Społeczeństwo informacyjne – o czym biblioteka XXI wieku powinna wiedzieć. Piotr Szefliński Politechnika Łódzka Centrum Komputerowe Zakład Akademickiej Sieci Bibliotecznej Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

Plan prezentacji: 1. Definicja społeczeństwa informacyjnego (SI). 2. Trochę statystyk. 3. Biblioteki w dokumentach o SI. 4. Miejsce biblioteki w SI. 5. Podsumowanie. Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

Plan prezentacji: 1. Definicja społeczeństwa informacyjnego (SI). 2. Trochę statystyk. 3. Biblioteki w dokumentach o SI. 4. Miejsce biblioteki w SI. 5. Podsumowanie. Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

1. Definicja społeczeństwa informacyjnego (SI). "Społeczeństwo informacyjne to społeczeństwo, które nie tylko posiada rozwinięte środki przetwarzania informacji i komunikowania, lecz środki te są podstawą tworzenia dochodu narodowego i dostarczają źródła utrzymania większości społeczeństwa." (Goban- Klas / Sienkiewicz 1999) „Ogół ludzi mających powszechne i łatwe możliwości komunikowania się oraz dostęp do potrzebnych informacji poprawiających warunki życia, wykonywanie pracy oraz wypełnianie powinności obywatelskich ”(II Kongres Informatyki - raport) Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

1. Definicja społeczeństwa informacyjnego (SI). "Społeczeństwo informacyjne to społeczeństwo, które nie tylko posiada rozwinięte środki przetwarzania informacji i komunikowania, lecz środki te są podstawą tworzenia dochodu narodowego i dostarczają źródła utrzymania większości społeczeństwa." (Goban- Klas / Sienkiewicz 1999) „Ogół ludzi mających powszechne i łatwe możliwości komunikowania się oraz dostęp do potrzebnych informacji poprawiających warunki życia, wykonywanie pracy oraz wypełnianie powinności obywatelskich ”(II Kongres Informatyki - raport) Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

1. Definicja społeczeństwa informacyjnego (SI). Sfery wyodrębnione w SI: e-government (elektroniczna administracja) e-work (telepraca) e-science (zaplecze informatyczne nauki) e-learning (zdalne nauczanie) e-health (usługi zdrowotne) e-transport e-tourism e-business … Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

1. Definicja społeczeństwa informacyjnego (SI). e-Polska 2006 Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej – ePolska na lata 2004-2006 (Ministerstwo Nauki i Informatyzacji 12.2003) obszary działań: powszechność dostępu do treści i usług udostępnianych elektronicznie, tworzenie szerokiej i wartościowej oferty treści i usług dostępnych w Internecie, powszechna umiejętność posługiwania się teleinformatyką. Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

1. Definicja społeczeństwa informacyjnego (SI). społeczeństwo informacyjne z punktu widzenia teorii ewolucji społeczeństw jest to społeczeństwo postindustrialne (po agrarnym i industrialnym) Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

1. Definicja społeczeństwa informacyjnego (SI). Społeczeństwo informacyjne z punktu widzenia teorii ewolucji społeczeństw jest to społeczeństwo postindustrialne (po agrarnym i industrialnym) Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

1. Definicja społeczeństwa informacyjnego (SI). Społeczeństwo informacyjne z punktu widzenia teorii ewolucji społeczeństw jest to społeczeństwo postindustrialne (po agrarnym i industrialnym) Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

1. Definicja społeczeństwa informacyjnego (SI). Społeczeństwo informacyjne z punktu widzenia społecznego to społeczeństwo w którym zdecydowana jego większość posługuje się ICT (Information and Communication Technology). Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

1. Definicja społeczeństwa informacyjnego (SI). Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

1. Definicja społeczeństwa informacyjnego (SI). Digital divide (e-inclusion) wykluczenie cyfrowe jest to jedno z największych zagrożeń SI polegające na rozwarstwieniu społecznym wynikającym z informatycznego analfabetyzmu potencjalne przyczyny: warunki ekonomiczne brak możliwości technicznych wiek status społeczny niepełnosprawność bariery mentalne niedostatki w wykształceniu (również językowym) Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

