Zarządzanie produkcją i usługami W1. Systemy i procesy produkcyjne Prof Stefan Markowski WYŻSZA SZKOŁA INFORMATYKI I ZARZĄDZANIA z siedzibą w Rzeszowie Maj 2015

Zarządzanie produkcją i usługami Cele przedmiotu Treśc wykładów Zalecana literatura podstawowa Rogowski A., Podstawy organizacji i zarządzania produkcją, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa, 2010 Walters, D., Zarządzanie operacyjne: Towary i usługi, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2001 Pająk, E., Zarządzanie produkcją: Produkt, technologia, organizacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2006 Literatura uzupełniająca – zobacz sylabus

Zarządzanie produkcją i usługami Cele przedmiotu Zapoznanie studenta ze sposobami organizacji i zarządzania działalnością produkcyjną wraz z wspierającymi ją procesami usługowymi o charakterze logistycznym Ukształtowanie umiejętności scharakteryzowania zadań logistycznych powiązanych z procesami produkcyjnymi oraz określania ich wpływu na efektywność i jakość tych procesów

Zarządzanie produkcją i usługami Treść wykładów Systemy i procesy produkcyjne. Wspierające procesy usług logistycznych. Definicje. Klasyfikacje. Charakterystyka. Efektywność systemów produkcji Planowanie produkcji. Procedury opracowywania planów produkcyjnych. Rola planowania w sterowaniu produkcją. Proces produkcyjny w łańcuchu dostaw. Projektowanie i optymalizacja procesów produkcyjnych oraz wspierających je usług logistyki bliskiej. Metody i narzędzia sterowania i doskonalenia jakości procesów produkcyjnych. TQM Metody i narzędzia optymalizacji przepływu wartości w procesach produkcyjnych i wspierających je usługach logistycznych. TFM Metody i narzędzia optymalizacji produktywności maszyn i urządzeń. TPM

Systemy i procesy produkcyjne Definicje, klasifikacje, charakterystyka Produkcja dóbr i usług Systemy i procesy produkcyjne Organizacja systemów produkcyjnych Wspierające procesy usług logistycznych Efektywność systemów produkcji Literatura Rogowski, r.1-2 Pająk, r.1 Waters, część I, r.1-3 Wiekszość ilustracji w tym wykładzie pochodzi z książki Edwarda Pająka, Zarządzanie produkcją, PWN 2006 (odnośnik: Pająk, rys. xx)

Produkcja dóbr i usług Produkcja to proces wytwarzania produktów, które moga być dobrami materialnymi, takimi jak samochody, oraz niematerialnymi takimi jak informacje, lub usługami Produkt/wyrób jako wynik procesu produkcji Czym różni się usługa od dobra materialnego? Usług nie można przechowywać w formie zasóbow czy zapasów Usługi są okreslone w dużej mierze przez podmiot, czas i miejsce ich produkcji (np. porada lekarska czy prawna, wykład, koncert) Kategorie produktów/wyrobów Materiały i surowce Produkty proste Półprodukty / półfabrykaty – produkty, które są elementami bardziej złożonych produktów Produkty złożone Produkty gotowe Produkty końcowe

Produkcja dóbr i usług Klient nasz pan Żródło: Pająk, Rys 1.4

Produkcja dóbr i usług Łancuch wytwarzania produktu Żródło: Pająk, Rys 3.1

Produkcja dóbr i usług Zakres odpowiedzialnosci producenta Żródło: Pająk, Rys 3.11

Produkcja dóbr i usług Cykl życia produktu Żródło: Pająk, Rys 3.12

Produkcja dóbr i usług Cykl życia produktu Żródło: Pająk, Rys 3.15

Produkcja dóbr i usług Powiazania funkcjonalne w przedsiebiorstwie Żródło: Pająk, Rys 1.3

Produkcja dóbr i usług Zarządzanie produkcją Zarządzanie to rozporządzanie zasobami produkcyjnymi w celu osiągniecia zamierzonych celów organizacji zajmującej sie produkcją Zasady gospodarnosci: Zasada maksymalizacji wyników przy danych zasobach Max Y, X=const Zasada minimalizacji nakładow/srodków przy danych wynikach Min X, Y=const Produktywnosc, stosunek efektow do nakładów P = Y/X (mierzone w jednostkach fizycznych, np, ilosc produktu na zatrudnionego, lub pienieznych, np, wartosc produktu/ koszt produkcji

Produkcja dóbr i usług Zarządzanie produkcją Zarządzanie produkcją wymaga decyzji: Co i dlaczego (dla kogo) produkować? Kiedy i jak to produkować? W jakich ilościach? Standaryzacja czasu wykonywania poszczególnych operacji pozwala na określenie: jak długo (zgodnie z przyjętymi standardami) powinny trwać poszczególne operacje i zadania, kiedy poszczególne komponenty i podzespoły będą potrzebne wg ustalonego harmonogramu produkcyjnego wyrobu gotowego, oraz potrzeb materiałowych oraz ocene mocy produkcyjnych zakładu pozwalających na wytworzenie poszczególnych produktów

