczyzn/chłopców w programach nauczania (wzmacnianie tradycyjnych ról płci, wzmacnianie mitów na temat zdolności, możliwości, zainteresowań, predyspozycji dziewcząt/kobiet, chłopców/mężczyzn),  Obecność stereotypów płci w doradztwie zawodowym skierowanym do dziewczynek i chłopców, 

Niski odsetek dziewcząt i kobiet w kształceniu z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnych, na kierunkach ścisłych, związanych z naukami przyrodniczymi i ma tematycznymi,  Brak rozwiązań edukacyjnych skierowanych do chłopców i dziewcząt związanych z zapobieganiem przemocy i obroną przed przemocą,  Znikoma obecność w programach nauczania tematów związanych z równością, emancypacją, prawami człowieka, w tym prawami kobiet, przeciwdziałaniem dyskryminacji,  Brak odzwierciedlania w programach nauczania rzeczywistego zróżnicowania społecznego (ze względu na niepełnosprawność, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientacje seksualną, model rodziny itp.),

Niski udział mężczyzn nauczycieli w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej,  Niski udział kobiet na stanowiskach decyzyjnych w obszarze edukacji,  Nieuwzględnianie kategorii płci w diagnozowaniu potrzeb edukacyjnych w obszarze szkolnictwa zawodowego,  Brak dokładnych danych dotyczących płci i zatrudnienia w sektorze edukacji i zarządzaniu oświatą,  Brak danych dotyczących uczestnictwa chłopców i dziewcząt w zajęciach wyrównawczych i zajęciach dodatkowych.

iv. Równość szans i płci podczas prowadzenia lekcji Zwracając się do klasy unikaj zwrotów tylko do jednej płci Staraj się stosować przykłady odbiegające od stereotypów Jeśli jest możliwość stosuj zamiennie i pytaj raz chłopca innym razem dziewczynę, Staraj się zwracać uwagę w taki sam sposób i tyle razy do każdej osoby nie stosuj ulg.

W poszukiwaniu podręcznika „zorientowanego na równość płci powinniśmy zwrócić uwagę na: Zachęcają dziewczęta do nauk ścisłych Pokazują zaangażowanie kobiet w życie polityczne i społeczne. Prezentują biografie wybitnych kobiet. Mówią pozytywnie o dostępie dla kobiet do rynku pracy, władzy i prestiżu Objaśniają czym jest przemoc np.ze wzgl. na płeć, Są pisane niemal wyłącznie w męskim rodzaju gramatycznym np., „drogi czytelniku”, „omów z kolegą”

Promują zasadę równości płci, w sposób wyważony i adekwatny do wieku uczniów, wkład kobiet i mężczyzn w życie rodzinne, społeczne teraz i w przeszłości Odzwierciedlają różnorodne, zaczerpnięte z życia osobistego, rodzinnego, zawodowego i społecznego doświadczenia dziewcząt i chłopców, kobiet i mężczyzn z różnych grup etnicznych, wyznaniowych i społecznych Są wolne od stereotypów Upowszechnienie problematyki równości i tolerancji wśród uczniów

Konwencja praw człowieka i podstawowych wolności art Konwencja praw człowieka i podstawowych wolności art.5, przewiduje, że: „ Państwa –Strony podejmuję wszelkie odpowiednie środki, aby : zmienić społeczne i kulturowe wzorce zachowań mężczyzn i kobiet w celu likwidacji przesądów i zwyczajów oraz wszelkich innych praktyk, które opierają się na przekonaniu o niższości lub wyższości jednej z płci albo na stereotypach roli mężczyzn i kobiet”

zagrożenia Głęboka izolacja i lęk przed ujawnieniem utrudniają osiągnięcie celów rozwojowych związanych z samooceną, tożsamością, bliskością Niska motywacja do nauki Narażenie na molestowanie i przemoc(45%gejów, 20%lesbijek- przemoc fizyczna i werbalna w szkole) Istnieje większe ryzyko przerwania nauki, narażenia na przemoc w rodzinie, życia na ulicy-prób przetrwania, uzależnień, niepożądanych kontaktów seksualnych itp. Częstsze próby samobójcze(2-7 razy częściej i 2-4 razy częściej są atakowane z użyciem broni) Istotne jest by wiązać te zjawiska z przemocą, stresem, brakiem wsparcia i odrzuceniem, problemami w rodzinie i szkole, bezdomnością-ucieczkami.

Inne: - „Nikt nie rodzi się z uprzedzeniami„ - „ Szkoła bez przemocy” - „Każdy inni - wszyscy równi” - „Jestem Polką/Jestem Polakiem”

„Uczymy się być rasistami, to znaczy że możemy się również nauczyć jak nimi nie być. Rasizm nie jest genetyczny. To wszystko kwestia władzy” Jane Elliott

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