Zastosowanie LCA do oceny wybranych branż przemysłu w Polsce. Cz.2 Zadanie 2 Zastosowanie LCA do oceny wybranych branż przemysłu w Polsce. Cz.2 Kierunek badawczy B VI: Podstawy efektywnej gospodarki odpadami Joanna KULCZYCKA, Elżbieta PIETRZYK-SOKULSKA, Renata KONECZNA, Anna HENCLIK, Łukasz LELEK, Marcin CHOLEWA Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Pracownia Badań Strategicznych Cel badań: określenie potencjalnego wpływu na środowisko wybranych branż przemysłu zgodnie z metodyką LCA w 11 kategoriach wpływu oraz 3 kategoriach szkód. Zastosowanie metodyki LCA pozwala na identyfikację i hierarchizację poszczególnych branż pod kątem największego potencjalnego obciążenia środowiska. Do analizy metodą LCA wybrano branże przemysłu (wg PKD 2007): elektryczny i elektroniczny: dział 26,27,28, przemysł oparty na drewnie: dział 16,17,31, przemysł wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych: dział 22, przemysł materiałów budowlanych: dział 23. Bilans paliwowo-energetyczny i materiałowy w przemyśle elektrycznym i elektronicznym Lp. Paliwa, energia, materiały Ilość Jednostka Bilans paliwowo-energetyczny 1. Węgiel kamienny energetyczny 37 Gg 2. Węgiel kamienny koksowy 7 TJ 3. Gaz ziemny wysokometanowy 3582 4. Gaz ziemny zaazotowany 600 5. Torf i drewno 6. Biogaz 9. Paliwa odpadowe stałe – roślinne i zwierzęce 8. Koks i półkoks 112 Gaz ciekły (LPG) 3 10. Benzyny silnikowe 4 11. Olej napędowy 29 13. Lekki olej opałowy 15. Produkty nieenergetyczne 225 16. Energia elektryczna 9088 17. Ciepło 2540 18. Ciepło z odzysku 33 Bilans materiałowy Wełna 6 Mg Siarka 22 Skóry bydlęce 174 m2 Skóry świńskie 10 Tarcica liściasta 1,6 dam3 7. Tarcica iglasta 22,8 Płyty wiórowe 15412 m3 Płyty pilśniowe miękkie 40,4 tys. m2 Płyty pilśniowe twarde 68,9 12. Papier i tektura 17126 Soda bezwodna 126 14. Wodorotlenek sodowy 1482 Kwas siarkowy z oleum 22268 Kauczuk syntetyczny 772 Lateks 74 Włókna chemiczne syntetyczne 1027 19. Szkło typu „float” 487,1 20. Cement 33,7 21. Wapno 685 22. Papa 19,2 23. Walcowane na gorąco (ogółem) 567149 24. Blachy stalowe walcowane na zimno 214103 25. Blachy i taśmy ocynowane 6056 26. Blachy i taśmy pokrywane cynkiem 119607 27. Taśma walcowana na zimno 38290 28. Pręty i profile ciągnione lub obrobione na zimno 12181 29. Drut ze stali (ciągniony) 30901 30. Rury stalowe 64195 31. Płyty, arkusze i taśmy z aluminium i stopów aluminium 12976 32. Wyroby wyciskane i ciągnione z aluminium i stopów aluminium 19019 33. Drut nawojowy izolowany 13933 34. Polietylen 16238 35. Polistyren 19043 36. Polichlorek winylu 5849 37. Polipropylen 21239 38. Zużycie wody 3,3 h m3 Wyniki analizy dla przemysłu elektrycznego i elektronicznego po etapie charakteryzowania modelowane w kategorii szkody: „zdrowie ludzkie” (jednostka DALY) Zgodnie z metodyką LCA dla przemysłu elektrycznego i elektronicznego opracowano przepływy materiałów, energii oraz emisji i odpadów w odniesieniu do jednostki funkcjonalnej, którą jest roczna produkcja (2011 r.). Bazując na zinwentaryzowanych danych oraz korzystając z oprogramowania SimaPro, i dostępnych w nim baz danych: głównie Ecoinvent, ale także IDEMAT, ETH i BUWAL obliczono (metodą Eco-indicator 99) potencjalny wpływ przemysłu elektrycznego i elektronicznego na środowisko. Wyniki przedstawiono zgodnie z etapami: charakteryzowania i ważenia. W kategorii szkody „zdrowie ludzkie” największe obciążenie środowiska spowodowane jest przez produkcję energii elektrycznej, dla której wartość wpływu w trzech