Drawieński Park Narodowy Wykonała: Ewelina Męcina Kl. IIb

Drawieński Park Narodowy Drawieński Park Narodowy, jeden z 22 parków narodowych w Polsce, leży w północno-zachodniej Polsce, na pograniczu województw: lubuskiego, zachodniopomorskiego i wielkopolskiego. Park objął rdzeniową część dużego i bardzo interesującego przyrodniczo kompleksu leśnego – Puszczy Drawskiej. Ze względu na fakt, że jest to jeden z najcenniejszych obiektów przyrodniczych Ziemi Lubuskiej, park ten budzi nasze szczególne zainteresowanie. Park chroni fragment przyrody Pojezierza Pomorskiego, zdominowany przez lasy, jeziora i doliny dwóch zblizonych do naturalnychrek - Drawy i Płocicznej. Ważnymi, choć nie zajmujacymi dużych powierzchni, biotopami są także łąki i trofowiska (w tym unikatowe torfowiska źródliskowe). Chociaż stopień przekształcenia przyrody tego obszaru jest dość znaczny, często zdarzają się "przyrodnicze perełki" - rezerwat Radęcin to jedna z lepiej zachowanych naturalnych buczyn na niżu Europy; jezioro Czarne to jedno z trzech w Polsce jezior meromiktycznych, na torfowisku Sicienko jest najdalej na zachód położone w całym jej zasięgu stanowisko krzewinki chamedafne północnej... Bardzo malowniczy krajobraz i wyjątkowe walory przyrodnicze sprawiają, że Drawieński Park Narodowy to miejsce warte odwiedzenia... [Ochrona przyrody Drawieńskiego Parku Narodowego napawa nas szczególną troską. W ubiegłych latach dane nam było badać szczegółowo faunę Parku. Obserwujemy też los innych składników jego przyrody. Wydaje nam się, że mogłaby ona być chroniona lepiej niż dotychczas. Ponieważ właśnie powstaje Plan Ochrony Parku, czyli dokument określający, jak Park będzie chroniony przez najbliższe 20 lat, uważamy za konieczną publiczną dyskusję na temat tych zasad...

Walory i zagrożenia poszczególnych elementów przyrody Drawieńskiego Parku Narodowego

Pokrywa glebowa Silne strony Słabe strony Bardzo wysokie zróżnicowanie pokrywy glebowej w zagłębieniach rynnowych i w dolinach rzecznych zarówno w aspekcie typologicznym jak i chorycznym (niewielkie jest natomiast zróżnicowanie pokrywy glebowej sandru). Dobre rozpoznanie tego zróżnicowania Występowanie całej gamy typów i podtypów gleb typowych dla niżu polskiego Odbiegające od przyjmowanych powszechnie schematów kształtowanie się relacji między typami gleby a typami siedliskowymi lasu (siedliska lasowe na glebach rdzawych !) Obecność płatów gleb nie zniekształconych działalnością antropogeniczną (gleby rdzawe właściwe, brunatno-rdzawe i brunatne), o charakterze reperowym Duża dynamika spontanicznej regeneracji fitocenoz na LMśw i Lśw Równowaga procesów bio- i pedocenotycznych w borach świeżych i w buczynach, a także w biocenozach hydrogenicznych Niewielka dynamika zniekształceń gleb na siedliskach torfowych. Niewielka skala zmiany stosunków wodnych Zabezpieczenie "reperowych" powierzchni glebowo-fitocenotycznych o charakterze dokumentacyjnym, istotnych dla poznania procesów glebowych Pomorza Badanie procesów degeneracji i regeneracji gleb; szeroki wachlarz możliwych zagadnień badawczych Słabe strony Duże powierzchnie gleb zniekształconych dawniejszą uprawą rolną Duże powierzchnie gleb zniekształconych uprawą monokultur sosnowych oraz pozrębowym przygotowaniem gleby Obecność płatów gleb całkowicie zdegradownych Słaby przebieg (z przyczyn antropogenicznych) procesu wykrotowego kształtującego właściwości gleb Lokalny, destabilizujący wpływ zwartych łanów trzcinnika piaskowego na kształtowanie się właściwości gleb rdzawych Nikła dynamika regeneracji fitocenoz i gleb na siedliskach BMśw Postępujący proces degeneracji gleb pod wpływem monokulturowych drzewostanów sosnowych a nawet pod wpływem udziału sosny w składzie fitocenoz Blokowanie spontanicznej regeneracji gleb przez presję zwierzyny płowej eliminującej gatunki liściaste Prawdopodbnieństwo powiększania się powierzchni opanowanych przez trzcinnik i zwiększania się areału jego niekorzystnego wpływu Ewentualność degeneracji gleb pod wpływem pożarów

