Ochrona ludności w świetle Ochrona ludności w świetle obowiązujących dokumentów międzynarodowego prawa humanitarnego.

Międzynarodowe prawo humanitarne Do XIX wieku prawo humanitarne opierało się głównie na prawie zwyczajowym Pierwsze kodyfikacji prawa humanitarnego pojawiły się w XIX wieku, za najważniejszą należy uznać konwencję genewską z 22 sierpnia 1864roku. Podstawowe zasady prawa humanitarnego dotyczą: zakazu stosowania środków walki, które powodują zbędne cierpienie lub nadmierne straty w środowisku, oraz ochrony życia, zdrowia życia godności ludności cywilnej, rannych, chorych i jeńców. Konwencje haskie -1899-1907 przyjęto 12 zasad zawierających regulacje prawne dotyczące zasad postępowania wojny na lądzie i morzu. Inne dokumenty o dużym znaczeniu dla prawa humanitarnego. protokół genewski z 17 czerwica 1925 roku o zakazie stosowania broni chemicznej i bakteriologicznej konwencji genewski z 27 lipca 1927 roku będąca uzupełnieniem i poszerzeniem konwencji haskich protokół londyński z 6 listopada 1936 roku który regulował zasady działania okrętów podwodnych między innymi wobec statków cywilnych.

Konwencje genewskie Na konferencji w Sztokholmie opracowano projekt nowych regulacji prawnych. Zostały one przedstawione na konferencji w Genewie i przyjęte przez społeczeństwo międzynarodowe jako konwencje genewskie z 12 sierpnia 1949 roku. Były to :

I konwencja genewska - dotyczyła polepszenia losu rannych i chorych w armiach czynnych na lądzie II Konwencja genewska - dotyczyła polepszenia losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu III Konwencja genewska - dotyczyła traktowania jeńców wojennych IV Konwencja genewska - dotyczyła ochrony osób cywilnych podczas wojny

Oryginał Konwencji Genewskiej

Protokoły dodatkowe I i II z 1977 r. do Konwencji Genewskich Rozwijają postanowienia konwencji genewskich. Wynika z nich zasada ograniczenia stron konfliktu w stosowaniu metod i środków szkodzenia nieprzyjacielowi. I protokół dodatkowy -dotyczy ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych II protokół dodatkowy– dotyczy ochrony ofiar niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych (wojen narodowowyzwoleńczych, przewrotów wojskowych, konfliktów na tle etnicznym i religijnym )

I i II konwencja genewska Zgodnie z I i II konwencją genewską strony konfliktu zobowiązane są do: humanitarnego traktowania chorych i rannych Leczenia ich przez tę stronę, we władzy której się znaleźli Wyławiania rozbitków Ponad to : Zabronione są wszelkie zamachy na ich życie, a szczególnie ich dobijanie oraz świadome pozostawienie bez opieki Ochronie podlegają szpitale oraz ruchome formacje sanitarne (pojazdy mechaniczne, statki oraz samoloty sanitarne) Emblematem wyróżniającym służby sanitarne stron walczących jest znak czerwonego krzyża na białym tle lub czerwonego półksiężyca.

III Konwencja Genewska jeńcy pozostają pod stałą ochroną prawa międzynarodowego od chwili pojmania do chwili ich uwolnienia jeńcy podlegają prawu, regulaminom i zasadom obowiązującym w państwie zatrzymującym i muszą tych norm przestrzegać humanitarne traktowanie jeńców internowanie jeńców w obozach oddalonych od terenu działań wojennych i obiektów militarnych zapewnienie jeńcom jak najszybszego powrotu do kraju po zakończeniu działań wojennych zapewnienie jeńcom żywności, pomieszczeń i ubrań jeńcy wojenni mogą zostać zatrudnieni jako robotnicy oficerowie mogą być zatrudnieni tylko, jeśli sami zgłoszą się z prośbą o pracę nie zakazuje się ucieczki jeńca wojennego, który nie może być za nią karany (jedynie dyscyplinarnie), a państwo zatrzymujące może użyć broni wobec uciekającego jeńca jedynie w ostateczności

IV konwencja genewska Zabrania: - zmuszania, bądź nakłaniania ludności cywilnej do służby wojskowej w siłach zbrojnych przeciwnika, - przymusowego przesiedlania ludności cywilnej z terytoriów okupowanych, - deportacji lub przesiedlania własnej ludności cywilnej na terytorium okupowane, - rabunku i brania zakładników. Zobowiązuje: - do zapewnienia ludności cywilnej podstawowego minimum warunków egzystencji (bytowania i wyżywienia), - do traktowania jej w sposób humanitarny, - do otoczenia troską osób potrzebujących pomocy, - do poszanowania dóbr i urządzeń niezbędnych dla przetrwania ludności cywilnej, - do poszanowania godności, honoru, praw rodziny, przekonań, praktyk religijnych, zwyczajów i obyczajów ludności cywilnej.

Ochrona osób cywilnych podczas wojny W myśl IV konwencji genewskiej ochronie przed skutkami wojny podlegała cała ludność cywilna państw walczących, bez względu na rasę, narodowość, wyznania religijne lub przekonania polityczne. Kobiety są chronione przed gwałtem i zmuszaniem do nierządu. Konwencja zakazuje stosowania wobec osób cywilnych Śródków przymusu , nadmiernych kar i terrorów. Zabronione jest zabijanie i torturowanie osób cywilnych

Strefa bezpieczeństwa Jednym ze środków zapewniających bezpieczeństwo ludności cywilnej jest możliwość tworzenia zdemilitaryzowanych stref bezpieczeństwa. Na ich obszarze nie mogą znajdować się żadne obiekty o charakterze militarnym. Ich przeznaczeniem jest ochrona rannych, chorych, kobiet i dzieci oraz osób w podeszłym wieku.

Zbrodnie przeciw ludzkości Pojęcie zawarte w statucie Międzynarodowego Trybunału Wojskowego w Norymberdze powołanego w Londynie w 1945 na mocy porozumienia pomiędzy Francją, USA, Wielką Brytanią i ZSRR w celu osądzenia zbrodniarzy z okresu II wojny światowej. W latach 1945-1949 przed Trybunałem stanęło 21 głównych hitlerowskich zbrodniarzy wojennych. Zbrodnie przeciw ludzkości nie podlegają przedawnieniu i obejmują wszelkie zbrodnicze działania skierowane przeciwko ludności z powodu ich rasy, narodowości, wyznania. Za zbrodnie przeciwko ludzkości często uważa się zbrodnie nazistowskie w okupowanych krajach Europy w czasie II wojny światowej, eksterminację narodu żydowskiego (holocaust), zbrodnie stalinowskie, masowe morderstwa na Bałkanach w latach 90. i inne.

Konflikt bałkański (1991r.) , wojna w Czeczeni (1994-1996), wojny domowe w Afryce wykazują , ze postanowienia protokółów dodatkowych i IV konwencji Genewskiej są nagminnie łamane. Czystki etniczne w Bośni (1992-1995) i Kosowie (2000-2001) były sprzeczne z postanowieniami prawa międzynarodowego dotyczącego zakazu przesiedleń. Gwałty na kobietach Bośniackich masowe mordy ludności cywilnej w Zairze Ruandzie to kolejne ale nie jedyne przykłady łamania prawa humanitarnego