Systemy i procesy produkcyjne Co obejmuje proces produkcji? Opracowanie koncepcji nowego produktu (dobra, usługi lub połączenia dóbr i usług) Zaprojektowanie wyrobu Opracowanie jego rozwiązania konstrukcyjnego Zaprojektowanie sposobu jego wytwarzania Stworzenie systemu produkcyjnego Elementy procesu produkcyjnego: projektowanie, planowanie zakup materiałów i części, wytwarzanie, kontrola jakości odbiór, dystrybucja, produkcja części zamiennych, magazynowanie sprzedaż, gwarancja, obsługa (usługi servisowe)

Systemy i procesy produkcyjne System produkcji System jest to powiązany ze sobą zbiór elementów współdziałających ze sobą w celu osiagnięcia jakiegos efektu koncowego (np, wytworzenia produktu) System jak zbiór elementów wyodrębnia się od swojego srodowiska, tzn, ma jakąs granicę, która dzieli elementy systemu od elementów srodowiska Podejscie systemowe kładzie nacisk na kompleksową reprezentację problemów i zadan, tzn, uwzględnienia wszystkich mozliwych aspektów problemu czy zadania System produkcji jest systemem, którego celem jest produkcja

Systemy i procesy produkcyjne Operacje produkcyjne Operacja produkcyjna jest częśćią procesu produkcyjnego wykonywaną na określonym elemencie (grupie elementów) przez pracownika (lub zespól) na jednym bądź wielu stanowiskach pracy bez przestojów (przerw, opóźnień) Podstawowe operacje Zabieg (Czynność, Ruch roboczy) Operacja transportowa Operacja kontroli jakości Operacja konserwacji Operacja magazynowania Operacja kontroli/zarzadzania procesem Operacja złożona (wielofunkcyjna)

Systemy i procesy produkcyjne System produkcyjny System produkcyjny to zaprojektowany i zorganizowany układ materialny, energetyczny i informacyjny słuzacy do produkcji okreslonych produktów (dóbr lub/i usług) W kategoriach systemowych, system produkcyjny jest odosobnionym układem elementów, który wpływa na otocznie poprzez wyjscia z systemu (produkty, informacje, odpady), oznaczone jako wektor efektów, Y, oraz jest pod wpływem otocznia poprzez wejscia, oznaczone wektorem zasobów, X Proces produkcji to proces transformacji strumienia stanu wejsciowego X w strumien wyjsciowy Y Y = T(X)

Systemy i procesy produkcyjne System produkcyjny X Y Model systemu to przyblizenie transformacji systemu Y=T(X) uzywajac np, metod statystycznych, graficznych czy symulacji Procesy pomocnicze Procesy podstawowe Procesy wspierajace/obslugi

Systemy i procesy produkcyjne System produkcyjny Proces produkcyjny jest uporzadkowanym ciągiem działan (operacji) polegających na przetwarzaniu strumienia lub okreslonych ilosci zasobów w strumien lub pewną ilosc produktów Działalnosc postawowa lub działalnosc operacyjna to podstawa działanosci systemu produkcyjnego (np, wytwarzanie podstawowych produktów na sprzedaż) Działalnosc pomocnicza - utrzymanie ruchu i infrastruktury Działalnosc wspierajaca – procesy obslugi produkcji Pod-systemy produkcyjne wspierają działalnosc operacyjną (operacje podstawowe) wykonując takie funkcje jak: Planowanie i przygotowanie produkcji Logistyke strumieni wejsciowych i wyjsciowych (transport, magazynowanie, serwis systemow produkcyjnych) Kontrola jakosci Zarządzanie Finanse i ksiegowosc

Systemy i procesy produkcyjne System produkcyjny System produkcyjny działa w otoczeniu blizszym, na które składają sie: misja i cele producenta, organizacja producenta, kapitał, kadra, technologia produkcji, badania i rozwój, marketing, wymagania dotyczące jakosci, handel, przepisy Oraz w otoczeniu dalszym na które składają sie takie czynniki jak: systuacja rynkowa, konkurencja, technologia, dostepnosc materiałów i energii, dostepna siła robocza/kapitał ludzki, srodowisko społeczne, srodowisko polityczne, system prawny, ochrona srodowiska, itd

Systemy i procesy produkcyjne Proces produkcyjny Żródło: Pająk, Rys 3.28

Systemy i procesy produkcyjne Cykl produkcyjny Deming’a Żródło: Pająk, Rys x.x

Systemy i procesy produkcyjne Przebieg procesu produkcyjnego Żródło: Pająk, Rys 3.34 I Tab 3.20

Systemy i procesy produkcyjne Podzial procesow wytworczych Żródło: Pająk, Rys 3.30

Organizacja systemów produkcyjnych Elementy organizacyjne Podstawowa/najmniejsza komórka produkcyjna (zerowego stopnia KP0) to stanowisko robocze Stanowisko robocze jest podstawowym zgrupowaniem czynników produkcyjnych (środków pracy, przedmiotów pracy i sily roboczej) potrzebnych do realizacji czesci procesu produkcyjnego Stanowiska moga byc zatem: jedno- lub wielo-osobowe (zespolowe) jedno- lub wielo-maszynowe lub podstawowa kombinacja techniczno-organizacyjna ludzi i maszyn

