Europejskie prawo bankowe Prawo bankowe – aspekty narodowe i wspólnotowe Europejskie prawo bankowe

Cele i efekty legislacji bankowej w UE Stabilność sektora bankowego 1 Paneuropejski rynek usług bankowych 2 Prawidłowy nadzór nad bankami w skali całej UE 3 Safety and soundness regulation Single licence rule Home country control Mutual recognition Europejskie prawo bankowe

Główne źródła wspólnotowego prawa bankowego Dyrektywa 2006 / 48 / WE w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe Dyrektywa nr 1093 / 2010 w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego ToFUE, art. 49 oraz art. 57 Swoboda przedsiębiorczości Prawo podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na własny rachunek, w tym prawo zakładania i zarządzania przedsiębiorstwami, oddziałami, filiami Swoboda świadczenia usług Umożliwienie konsumentom z UE swobodnego dostępu do wszystkich usług i produktów finansowych oferowanych w każdym kraju UE Ograniczenia w/w swobód Tylko ze względu na interes ogólny (dobro publiczne, ochrona konsumentów) Tylko w zakresie niedyskryminującym przedsiębiorców i w zgodzie z zasadą proporcjonalności (środków do celu) Europejskie prawo bankowe

Why has the Directive 2006/48/EC been enforced? …. Taken from the preamble: In order to make it easier to take up and pursue the business of credit institutions, it was necessary to eliminate the most obstructive differences between the laws of the Member States as regards the rules to which these institutions are subject. Equivalent financial requirements for credit institutions are necessary to ensure similar safeguards for savers and fair conditions of competition between comparable groups of credit institutions. In order to prevent distortions of competition and to strengthen the banking system in the internal market, it was appropriate to lay down common minimum capital requirements. The Member States should be able to refuse or withdraw banking authorisation in the case of certain group structures considered inappropriate for carrying on banking activities, in particular because such structures could not be supervised effectively. In this respect the competent authorities should have the necessary powers to ensure the sound and prudent management of credit institutions. Europejskie prawo bankowe

Prawo UE: rozróżnienie podmiotów bankowych Instytucje finansowe UE – ogół podmiotów prawa, wykonujących usługi finansowe mające charakter handlowo - bankowy: kredytowy, ubezpieczeniowy, inwestycyjny, płatniczy, leasingowy, gwarancyjny, ………….z wyjątkiem przyjmowania depozytów i innych środków zwrotnych Instytucja kredytowa = przedsiębiorstwo, którego działalność polega na wykonywaniu czynności „rdzennie bankowych” = core banking activities przyjmowanie depozytów, udzielanie kredytów i pożyczek ----------------------------------- Bank = instytucja kredytowa, licencjonowana w państwie członkowskim UE w zakresie wszystkich lub tylko niektórych usług bankowych. Europejskie prawo bankowe

EU banking law: financial institution vs credit institution an undertaking other than a credit institution, the principal activity of which is to acquire holdings or to carry such activities as: lending (consumer credit, mortgage credit), financial leasing, issuing and administering means of payment (e.g. credit cards) guarantees and commitments (sureties), advice on undertakings related to: capital structure, industrial strategy and related questions, trading in foreign exchange and other financial instruments (a) an undertaking whose business is to receive deposits or other repayable funds from the public and to grant credits for its own account; (b) an electronic money institution Europejskie prawo bankowe

Prawo polskie : rozróżnienie podmiotów bankowych Instytucja finansowa Instytucja kredytowa Bank (PR BANK art. 4/1/7) ≠bank ≠ instytucja kredytowa funkcje: wykonywanie określonych w ustawie usług ( częściowo mających charakter czynności bankowych np.: - transfer środków pieniężnych udzielanie gwarancji doradztwo finansowe) (PR BANK art. 4 / 1 / 17) przedsiębiorca z siedzibą w innym kraju UE działa we własnym imieniu i na własny rachunek, dysponuje odpowiednimi zezwoleniami, główne usługi: depozytowo – rozliczeniowo – kredytowe (PR BANK 4/1/3-4) (krajowy) – siedziba w POL (zagraniczny) – siedziba w k3 Europejskie prawo bankowe

Licencjonowanie działalności bankowej – prawo materialne UE Fundusze własne Wyodrębnione Niezależnie prawnie Kapitał założycielski Zasada: 5 mln euro Wyjątek: od 1 mln do 5 mln euro, pod warunkiem: notyfikacji Komisji i EUNB adnotacji w urzędowym wykazie instytucji kredytowych w UE Europejskie prawo bankowe