Szanse Zagrożenia C.D o pokrywie glebowej Generalna presja na dostosowywanie składów drzewostanów do uwarunkowań siedliskowych Możliwość dotowania działań z zakresu przebudowy drzewostanów ze źródeł zewnętrznych Zagrożenia Ewentualne zmiany w glebach hydrogenicznych w konsekwencji zmian klimatycznych (susze; +) Ewentualność zmian w glebach pod wpływem imisji przemysłowych (hipotetyczna;+)

Hydrologia Silne strony Liczne systemy wypływów wód podziemnych: duże źródliska, źródła basenowe, źródła wstępujące. Unikatowo wykształcone geoekosystemy źródeł (Moczele, Jamno, Zdroje, Miradz, Płociczno) Unikatowo wykształcone geoekosystemy jeziorne (Piaseczno Małe i Duże, Sitno, Czarne, Płociowe) Funkcjonowanie ponoru przy jez. Czarnym - unikat na niżu ! Delta przy jez. Płociczno - unikatowy w skali kraju zabytek przyrody nieożywionej Mała dynamika zmian stanów wody rzek Drawieńskiego Parku Narodowego a ponadto łagodny przebieg zmian stanów wody wynika ze struktury krążenia wód zlewni Drawy Geogeniczna dynamika poziomów wód jezior, związana z ich zasilaniem wodami podziemnymi Istnienie licznych jezior w górnej części zlewni Drawy (retencja, wyrównanie przepływów, akumulacja zanieczyszczeń) oraz jezior w otulinie parku (23 akweny). Ich usytuowanie na linii “wejścia": wód Drawy, Korytnicy, Runicy, Cieszynki na obszar parku jest korzystne z uwagi na sedymentację osadów i zawiesin oraz potencjalnych zanieczyszczeń Słabe strony Granice parku przecinające naturalne układy hydrologiczne Położenie parku w centralnej części zlewni Drawy, u zbiegu dużych dopływów: Korytnicy, Słopicy, Płocicznej, Runicy i Cieszynki wnoszących ładunek zanieczyszczeń antropogenicznych i geogenicznych (denudacja chemiczna obszaru zlewni). Obniżenie poziomu dna koryta rzek, odziaływujące na poziom wód rzek, jezior, torfowisk i wód podziemnych w zlewni, będące wynikiem prac udrożniających koryta w II połowie XIX wieku Zniszczenie zastawek i przepustów, utrzymujących retencję wody po przeprowadzeniu prac melioracyjnych. Zatrzymanie osadów rzeki Drawy powyżej stopnia wodnego Kamienna i erozja w korycie rzeki poniżej elektrowni. Antropogeniczna dynamika poziomu wód jezior Zdroje, Jamno, Pustelnik, Arkońskie Otwarty charakter geoekosystemu Płocicznej: brak jezior powyżej Parku, ich występowanie w parku Zrzut ścieków z oczyszczalni w Drawie do Drawy, osady denne Drawy jako "bomba bioogeochemiczna"

C.D o Hydrologi Przejmowanie gruntów od Agencji Własności Rynku Rolnego i ich zalesianie Łatwe lokalne ograniczenie obniżania się poziomu wód przez odbudowę i budowę zastawek: Stawy Zawiślaka, Zdroje, Jamno, Pustelnik, Arkońskie Wyhamowanie obniżania się bazy erozyjnej Drawy przez odbudowę progów pod mostami Pobór wód z Drawy dla potrzeb nawadniania szkółek leśnych nadleśnictw Drawno i Głusko, Eksploatacja i utrzymaniem stopnia wodnego Elektrownia Kamienna, osady denne Drawy jako "bomba biogeochemiczna" Przerzut wód z Jezior Ostrowieckiego dla potrzeb gospodarstwa rybackiego w Głusku, Wędkarstwo Turystyka kajakowa Projektowany zrzut ścieków z oczyszczalni w Głusku Szanse Możliwości zewnętrznego finansowania lub współfinansowania działań na rzecz poprawy jakości wód w dorzeczu parku narodowego Zagrożenia Każda nierozważna ingerencja w naturalny system odpływu, szczególnie na rzekach powyżej parku może zwiększyć amplitudę stanów wody, zakłócając ukształtowaną strukturę przyrodniczą dolin rzek Drawieńskiego Parku Narodowego Skomplikowany system krążenia wód w zlewniach jezior wschodniego ramienia, podkreślony istnieniem systemów źródliskowych o dużej wydajności, stać się może nośnikiem zanieczyszczeń z rejonu wsi Martew, Brzeźniak, Golin, Jelenie. Podobna sytuacja występuje wzdłuż prawego brzegu Drawy od Drawna do Konotopu. Funkcjonujące w zlewni duże gospodarstwa rolne z racji posiadania infrastruktury (stacje paliw, magazyny nawozów i środków ochrony roślin, duże składy obornika, wylewiska gnojowicy.