Organizacja systemów produkcyjnych Elementy organizacyjne Organizacja techniczna Stanowisko robocze (komórka produkcyjna) – KP0 Gniazdo produkcyjne, linia produkcyjna – KP1 Oddział produkcyjny – KP2 Wydział produkcyjny – KP3 Zakład produkcyjny – KP4 Organizacja ekonomiczna Przedsiębiorstwo wielozakładowe – KP5 Konglomerat/zgrupowanie przedsiębiorstw – KP6 Dzialy zarzadzania, zakupow i sprzedazy bez dzialu produkcji

Organizacja systemów produkcyjnych Kryteria System produkcyjne moga byc zorganizowane na podstawie roznych kryteriow organizacyjnych takich jak kryteria: techniczne, np, efektywnosc techniczna ekonomiczne, np, efektywnosc ekonomiczna uznania społecznego innowacyjności jakości produktu, np, calkowitej jakości produktu (Total Quality Management – TQM) technologicznej, np, zaawansowanej techniki wytwarzania (Advanced Manufacturing Technology – AMT) przebudowy/restruktaryzacji poprzedniego procesu (Business Process Re-engineering - BPR)

Organizacja systemów produkcyjnych System produkcji dobr Żródło: Pająk, Rys 3.29

Organizacja systemów produkcyjnych System produkcji uslug Żródło: Pająk, Rys 3.29

Klasyfikacja procesów wytwórczych Kryteria Technik produkcji Czasu przebiegu Stopnia automatyzacji środków pracy/produkcji Organizacyjne Technologiczne

Klasyfikacja procesów wytwórczych Kryterium technik produkcji Procesy/techniki wytwarzania Wydobywcze Przetwórcze Obróbcze Kształtowania Pierwotnego Plastycznego Ubytkowego Obróbki cieplnej Obróbki powierzchniowej Obróbki fizykochemicznej Montażowe Naturalne i biotechnologiczne

Klasyfikacja procesów wytwórczych Kryteria czasu przebiegu i środków pracy Czas przebiegu Procesy ciągłe Procesy nieciągłe Procesy przerywane Procesy nieprzerywane Automatyzacja środków pracy Procesy ręczne Procesy maszynowe Procesy aparaturowe Zautomatyzowane (FMS) Wspomagane komputerowo (CAM) Zintegrowane komputerowo wytwarzanie automatyczne (CIAM) Zintegrowane komputerowo (CIM)

Klasyfikacja procesów wytwórczych Kryteria organizacyjne i środków pracy Organizacja produkcji Procesy wytwarzanego wyrobu Procesy komórki wytwórczej Procesy technologii grupowej Technologia produkcji Prosta - stosowana w wytwarzaniu wyrobów jednorodnych i prostych wytwarzanych w obrębie tej samej fazy technologicznej Zlozona -stosowana w produkcji wyrobów niejednolitych strukturalnie w obrębie co najmniej dwóch faz technologicznych

Wspierające procesy usług logistycznych Wspierające procesy logistyczne transport magazynowanie obsluga techniczna urzadzen produkcyjnych diagnostyka i profilaktyka remontowa (urzadzen produkcyjnych) dystrybucja produktow koncowych obsluga zwrotow ze sprzedazy odrzuty i odpadki produkcyjne obsluga produktow koncowych w uzyciu: gwarancyjna i pozagwarancyjna

Wspierające procesy usług logistycznych Proces produkcyjny Żródło: Pająk, Rys 3.28

Wspierające procesy usług logistycznych Podzial procesow produkcyjnych w firmie Żródło: Pająk, Rys 3.32

Efektywność systemów produkcji Glowne czynniki decydujace o sukcesie procesu produkcyjnego (Key Success Factors - KSF) Efektywnosc lub skutecznosc procesu w osiagnieciu celu (rozne mierniki fizyczne i finansowe, np, stopien wykorzystania potencjalu urzadzen lub zatrudnionego personelu) Produktywnosc procesu– stosunek przychodow z procesu do nakladow (mierzonych fizycznie lub finansowo) Rentownosc czyli zyskownosc procesu (zysk netto na jednostke sprzedanego czy wyprodukowanego produktu lub pracownika) Wydajnosc procesu – stopien wykorzystania personelu lub maszyn (np, wartosc lub ilosc produktow na pracownika) Niezawodnosc procesu – prawdopodobienstwo skutecznosci procesu w okreslonym czasie

Efektywność systemów produkcji Terminowosc procesu: stopien w jakim system funkcjonuje bez opoznien czy przestojow Dokladnosc procesu: stopien w jakim wyniki procesu sa zgodne ze standardami czy oczekiwaniami Wielokryterialne (syntetyczne) mierniki efektywnosci procesu lacza rozne mierniki uzywajac wag i przeksztalcen normalizujacych, ktore pozwalaja sprowadzic rozne fizyczne i finansowe miary do wspolnego mianownika