Innowacyjna Szkoła Zawodowa Autorzy prezentacji: Marcin Dżugaj Mateusz Wawrzyniak Marek Walocha Zespół Szkół Rolniczych w Prudniku

Bezdomni z wyboru czy konieczności

BEZDOMNY Człowiek nie posiadający domu, nocujący w różnych miejscach: na dworcach, klatkach schodowych, parkach, na działkach, opuszczonych domach, wagonach stojących na bocznicy

Bezdomność : z wyboru z konieczności

Bezdomni z wyboru Stanowią niewielką grupę bezdomnych. Mówią o sobie, że wybierają wolność i wędrują po kraju i świecie. Ten wybór jest jednak najczęściej podyktowany zaburzeniami natury psychicznej.

Bezdomni z konieczności Przykładem bezdomności z konieczności są kobiety uciekające przed mężem alkoholikiem, znęcającym się nad rodziną lub niezamężne kobiety w ciąży, nie wytrzymujące presji otoczenia lub wręcz wyrzucane z domu. Niewielką grupę stanowią emeryci i renciści, którzy z różnych przyczyn pozostali sami w życiu. Są wśród nich osoby otrzymujące niskie świadczenia. Stracili swoje mieszkania z powodu niemożliwości płacenia wysokiego czynszu. W schroniskach oczekują na przydział mieszkania socjalnego. Pojawiła się także nie znana dotąd kategoria młodych robotników, którzy na skutek bezrobocia i likwidacji hoteli robotniczych, popadają w bezdomność.

Przyczyny bezdomności jako zjawiska społecznego związane są: ze zmianami demograficznymi, z ruchliwością społeczną, z recesją gospodarczą i sprzężonym z nią bezrobociem oraz ubożeniem społeczeństwa, z niedowładem polityki mieszkaniowej, kurczeniem się komunalnych zasobów mieszkaniowych, brakiem lokali zastępczych, wzrostem cen mieszkań czynszowych, z redukcją nakładów państwa na pomoc społeczną z dysfunkcjonalnością instytucji opiekuńczo-resocjalizujących i karnych

Przyczyny bezdomności jako cechy położenia społecznego związane są: z patologiami (alkoholizm, przestępczość, prostytucja, narkomania) rozpad więzi rodzinnych, włóczęgostwo, żebractwo, z zaburzeniami psychicznymi, z konfliktami na tle obyczajowym i odtrąceniem niesamodzielnych członków rodziny (samotne matki, porzucone dzieci, chorzy na AIDS, zniedołężniali starcy)

Przyczyny bezdomności Przyczyn bezdomności jest wiele. Niekiedy bezdomność jest konsekwencją długotrwałego bezrobocia. Człowiek bez pracy staje się zniechęcony do życia, zaczyna pić, aby zapomnieć o kłopotach. Początkowo sięga po piwo, później po wódkę, a po kilku latach, gdy sytuacja się nie poprawia, wpada w pułapkę uzależnienia. Bezdomni nocujący w noclegowniach w 80% przyznają się do uzależnienia od alkoholu czy hazardu, a co czwarta przebywająca tam osoba miała konflikt z prawem i była karana. Charakteryzują ich tatuaże i więzienne zachowania.

Bezdomność widziana oczami Osoby sprawującej władze Przeciętnego obywatela Bezdomnego Kierownika placówki dla bezdomnych

Stosunek władzy Gmina ma obowiązek wygospodarować środki finansowe na różnego rodzaju formy wsparcia osób bezdomnych. Pomoc mogą realizować w imieniu gminy: - Ośrodki Pomocy Społecznej znajdujące się w gminach, dzielnicach, - organizacje społeczne (fundacje i stowarzyszenia), - Kościół Katolicki i inne kościoły, związki wyznaniowe. Gmina może im zlecić realizację określonych zadań.

Pomoc gminy Pomocy udziela ta gmina, na terenie której osoba ubiegająca się o pomoc przebywa na stałe lub gmina ostatniego zameldowania na pobyt stały. Świadczenia, z których można skorzystać w takiej sytuacji, są szczegółowo wyliczone w ustawie i obejmują: przyznanie schronienia - w domu dla bezdomnych, schronisku, noclegowni; wydanie posiłku - w jadłodajniach i stołówkach dla bezdomnych, ubogich; zaopatrzenie w niezbędne ubranie; interwencję kryzysową (świadczenie specjalistycznych usług, zwłaszcza psychologicznych, prawnych, hotelowych, które są dostępne całą dobę, usługi opiekuńcze) wypłatę zasiłku stałego wypłatę zasiłku celowego na pokrycie niezbędnych potrzeb życiowych

Czy zawsze można liczyć na pomoc państwa? Są przepisy umożliwiające dobrą współpracę placówek z administracją publiczną. Jednak często opiekuni rozbijają się o mur obojętności urzędników i polityków. W pewnym przypadku sanepid zabronił placówce organizowania noclegów dla bezdomnych, bo przeszkadzała im zbyt mała odległość między noclegownią a jadłodajnią. Sanepid zarekomendował, aby biedacy spali na krzesłach! Placówki często dysponują, niestety, skromnymi środkami i nie zawsze stać je na spełnienie wszystkich wymogów technicznych i sanitarnych.