Licencjonowanie działalności bankowej – prawo materialne UE (2) Kadra 4 EYE PRINCIPLE Dwie osoby faktycznie kierujące działalnością danej instytucji Kontrolowane pod kątem nieposzlakowanej opinii i niezbędnego doświadczenia Zarządzanie bankiem Siedziba statutowa i siedziba zarządu muszą być w tym samym kraju Określone standardy kontroli wewnętrznej i monitorowania ryzyka bankowego Inne wymogi Informacja o posiadaczach znacznego pakietu akcji ( > 10%) Prezentacja programu działalności instytucji Przystąpienie do krajowego systemu gwarantowania depozytów Europejskie prawo bankowe

Odmowa wydania zezwolenia CLOSE LINKS (bliskie powiązania utrudniające nadzór bankowy) Brak informacji o posiadaczach znacznych pakietów akcji KLAUZULA ANTYABUZYWNA (PREAM pkt. 10) „nieodpowiedni charakter” akcjonariuszy lub udziałowców Europejskie prawo bankowe

Licencjonowanie działalności bankowej – procedura wg prawa UE Postępowanie licencyjne Cofnięcie licencji Wniosek o zezwolenie winien być rozpatrzony w ciągu 6 miesięcy Postępowanie licencyjne powinno trwać max. 1 rok Decyzja odmowna musi być należycie uzasadniona Notyfikacja wydania licencji do Komisji i EUNB Ujęcie nowej instytucji w urzędowym, jawnym wykazie Niewykorzystanie zezwolenia w ciągu 1 roku Zaprzestanie działalności na dłużej niż ½ roku Udowodnienie fałszerstw przy wniosku licencyjnym Utrata funduszy własnych powodująca niebezpieczeństwo niewypłacalności Niezapewnienie bezpieczeństwa swoim aktywom Europejskie prawo bankowe

Europejskie prawo bankowe Single licence rule i jej skutki ( jednolita licencja bankowa; paszport europejski) Możliwość świadczenia usług bankowych na terenie całej UE, niezależnie…. ……..czy bezpośrednio czy poprzez oddział, ……..kto ma większościowy pakiet akcji tej instytucji, ……..czy dana usługa bankowa jest przewidziana w ustawodawstwie krajowym. 2. Obowiązek powiadamiania ( a nie występowania o nową licencję) organów kraju przyjmującego przez organy kraju pochodzenia. 3. Prawo do jednakowej nazwy na terenie całej UE 4. Nadzór nad taką instytucją sprawują władze kraju pochodzenia ( home member state) 5. Możliwość nabywania akcji innych instytucji finansowych ( z wyjątkiem „znacznych pakietów” – zasada transparentności akcji, zob. art. 25 prawa bankowego) Europejskie prawo bankowe

Expanding the banking activity A credit institution, which wants to establish a branch within the territory of another Member State shall notify the competent authorities of its home Member State. Unless the competent authorities of the home Member State have reason to doubt the adequacy of the administrative structure or the financial situation of the credit institution, taking into account the activities envisaged, they shall within three months of receipt of the information communicate that information to the competent authorities of the host Member State and shall inform the credit institution accordingly. Europejskie prawo bankowe

Sytuacja prawna banków z k3 Wymóg uzyskania licencji (legalizacji) na terenie UE Licencję przyznaje się na zasadzie wzajemności Licencję przyznaje się, gdy wymogi licencyjne w k3 są porównywalne z unijnymi Nadzór nad oddziałami banków zagranicznych sprawuje państwo GOSZCZĄCE Europejskie prawo bankowe

Europejskie prawo bankowe Home country control The same rules apllied if an entrepreneur from a third country wants to expands his business onto the EU: this Member State in which he obtains a proper licence becomes superior in terms of supervison (HOST COUNTRY CONTROL) 4 Legal system of this country which has given him a licence remains valid in terms of material and procedural rules of supervison (HOME COUNTRY CONTROL) 3 Granting authorisation (single licence rule) 2 An entrepreneur from the EU wants to open a credit institution within the territory of EU 1 Europejskie prawo bankowe