Lasy Silne strony Występowanie w DPN prawie wszystkich zespołów leśnych typowych dla Pomorza Wysokie zróżnicowanie (mozaikowość) siedlisk leśnych Wysoka różnorodność biologiczna związana z ekosystemami leśnymi (fauna, flora naczyniowa, flora roślin zarodnikowych) Wysoka naturalna różnorodność gatunkowa dendroflory Wysoki udział starodrzewi (22% powierzchni DPN zajęte przez drzewostany > 100 lat) Wysoka średnia zasobność drzewostanów i wysoki jej przyrost w rezultacie istniejącej struktury klas wieku Generalnie dobre zwarcie upraw i młodników Brak aktualnego zagrożenia ze strony tzw. szkodników pierwotnych Naturalne odnawianie się wszystkich gatunków drzew leśnych Dobry stan: granic, dróg, osad służbowych, mostów, umożliwiający sprawną realizację funkcji administracyjnych Łatwe unaturalnienie dwupiętrowych drzewostanów sosnowo-bukowych (przez usunięcie sosny) Duże możliwości odnowień naturalnych Zachowanie i obserwowanie spontanicznego przebiegu procesów fluktuacji, regeneracji i sukcesji wtórnej ekosystemów w wydzielonych strefach ochrony ścisłej Słabe strony Wysoki stopień niezgodności drzewostanowo-siedliskowej, zwłaszcza zbyt duży udział So na Lśw (30%), LMśw (85%!) i BMśw Dominacja monolitycznych drzewostanów sosnowych jako efekt dawnej gospodarki leśnej. Zatarcie naturalnej zmienności siedliskowej Duży udział lasów na siedliskach porolnych Łączny udział siedlisk zniekształconych przez użytkowanie rolnicze lub uprawę monokultury sosnowych przekraczający 50% powierzchni Parku Zniekształcenia spowodowane przez gospodarkę leśną widoczne nawet w prawie naturalnych buczynach, w postaci zahamowania procesu wykrotowego Udział niepożądanych gatunków obcych w dendroflorze Nierównomierny rozkład klas wieku z dominacją II klw Generalnie zły skład gatunkowy upraw i młodników (50% upraw i młodników o niewłaściwym składzie gatunkowym) Presja zwierzyny płowej na uprawy na pożarzysku i ewentualnych gruntach zalesianych Duże i stałe zagrożenie ze strony szkodników wtórnych (przypłaszczek granatek, cetyńce, drwalnik paskowany) Zagrożenie hubą korzeni lasów na gruntach porolnych Zagrożenie opieńką miodową drzewostanów na pożarzysku Postępujący proces zniekształceń gleb (zwłaszcza rdzawych) pod wpływem rosnących na nich monolitycznych drzewostanów sosnowych

Trudność regeneracji ekosystemów leśnych na gruntach porolnych C.D o lasach Zachowanie zasobów genowych drzew i krzewów leśnych typowych dla Pomorza w formie drzewostanów nasiennych i drzew dobowych Poznanie naturalnej dynamiki ekosystemów leśnych drogą obserwacji na stałych powierzchniach badawczych Modelowy obiekt do wypracowania metod unaturalniającej przebudowy drzewostanów Masowy rozwój trzcinnika piaskowego na zrębach i pożarzyskach i jego ekspansja w prześwietlonych drzewostanach Trudność przebudowy powierzchni z trzcinnikiem oraz powierzchni na których uprawiano już kilka pokoleń sosny Trudność regeneracji ekosystemów leśnych na gruntach porolnych Bardzo duża presja zwierzyny na podsadzenia podokapowe Niestabilność monokulturowych drzewostanów sosnowych zwłaszcza młodych klw na żyznych siedliskach - konieczność ich stabilizacji trzebieżami Brak doświadczeń w realizacji unaturalniającej przebudowy na potrzebną skalę Szanse Brak serwitutów, lasów prywatnych, roszczeń reprywatyzacyjnych Generalna polityka leśna państwa w kierunku półnaturalnej hodowli lasu, zgodna z kierunkiem działań potrzebnych w DPN Możliwość dotowania działań z zakresu przebudowy ze źródeł zewnętrznych Zagrożenia Zagrożenie pożarami powstającymi poza terenem DPN Wysokie prawdopodobieństwo zmian klimatycznych (susze !) Wysokie prawdopodbnieństwo wystąpienia wielkoobszarowych zjawisk hylopatologicznych