Stosunek przeciętnego obywatela Obecnie do istnienia ludzi bezdomnych zaczęliśmy się już przyzwyczajać. Brudni, często pijani błąkają się po peronach, dworcowych barach, śpią na ławkach, stoją przygarbieni z wyciągniętymi rękami pod kościołami, licząc na współczucie wierzących. Widok ludzkiej biedy skłania nas do refleksji, budzi różne uczucia, często głęboko skrywane. Z litością patrzymy na kalekie, rumuńskie dziecko czy żebraka siedzącego pod kościołem. Ludzie wspomagali ubogich od najdawniejszych czasów. Dzielili się majątkiem, pielęgnowali trędowatych i niedołężnych. Później zakładali przytułki i szpitale.

Jaki jest stosunek Polaków do ludzi ubogich i potrzebujących? „Pewnego razu trafiło do mnie dwoje bezdomnych, którzy mieli połamane ręce” – relacjonuje kierownik placówki. „Gdy spali na dworcu, policjanci budzili ich, tłukąc z całej siły pałką. Jakim trzeba być człowiekiem, żeby tak traktować bliźniego? Jest, rzecz jasna, także wielu ludzi dobrej woli, ciągle zgłaszają się do nas wolontariusze. Jednak wielu, przytłoczonych ciężarem obowiązków, rezygnuje. Brakuje nam rąk do pracy”.

Poczucie dumy i wstydu Najbardziej zastanawiające jest ludzkie poczucie dumy i wstydu. Często nie pozwala ono prosić bezdomnym o pomoc, szukać innej alternatywy. Przecież wielu z tych ludzi ma rodziny, znajomych czy przyjaciół, którzy mogliby podać im rękę. Jednak duma blokuje ich przed poproszeniem o pomoc, przed przyznaniem się do porażki. Ci ludzie często pochodzą z małych miasteczek albo ze wsi i po prostu wstydzą się tam wrócić. Najbardziej szokujące jest to, że tak mało potrzeba, by stać się jednym z nich. Czasami wystarczy tylko trochę się zachwiać, a droga powrotu nie jest łatwa.

Formy pomocy Formy pomocy są uzależnione od możliwości finansowych, lokalowych czy kadrowych. Każda jednak pomoc, nawet pomoc symboliczna jest potrzebna. Przykładem placówki prowadzonej przez Caritas archidiecezji warszawskiej, jest Przystań, noclegownia dla bezdomnych mężczyzn. Świadczy się tam pomoc przez całą dobę dla 87 osób. Rocznie korzysta tam z pomocy ok. 700 osób. Placówka zapewnia schronienie, wyżywienie dla chorych, dla wszystkich pieczywo i herbatę, a w miarę możliwości sponsorów coś do chleba.

W miarę wolnych miejsc przyjmuje się każdego lecz stawiane są warunki i określa się termin pobytu. Osoby, które podejmują leczenie odwykowe, starania o rentę lub meldunek, mogą przedłużyć pobyt. Dotyczy to również emerytów, rencistów, młodych wychowanków domów dziecka, czy więźniów, którzy opuścili zakłady karne.

Jak co roku zwłaszcza w okresie jesienno – zimowym policjanci wspólnie z innymi służbami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo angażują się w pomoc dla ośrodków pomocy docierając do osób bezdomnych z informacjami na temat gminnych instytucji pomocowych i schronisk funkcjonujących w danym mieście.  Jest to wykonywane w myśl ustawy o pomocy społecznej w której mowa, że do zadań własnych gminy należy udzielenie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym

Opracowuje się różne programy pomagające wychodzeniu z bezdomności Jest to jednak często teoria, a praca w ośrodkach pomocy społecznej obejmuje tylko pierwszy etap czyli ratownictwo.

Jak można pomóc bezdomnym? Możliwości są różne. Można dać adres instytucji, która zapewni dach nad głową, wyżywienie, ubranie, opiekę medyczną. Można także włączyć się do pracy jako wolontariusz. Pomoc polegać może na rozmowie czy załatwianiu prostych spraw codziennych.