Zasady nadzoru bankowego w UE Zasady stanowienia przepisów o nadzorze bankowym: Zasady wykonywania nadzoru subsydiarności minimalnych wymogów / standardów narzuconych przez UE wzajemnego uznawania regulacji krajowych respektowania czterech swobód wspólnego rynku zasada nadzoru krajowego zasada prawa kraju pochodzenia właściwego dla sanacji i likwidacji banków zasada krajowego zabezpieczenia depozytów Europejskie prawo bankowe

Europejskie normy ostrożnościowe dla instytucji kredytowych Numerus clausus funduszy własnych Współczynnik wypłacalności – 8% Limity wysokiego ryzyka ( wierzytelności kredytowych) wobec jednego dłużnika – 25 % funduszy własnych banku lub 150 mln euro Limit inwestycji kapitałowych w podmiotach niebędących instytucjami finansowymi: 15 % - w jednej instytucji, 60% - ogółem Europejskie prawo bankowe

Prawo polskie: transgraniczne placówki bankowe Zezwolenie KNF Dostarczenie informacji o przepisach bankowych, podatkowych, dewizowych obowiązujących w kraju trzecim Oddział banku krajowego za granicą Zezwolenie KNF + zgoda MF + wpis do KRS Ustalenie przez KNF: Siedziby oddziału, Rodzaju czynności bankowych, Minimalnej wysokości funduszy oddziału Oddział banku zagranicznego w Polsce Zezwolenie KNF po uzgodnieniu z Ministrem Finansów Ustawowy obowiązek prowadzenia działalności wyłącznie w zakresie reklamy i promocji bez prawa podejmowania czynności bankowych ( zawierania umów z klientami) Przedstawicielstwo banku zagranicznego w Polsce Europejskie prawo bankowe

European System of Central Banks Data Powers (Treaty, art. 127) European Central Bank, Established in 1998 Central Banks of Member States European System of Central Banks The primary objective of the European System of Central Banks shall be to maintain price stability. Without prejudice to the objective of price stability, the ESCB shall support the general economic policies in the Union with a view to contributing to the achievement of the objectives of the Union as laid down in Article 3 of the Treaty on European Union. The ESCB shall act in accordance with the principle of an open market economy with free competition, favouring an efficient allocation of resources, and in compliance with the principles set out in Article 119. Europejskie prawo bankowe

European Central Bank in the Treaty Independence Issue of Money Article 127 Overdraft facilities or any other type of credit facility with the European Central Bank or national central banks in favour of Union institutions, bodies, offices or agencies, central governments, regional, local or other public authorities, other bodies governed by public law, or public undertakings of Member States shall be prohibited, as shall the purchase directly from them by the European Central Bank or national central banks of debt instruments. Article 130 When exercising the powers and carrying out the tasks and duties conferred upon them by the Treaties and the Statute of the ESCB and of the ECB, neither the European Central Bank, nor a national central bank, nor any member of their decision-making bodies shall seek or take instructions from Union institutions, bodies, offices or agencies, from any government of a Member State or from any other body. Article 128 The European Central Bank shall have the exclusive right to authorise the issue of euro banknotes within the Union. The European Central Bank and the national central banks may issue such notes. The banknotes issued by the European Central Bank and the national central banks shall be the only such notes to have the status of legal Europejskie prawo bankowe

The European Investment Bank Goals (from the Treaty, art.309) Data The task of the European Investment Bank shall be to contribute, by having recourse to the capital market and utilising its own resources, to the balanced and steady development of the internal market in the interest of the Union. For this purpose the Bank shall, operating on a non-profit-making basis, grant loans and give guarantees which facilitate the financing of the following projects in all sectors of the economy: (a) projects for developing less-developed regions; (b) projects for modernising or converting undertakings (….) where these projects are of such a size or nature that they cannot be entirely financed by the various means available in the individual Member States; (c) projects of common interest to several Member States which are of such a size or nature that they cannot be entirely financed by the various means available in the individual Member States. Established in 1958 Registered office: Luxembourg The European Investment Bank has legal personality. The members of the European Investment Bank are the Member States. Europejskie prawo bankowe

Tendencje rozwoju systemu bankowego w Europie i świecie Rozwój korporacji międzynarodowych (globalizacja bankowości) Przyspieszenie procesów prywatyzacyjnych (wzrost znaczenia kapitału zagranicznego w krajowym sektorze finansowym) Dezintermediacja bankowości (wzrost znaczenia wyspecjalizowanych usług / instytucji finansowych kosztem bankowości uniwersalnej) Fuzje / inkorporacje / przejęcia w sektorze finansowym (integracja systemu finansowego) Europejskie prawo bankowe