kategoriach (zmiana klimatu, czynniki rakotwórcze, wpływ na układ oddechowy związków nieorganicznych) wynosi ponad 60%. Kolejnym istotnym obciążeniem środowiska w tej kategorii szkody powoduje produkcja wyrobów aluminiowych, które dla dwóch kategorii wpływu (promieniowanie i warstwa ozonowa) osiągają poziom od 40-60%. W pozostałych kategoriach wpływ produkcji wyrobów z aluminium kształtuje się również na wysokim poziomie (od 10 do 20%). „zużycie zasobów” (jednostka: nadwyżka energii w MJ) Emisje i odpady wytworzone w przemyśle elektrycznym i elektronicznym Lp. Emisje, odpady Ilość Jednostka 1. Pył (ogółem) 0,5 Gg 2. Gazy (ogółem) 234,4 3. Dwutlenek siarki 0,4 4. Tlenek węgla 2,9 5. Dwutlenek węgla 229,5 6. Ścieki odprowadzone 3,6 hm3 7. Odpady wytworzone (ogółem) 372,5 8. Odpady poddane odzyskowi 344,6 9. Odpady unieszkodliwione (ogółem) 8,2 10. Odpady magazynowane 19,7 11. Odpady dotychczas składowane (nagromadzone) - stan w końcu roku 1,6 „jakość ekosystemu” (jednostka PDF*m2*rok) Źródło danych: publikacje GUS „Gospodarce materiałowej”, „Gospodarce paliwowo-energetycznej”, „Ochronie Środowiska”, publikacji internetowej GUS: „Produkcja wyrobów przemysłowych” oraz specjalistycznych danych dotyczących zużycia materiałów i energii, zakupionych w GUS i ARE. Wnioski Analiza wielkości zanieczyszczeń (wg danych GUS) emitowanych przez poszczególne branże przemysłu wskazuje, iż najwyższą roczną emisją, zarówno CO2, jak i pozostałych gazów i pyłów cechuje się przemysł materiałów budowlanych, a następnie przemysł oparty na drewnie, wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych oraz elektryczny i elektroniczny. W ilości wytworzonych odpadów dominuje przemysł oparty na drewnie oraz materiałów budowlanych. Zgodnie z oceną wykonaną uproszczoną metodą analizy cyklu życia, potencjalnie największy negatywny wpływ na środowisko w odniesieniu do jednostki funkcjonalnej (roczna produkcja) wywiera przemysł oparty na drewnie, a następnie wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych, materiałów budowlanych, elektryczny i elektroniczny. W stosowanej metodyce LCA nie rekomenduje się dokonywania porównań pomiędzy poszczególnymi branżami przemysłu, ze względu na różne jednostki funkcjonalne (np. Mg, m3, sztuki rocznie produkowanych wyrobów) oraz „niepewność” danych i obliczeń. Analiza miała na celu oszacowanie wpływu zużywanych materiałów i energii oraz wielkości emitowanych substancji i wytworzonych odpadów na dany produkt oraz identyfikację czynników najbardziej potencjalnie obciążających środowisko w danej branży. Analiza wyników uzyskanych metodą LCA wskazuje, iż największe możliwości zmniejszenia potencjalnego wpływu wybranych branż przemysłu na środowisko we wszystkich badanych obszarach wpływu, związane jest ze zmniejszeniem zużycia surowców energetycznych (węgiel kamienny, brunatny, gaz ziemny, ropa naftowa). Istotne znaczenie może mieć też zmiana struktury paliw stosowanych do wytwarzania energii elektrycznej w Polsce – zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych może przyczynić się do „ekologizacji” wszystkich działów produkcji. Uzyskane z oceny metodą LCA wyniki mogą być ponadto obarczone pewnymi nieprawidłowościami, związanymi ze stosowania do analiz danych ogólnoeuropejskich (głównie bazy danych Ecoinvent w programie SimaPro). Dane te w większości przypadków nie są ściśle odnoszone do warunków polskich. Wyniki analizy dla wybranych przemysłów Seminarium Instytutu GSMiE PAN, 6 – 8 marca 2013, Szczyrk