Wszyscy, którzy zajmują się pomaganiem bezdomnym wiedzą, że 75-90% tych osób to ludzie uzależnieni od alkoholu. Pomaganie tym ludziom jest procesem złożonym i wieloaspektowym. Pomaganie bezdomnym, w tym bezdomnym alkoholikom, wymaga działań wielu wyspecjalizowanych służb i obejmuje przynajmniej cztery obszary: Socjalno-ekonomiczny Prawno-administracyjny Psychoteraupetyczno-psychologiczny - Readaptacyjno-rehabilitacyjny

Pomoc prawno-administracyjna obejmuje zaspokojenie podstawowych potrzeb obywatelskich, takich jak: uzyskanie dokumentów tożsamości, pomoc w nadrobieniu zaniedbań prawno-administracyjnych w instytucjach społecznych i porządku publicznego, pomoc w dochodzeniu i egzekwowaniu praw obywatelskich. Pomoc socjalno-ekonomiczna obejmuje zaspokojenie podstawowych potrzeb fizycznych człowieka: dach nad głową, jedzenie, odzież, obsługę medyczną.

Pomoc readaptacyjno-rehabilitacyjna Pomoc psychoteraupetyczno-psychologiczna obejmuje, ogólnie mówiąc, pracę nad świadomością. Praca ta wymaga dużego doświadczenia w zakresie rozumienia reakcji i zachowań podopiecznego. Jest to praca dydaktyczno-wychowawcza. Pomoc readaptacyjno-rehabilitacyjna jest niezbędna w dalszym etapie, w celu utrwalenia efektów pracy nad rozszerzaniem świadomości. Polega głównie na zaoferowaniu możliwości mieszkania w hotelach, mieszkaniach kontraktowych, na wspieraniu osobistego planu trzeźwienia i wychodzenia z bezdomności.

Pomaganie bezdomnym alkoholikom to szczególnie trudna relacja międzyludzka, wymagająca od całego zespołu pomagającego taktu, zrozumienia, wrażliwości, mądrości i doświadczenia, a także umiejętności egzekwowania zawartych kontraktów, samodyscypliny i uczciwości. Czasami dysponenci społecznych środków na pomoc bezdomnym oczekują cudów. Dysponują obrazem idealnego bezdomnego alkoholika, który z entuzjazmem pracuje w schronisku, wszystkim mówi dzień dobry, nie używa brzydkich wyrazów, a w przeciągu kilku miesięcy od zakończenia terapii wynajmuje sobie mieszkanie i nie wraca na złe drogi. Jest to jednak tylko idealistyczna wizja. Wszystko zależy zarówno od bezdomnych jak i pomagających.

Wielu bezdomnych przyznaje się do uzależnienia od alkoholu: Wiele razy, szczególnie zimą, osoby bezdomne pytane dlaczego nie chcą pójść do placówki, stwierdzają, że tam musieliby być trzeźwi…

Żadna instytucja nie ma wpływu na wyjście bezdomnego ze stanu, w jakim się znalazł. Wyjście z tak trudnego położenia może dokonać się tylko w sercu człowieka i to na skutek głębokiej przemiany duchowej. Wielu ludziom to się udało.

Jak zatem walczyć z bezdomnością i czy w ogóle istnieje realna szansa rozwiązania tego trudnego problemu? Z pewnością jego całkowite wyeliminowanie jest niemożliwe, można natomiast zmniejszyć rozmiary bezdomności, tworząc schroniska, które oprócz zapewnienia czasowego dachu nad głową i wyżywienia, przygotują człowieka do podjęcia samodzielnego życia, głównie poprzez zdobycie odpowiedniej pracy.

Czy istnieje jakaś szansa na wyjście z bezdomności? Podsumowując, dużą rolę odgrywa czas. Im dłużej człowiek pozostaje bezdomny, tym łatwiej traci wiarę i nadzieję, że jego los może pewnego dnia się odmienić. Ogarnia go apatia i nie widzi sensu w działaniu.

Placówki dla bezdomnych w naszym regionie W naszym województwie również funkcjonują placówki działające na rzecz ludzi bezdomnych. Jedne z bardziej znanych to: STOWARZYSZENIE POMOCY WZAJEMNEJ "BARKA" - STRZELCE OPOLSKIE OPOLSKIE CENTRUM WOLONTARIATU PRZY OPOLSKIM FORUM ORGANIZACJI SOCJALNYCH - OPOLE MIEJSKI OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ - OŚRODEK READAPTACJI SPOŁECZNEJ "GAWRA" - NOCLEGOWNIA - OPOLE CARITAS DIECEZJI OPOLSKIEJ - KUCHNIA CARITAS - KLUCZBORK

„Lisy mają nory i ptaki powietrzne gniazda, lecz Syn Człowieczy nie ma miejsca gdzie by głowę mógł oprzeć” (Mt. 8.9 – 20)

KONIEC Dziękujemy za uwagę.