1. Definicja społeczeństwa informacyjnego (SI). PIAP (Public Internet Access Point) Publiczny Punkt Dostępu do Internetu jeden z najważniejszych środków przeciwdziałania „wykluczeniu cyfrowemu” w roku 2001 biblioteki były najpopularniejszym PIAPem w EU (raport e-inclusion EU 09.2001) Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

Plan prezentacji: 1. Definicja społeczeństwa informacyjnego (SI). 2. Trochę statystyk. 3. Biblioteki w dokumentach o SI. 4. Miejsce biblioteki w SI. 5. Podsumowanie. Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

2. Trochę statystyk - Raport CapGemini 2004 „Przeszukiwanie katalogu bibliotek i międzybiblioteczne wypożyczanie książek” (w miastach wojewódzkich i bibliotekach akademickich) Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

2. Trochę statystyk - Raport CapGemini 2004 Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

2. Trochę statystyk - Raport CapGemini 2004 Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

2. Trochę statystyk - Raport CapGemini 2004 Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

2. Trochę statystyk - Raport CapGemini 2005 European Commission Directorate General for Information Society and Media Online Availability of Public Services: How is Europe Progressing? Raport Capgemini 03.2005 100% = publicznie dostępna strona WWW oferuje możliwość znalezienia wybranego tytułu (książki lub CD) i wykonania elektronicznej rezerwacji lub zamówienia elektornicznej kopii. Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

2. Trochę statystyk - The digital divide in Europe raport 10.2005 Miejsce dostępu do Internetu oraz wyłączne miejsce dostępu do Internetu (% użytkowników w wieku 16-74) Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

2. Trochę statystyk - Raport GUS 2005 Cele wykorzystania Internetu przez osoby indywidualne w I kw.2005 r. W Polsce 30% osób w wieku 16-74 lata korzysta z Internetu do komunikowania się. Od 2004 r. odsetek ten zwiększył się o sześć punktów procentowych, co oznacza wzrost prawie o 1.800.000 osób. Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

