Zarządzanie produkcją i usługami W2. Planowanie produkcji Prof Stefan Markowski WYŻSZA SZKOŁA INFORMATYKI I ZARZĄDZANIA z siedzibą w Rzeszowie Maj 2015

Planowanie produkcji Rola planowania w sterowaniu produkcją Proces produkcyjny w łańcuchu dostaw Procedury opracowywania planów produkcyjnych Literatura Rogowski, r.3 Pajak, r.2 Waters, czesc II, r.4, 11, 12 Wiekszość ilustracji w tym wykładzie pochodzi z książki Edwarda Pająka, Zarządzanie produkcją, PWN 2006 (odnośnik: Pająk, rys. xx)

Rola planowania w sterowaniu produkcją W poprzednim wykladzie byla wspomniana zasada gospodarnosci w zarzadzaniu procesami produkcyjnymi W tym wykladzie podkreslana jest celowosc dzialalnosci i jest skutecznosc w realizacji celow Plannowanie to projekcja przyszlych dzialan (co? jak? kiedy? dlaczego?) zanim sie te dzialania podejmie Cele Plany Decyzje

Rola planowania w sterowaniu produkcją Żródło: Pająk, Rys 3.39

Planowanie produkcji Żródło: Pająk, Rys 1.3

Planowanie produkcji Plan produkcji musi okreslić jakie wyroby produkować, ile ich należy produkować oraz kiedy można i trzeba je produkować Plany produkcji maja rozne horyzonty czasowe ale sa to na ogol plany srednio lub krotko okresowe, im krotsze tym bardziej konkretne i szczegolowe (re: nastepny rysunek) Plany produkcji sa opracowywane w jednostkach fizycznych takich jak “samochody osobowe” w planach strategicznych czy “model xyz w konkretnej konfiguracji” w planie operacyjnym Plan finansowy to budżet przychodow i wydatkow

Planowanie produkcji Żródło: Pająk, Rys 2.1

Planowanie produkcji Plan sprzedaży, plan produkcji, finansowe Plany sprzedaży , plany produkcji i plany finasowe powinny odpowiadać na podobne pytania: co? dlaczego? jak? kiedy? za ile? Plany funkcjonalne takie jak plan sprzedaży i plan produkcji różnią się od siebie z roznych powodów: sprzedaż możliwa jest z zapasów produkcja to strumien dzialalnosci. Ale mozna produkowac na zapas, czyli strumien produktow przechodzi w zapas wyrobow rozne strumienie dzialalnosci nie sa dobrze skoordynowane w czasie, np, proces produkcji moze trwac znacznie dłużej niż proces sprzedaży zdolność produkcyjna nie jest zawsze równa zapotrzebowaniu/popytowi na produkt jednym z celow planowania jest tworzenie zasobow aby efektywniej gospodarowac strumieniami produktow

Proces produkcyjny w łańcuchu dostaw Produkcja na zapas a produkcja na zlecenie Produkcja planowa to glownie produkcja spekulacyjna na zapas (to stock) jest formą inwestycji w oczekiwaniu na przewidywany popyt Produkcja na zlecenie klienta (to order), ale jesli zlecenia maja duze wyprzedzenie to mozna rowniez planowac produkcje na zlecenie Punkt rozdzielający (PR) pokazuje jak daleko w głąb łańcucha dostaw przedostaje się zlecenie klienta do procesu produkcyjnego wyrobu/usługi Punkt rozdzielający oddziela część organizacji przedsiębiorstwa skierowaną na zlecenie klienta od części organizacji przedsiębiorstwa skierowanej na zapas Punkt rozdzielający jest ostatnim punktem zapasów głównych produktu w łańcuchu dostaw

Proces produkcyjny w łańcuchu dostaw Produkcja na zapas a produkcja na zlecenie Zaopatrzenie Produkcja Montaż (Assembly) Dostawa Materialy Produkty do montażu Wyrob gotowy Klient Produkcja i dostawy na zapas Manufacture and Distribution To Stock (MDTS) Działalność oparta o zlecenia – ryzyko utraty zamówień Produkcja na zapas Manufacture To Stock (MTS) Produkcja na zamówienie Manufacture To Order (MTO) Działalność oparta o prognozy – ryzyko spekulacyjne Montaż na zamówienie Assembly To Order (ATO) Punkt Rozdzielający (Decoupling Point)

Proces produkcyjny w łańcuchu dostaw Produkcja na zapas a produkcja na zlecenie Opoznienie (postponement) produkcji na zapas w celu zmniejszenia ryzyka spekulacyjnego i zmniejszenia kosztow produkcji ale wymaga to przyjecia ryzyka, ze zlecenia moga nie byc zrealizowane jesli wymagany czas wyprzedzenia w produkcji jest wiekszy niz czas zlecenia Elastyczne technologie i organizacja produkcji pozwalaja na zmniejszenie produkcji na zapas I szybsza reakcje na zamowienia (Just-in-time czyli JIT) Oszczedne, elastyczne i szybkie metody produkcji (Lean and agile manufacturing) pozwalaja na zwiekszenie roznorodnoaci produktow produkowanych w duzych ilosciach (mass customisation) i zwiekszenie szybkosci dostaw

Procedury opracowywania planów produkcyjnych Żródło: Pająk, Rys 2.2

Procedury opracowywania planów produkcyjnych: Analiza otoczenia Żródło: Pająk, Tab 2.1

Procedury opracowywania planów produkcyjnych: Analiza opcji Żródło: Pająk, Rys 3.4