Plan prezentacji: 1. Definicja społeczeństwa informacyjnego (SI). 2. Trochę statystyk. 3. Biblioteki w dokumentach o SI. 4. Miejsce biblioteki w SI. 5. Podsumowanie. Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI. e-Polska 2006: … nowoczesna biblioteka szkolna to biblioteka nie tylko skomputeryzowana, ale przede wszystkim biblioteka multimedialna, spełniająca rolę ośrodka zdobywania, gromadzenia i przetwarzania informacji przez nauczycieli, uczniów, a także rodziców, wyposażona w szybki dostęp do zasobów sieci Internet. Planowane działania: - Tworzenie w bibliotekach szkolnych multimedialnych centrów informacji, - Przeszkolenie bibliotekarzy w zakresie korzystania z narzędzi wykorzystującymi technologie informacyjne i komunikacyjne , - Budowa bazy zasobów edukacyjnych: tematycznych portali edukacyjnych, elektronicznych bibliotek wirtualnych, serwerów z materiałami edukacyjnymi, tworzenie multimedialnych aplikacji edukacyjnych, Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI. e-Polska 2006: Planowane działania: Stworzenie centrów dostępu do Internetu PIAP (telecentra, kioski internetowe) w miejscach publicznych, takich jak placówki pocztowe, biblioteki, urzędy administracji samorządowej, ośrodki opieki społecznej, szpitale, szkoły, etc. Przeprowadzenie szkoleń dla środowiska muzealnego, bibliotekarskiego i archiwalnego w zakresie archiwizacji cyfrowej zbiorów Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI. e-Polska 2006: Planowane działania: Utworzenie Polskiej Biblioteki Wirtualnej, której celem byłoby gromadzenie dzieł polskiej literatury w postaci elektronicznej; biblioteka ta pełniłaby dużą rolę edukacyjną, a także poprzez gromadzenie tłumaczeń promowałaby kulturę polską w świecie, Opracowanie metodologii archiwizacji cyfrowej różnego rodzaju obiektów archiwalnych, bibliotecznych i muzealnych (dokumenty, rękopisy, inkunabuły, druki akcydensowe, wydawnictwa periodyczne, itd.) i udostępnianie ich na nośnikach informacji (CD-ROM, DVD) Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI. e-Polska 2006: Program "Ikonka" - projekt realizowany przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, polegający na uruchomieniu punktów powszechnego dostępu do Internetu w bibliotekach publicznych wszystkich gmin danego województwa, w celu zapewnienia taniego i powszechnego dostępu do Internetu. W ramach tego programu biblioteki otrzymują bezpłatnie zestaw 3 komputerów, router oraz bezprzewodową sieć typu Wi-Fi umożliwiającą łączenie się z Internetem w bezpośrednim sąsiedztwie biblioteki. Digitalizacja i publikacja zbiorów Polskiej Biblioteki Internetowej. Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI – Wrota Polski e-Polska 2006: Wrota Polski: Sześć usług dla obywateli: składanie deklaracji, informacji i innych dokumentów w celu rozliczenia podatków, przeszukiwanie ofert pracy i pomoc w jej znalezieniu, uzyskanie praw do wypłat zasiłków z ZUS-u, uzyskanie dowodu osobistego, prawa jazdy i paszportu, dostęp do katalogów bibliotek publicznych i ich przeszukiwanie (wraz z możliwością rezerwacji pozycji do wypożyczenia na dany termin lub zamówienia przesłania do innej biblioteki. Istotna jest możliwość przeszukiwania zasobów bibliotecznych różnych lokalizacji jednocześnie). zapisanie się na wizytę u lekarza. Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI – Wrota Polski Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI – Wrota Polski Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI – Wrota Polski Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI – Wrota Polski Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI – Wrota Polski Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI – Wrota Polski Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI – Wrota Polski Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI – Wrota Polski Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI – Wrota Polski Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI – Wrota Polski. e-Polska 2006: Wrota Polski: „…wyniki badań nie potwierdziły priorytetu usługi dostępu do zasobów bibliotek publicznych – wynik badania może być sygnałem, że w priorytetyzacji przeceniono rolę dużego wolumenu transakcji (146 mln/rok) oraz subiektywnie przypisano za duże znaczenie społeczne. Z drugiej jednak strony usługa ta może być bardzo pożądana wśród niektórych grup społecznych, np. studentów i pracowników nauki. Należy rozważyć korektę priorytetów polegającą na wdrożeniu tej usługi na mniejszą skalę. Nie mniej jednak, jeśli zakłada się, że edukacja jest priorytetem państwa, to nie można tej usługi uznać za nieważną” Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI – Wrota Polski Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI - Spostrzeżenia. brak bezpośrednich odniesień do bibliotek (zwłaszcza akademickich) i ich roli w przyszłym, polskim społeczeństwie informacyjnym. Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI - Spostrzeżenia. brak bezpośrednich odniesień do bibliotek (zwłaszcza akademickich) i ich roli w przyszłym, polskim społeczeństwie informacyjnym. koncepcje bibliotek cyfrowych oparte jedynie o PBI. Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI - Spostrzeżenia. brak bezpośrednich odniesień do bibliotek (zwłaszcza akademickich) i ich roli w przyszłym, polskim społeczeństwie informacyjnym. koncepcje bibliotek cyfrowych oparte jedynie o PBI. szczegółowy plan usługi dostępu do zasobów katalogowych 11 tys. bibliotek publicznych pozostawia wiele wątpliwości merytorycznych. Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

3. Biblioteki w dokumentach o SI - Spostrzeżenia. brak bezpośrednich odniesień do bibliotek (zwłaszcza akademickich) i ich roli w przyszłym, polskim społeczeństwie informacyjnym. koncepcje bibliotek cyfrowych oparte jedynie o PBI. szczegółowy plan usługi dostępu do zasobów katalogowych 11 tys. bibliotek publicznych pozostawia wiele wątpliwości merytorycznych. najważniejsze: wysoki priorytet oraz zaplanowanie środków finansowych dla e-usług bibliotecznych Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

Plan prezentacji: 1. Definicja społeczeństwa informacyjnego (SI). 2. Trochę statystyk. 3. Biblioteki w dokumentach o SI. 4. Miejsce biblioteki w SI. 5. Podsumowanie. Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

4. Miejsce biblioteki w SI Piramida mądrości: mądrość wiedza informacja dane Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

4. Miejsce biblioteki w SI Piramida mądrości: mądrość wiedza informacja możliwości systemów informatycznych dane Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

4. Miejsce biblioteki w SI Piramida mądrości: mądrość wiedza informacja możliwości systemów informatycznych dane Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

4. Miejsce biblioteki w SI Piramida mądrości: inteligencja, umysł ludzki mądrość wiedza informacja możliwości systemów informatycznych dane Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

4. Miejsce biblioteki w SI Piramida mądrości: inteligencja, umysł ludzki mądrość wiedza biblioteka ? informacja możliwości systemów informatycznych dane Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

4. Miejsce biblioteki w SI Potencjał biblioteki (naukowej): doświadczenie w „radzeniu sobie” z informacją naukową: jej filtrowaniem, oceną wiarogodności, istotności, aktualności, przystępnym przedstawieniem. Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

4. Miejsce biblioteki w SI Potencjał biblioteki (naukowej): doświadczenie w „radzeniu sobie” z informacją naukową: jej filtrowaniem, oceną wiarogodności, istotności, aktualności, przystępnym przedstawieniem. znajomość użytkownika Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

4. Miejsce biblioteki w SI Potencjał biblioteki (naukowej): doświadczenie w „radzeniu sobie” z informacją naukową: jej filtrowaniem, oceną wiarogodności, istotności, aktualności, przystępnym przedstawieniem. znajomość użytkownika zaplecze techniczne (systemy informatyczne, sieci komputerowe, serwery, dostęp do Internetu) Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

4. Miejsce biblioteki w SI Potencjał biblioteki (naukowej): doświadczenie w „radzeniu sobie” z informacją naukową: jej filtrowaniem, oceną wiarogodności, istotności, aktualności, przystępnym przedstawieniem. znajomość użytkownika zaplecze techniczne (systemy informatyczne, sieci komputerowe, serwery, dostęp do Internetu) bazy katalogowe, biblioteki cyfrowe Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

4. Miejsce biblioteki w SI Potencjał biblioteki (naukowej): doświadczenie w „radzeniu sobie” z informacją naukową: jej filtrowaniem, oceną wiarogodności, istotności, aktualności, przystępnym przedstawieniem. znajomość użytkownika zaplecze techniczne (systemy informatyczne, sieci komputerowe, serwery, dostęp do Internetu) bazy katalogowe, biblioteki cyfrowe … Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

4. Miejsce biblioteki w SI Jaką rolę rząd przypisuje wprost bibliotekom XXI wieku? Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

4. Miejsce biblioteki w SI Jaką rolę rząd przypisuje wprost bibliotekom XXI wieku? PIAP, centra informacji. Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

4. Miejsce biblioteki w SI Jaką rolę rząd przypisuje wprost bibliotekom XXI wieku? PIAP, centra informacji. Jaką rolę w budowaniu SI, ze względu na swój potencjał, biblioteki XXI wieku mogłyby przyjąć ? Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

4. Miejsce biblioteki w SI Jaką rolę rząd przypisuje wprost bibliotekom XXI wieku? PIAP, centra informacji. Jaką rolę w budowaniu SI, ze względu na swój potencjał, biblioteki XXI wieku mogłyby przyjąć ? tworzenie powszechnie dostępnych zasobów wiedzy (zadanie w e-Polska), portale tematyczne. Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

4. Miejsce biblioteki w SI Jaką rolę rząd przypisuje wprost bibliotekom XXI wieku? PIAP, centra informacji. Jaką rolę w budowaniu SI, ze względu na swój potencjał, biblioteki XXI wieku mogłyby przyjąć ? tworzenie powszechnie dostępnych zasobów wiedzy (zadanie w e-Polska), portale tematyczne. Jaką rolę odegrają biblioteki w XXI wieku ? Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006

5. Podsumowanie. motto dokumentu e-Polska 2020: A co do przyszłości, zadanie polega nie na jej przewidywaniu, ale umożliwieniu. Antoine de Saint-Exupery Biblioteki XXI wieku – czy przetrwamy ? Łódź 06.2006