Procedury opracowywania planów produkcyjnych: Stopnie swobody zmian Żródło: Pająk, Rys 3.3

Procedury opracowywania planów produkcyjnych: Wybory Żródło: Pająk, Rys 3.35

Procedury opracowywania planów produkcyjnych: Wdrazanie i kontrola Żródło: Pająk, Rys 4.20

Procedury opracowywania planów produkcyjnych: Cele Cele planowania produkcji wynikaja ze strategicznych aspiracji producenta: dlaczego dziala jako producent i co chce osiagnac? Czy celem dzialalnosci jest zyskownosc/rentownosc produkcji? Czy jest nim wielkosc sprzedazy i stopien penetracji rynku? Czy jest nim tylko przetrwanie? Plan strategiczny okresla cele produkcji a plan taktyczny (np, roczny harmonogram produkcji) przeksztalca te ogolne cele w konkretne wielkosci wyrobow i dzialan do zrealizowania w danym okresie produkcyjnym, stopien wykorzystania mocy produkcyjnych, potrzeby materialowe i inwestycyjne

Procedury opracowywania planów produkcyjnych: Wdrazanie i kontrola Żródło: Pająk, Rys 4.25

Procedury opracowywania planów produkcyjnych: Wdrazanie i kontrola Żródło: Pająk, Rys 4.25

Procedury opracowywania planów produkcyjnych: Plany finansowe Plan finansowy organizacji, na ogol na krotki okres czasu taki jak rok finansowy Typowym planem finansowym jest jednoroczny budzet Pokazuje przewidywane relacje miedzy aktywami i przychodami (srodkami finansowymi pozostajacymi do dyspozycji organizacji) a pasywami i wydatkami (obciazeniami finansowymi) Konstrukcja budzetu wymaga uzycia cen aby obliczyc wartosc spodziewanych przychodow i aktywow oraz spodziewanych kosztow i pasywow Glownym celem budzetu jest pokazanie czy oczekiwane operacje sa zyskowne i jak producent zamierza pokryc swoje potrzeby finansowe

Procedury opracowywania planów produkcyjnych: Analiza kosztów Żródło: Pająk, Rys 3.31

Procedury opracowywania planów produkcyjnych: Analiza kosztów Żródło: Pająk, Rys 2.8

Procedury opracowywania planów produkcyjnych: Plany finansowe Koszt produkcji to suma kosztów materialów zuzytych w procesie produkcji, sily roboczej, deprecjacji kapitalu i kosztów ogólnych Analiza progu rentownosci (break-even) wiaze koszty produkcji z wielkoscia produkcji. Podstawa tej analizy jest zróznicowanie kosztów na stale, niezalezne od wielkosci produkcji, i zmienne, które na ogól rosna wraz z rosnaca produkcja Innym narzedziem finansowym jest rachunek inwestycyjny, który pozwala skonstruowac budzet kapitalowy

Procedury opracowywania planów produkcyjnych: Próg rentownosci Żródło: Pająk, Rys 2.10

Procedury opracowywania planów produkcyjnych: Budget budzety czastkowe itd Prognoza kosztow: Personel Materialy Koszty ogolne Prognoza bilansu zyskow i strat Prognoza sprzedazy Budzet sprzedazy Budzet wiodacy Budzet mocy produk. Budzet kapitalowy (srodki produkcji) Budzet zapasow Budzet sily roboczej Budzet srodkow pienieznych Budzet materialowy Budzet kosztow admin.

Procedury opracowywania planów produkcyjnych: Prognoza przychodów Prognoza to opis przewidywanej przyszlosci Na ogól, jest ona ekstrapolacja przeszlosci oparta o statystyczne wlasnosci szeregow czasowych zmiennych wplywajacych na proces produkcji Prognozy moga przyjac forme alternatywnych scenariuszy przyszych zachowan, np, jesli caly rynek wzrosnie o 10% to nasza przychód ze sprzedazy wzrosnie o 8%, a jesli rynek wzrosnie o 5% to naszych przychód o 4.5% Kolejny rysunek pokazuje tzw. lejek scenariuszy

Procedury opracowywania planów produkcyjnych: Prognoza przychodów Żródło: Pająk, Rys 2.4

Procedury opracowywania planów produkcyjnych: Budzet kapitalowy Wartosc biezaca netto (net present value - NPV) to roznica miedzy strumieniem przychodow, Pt, i koszt ó w, Kt, zdyskontowana (obliczana) dla pewnego punktu w czasie (okres biezacy 0) uzywajac stopy dyskontowej, d, ktora wyraza koszt kapitalu iwestora minus poczatkowe koszty kapitalowe, Ko, poniesione w okresie biezacym (powiedzmy zerowym): NPV = S (Pt–Kt) /(1+d)t - Ko Jesli NPV > 0 warto skorzystac z opcji inwestycyjnej jesli mozemy ja sfinansowac.

Procedury opracowywania planów produkcyjnych: Budzet kapitalowy Problem z planem inwestycyjnym opartym o NPV lub podobne metody selekcji i oceny opcji inwestycyjnych to brak informacji i danych dotyczacych przyszlosci – trzeba robic bardzo wiele zalozen. Im dalej patrzymy w przyszlosc tym wiecej musimy zakladac Podejscie alternatywne to tzw opcje realne gdzie ocenia sie prespektywy krotkookresowe gdzie jakosc informacji jest wyzsza. Koszt takiego podejscia to, ze czesto koszty iwestycji czesciowych sa wyzsze niz bylby koszt duzej i smialej iwestycji gdyby decyzje podjeto odrazu. Korzysc to unikniecie kosztownych bledow