Łąki Silne strony Zachowane cenne taksony flory łąkowej (storczyki 6 gatunków !, goździk pyszny, groszek błotny, fiołek mokradłowy) Znacząca rola ekosystemów łąkowych DPN w zachowaniu zasobów ginących gatunków roślin ważnych dla Pomorza i sąsiadujacej Wielkopolski. Potencjał florystyczny łąk w DPN jest wyraźnie większy niż na przeważającej części Pomorza Obecność fitocenoz należących do ginących w Polsce Względnie dobry stan zachowania części fitocenoz Różnorodność stadiów sukcesyjnych, ważnych dla badań naukowych nad ekologią łąk Reprezentatywność niektórych fitocenoz pod względem siedliskowym i florystycznym Delta Płocicznej i Żółwia Kłóć cenne obiekty łąkowo-bagienne z zachowanymi procesami bioakumulacji i tworzenia się pierwotnych siedlisk Słabe strony Generalnie zły stan zachowania łąk. Powszechność postaci degeneracyjncyh fitocenoz i wtórnych, niestabilnych fitocenoz powstałych po zaprzestaniu koszenia Bardzo niewielki udział płatów fitocenoz o stabilnej dynamice Tradycja dotychczasowej ochrony, która jest "niewystarczająca i wręcz szkodliwa; grożąca realnym zanikiem wielu fitocenoz w stosunkowo niedługim czasie" Niemożność precyzyjnego przewidzenia reakcji na przywrócenie koszenia Brak wiedzy o dynamice łąk w lokalnych warunkach DPN Złożoność historii przemian siedliskowych i sposobów użytkowania które doprowadziły do obecnego stanu zróżnicowania ekosystemów łąkowych. "Chwilowość" obecnego stanu. Sztuczność niektórych stanów równowagi

Brak kośnego i pastwiskowego użytkowania C.D o łąkach Szanse Możliwość przywrócenia koszenia jeszcze wielu obiektów Charakter łąk prawdopodobna stabilność ekosystemów w warunkach stałego użytkowania Możliwości finansowania ochrony łąk ze środków pomocowych (ekosystemy specjalnej troski, także w rozumieniu Unii Europejskiej) Możliwość uzyskania cennej wiedzy od dynamice łąk, w tym pod wpływem ich czynnej ochrony, na przykładzie DPN, który stałby się tym samym obiektem modelowym Zagrożenia Charakter łak, jako "najbardziej zmiennych i nieprzewidywalnych typów roślinności" Brak kośnego i pastwiskowego użytkowania Zmiany w siedliskach związane z brakiem konserwacji dawnych urządzeń wodnych Planowe zalesienia dawnych łąk i pastwisk

Drawieński Park Narodowy w liczbach Dane według stanu z roku 1998

HISTORIA POWIERZCHNIA Data utworzenia 1 maja 1990 r. 16-ty spośród 22 istniejących polskich parków narodowych Historia powiększania 1 maja 1990 r. - 8691 ha 6 stycznia 1966 - 1019 ha 15 grudnia 1998 - 11 342 ha POWIERZCHNIA łączna powierzchnia 11342 ha średni park narodowy w Polsce 1389,32 ha najmniejszy - Ojcowski - 2146 ha największy - Biebrzański - 59 223 ha udział lasów 83,8 % 62,3% udział wód 8,2% 7,3 % udział powierzchni pod ochroną ścisłą 3,2% 19,6% udział własności państwowej 97,7% 82,8% liczba gmin na terenie których funkcjonuje park 6 5,2 otulina Parku około 41 tys. ha

PRZYRODA Liczba znanych gatunków roślin naczyniowych 882 -mszaków 209 -porostów 210 - grzybów nielichenizujących 187 -glonów 951 Liczba znanych zbiorowisk roślinnych 219 Liczba znanych gatunków ssaków 43 -ptaków lęgowych 129 -gadów 7 -płazów 13 -ryb i minogów 42 -motyli dziennych 54 - chrząszczy kózkowatych 49 -ważek -chruścików 68 -jętek 30 -mięczaków 70 -pijawek 18

- zasobność drzewostanów 255 m3/ha średnio w lasach Polski 220 m3/ha - zagęszczenie jeleni wg administracji 2,3 szt / 100 ha wg badań 2,5-4,8 szt / 100 ha średnio w parkach narodowych 1,62 szt / 100 ha - zagęszczenie saren wg administracji 1,8 szt / 100 ha wg badń 2,5 - 3,4 szt / 100 ha średnio w parkach narodowych 2,6 szt./ 100 ha - zagęszczenie dzików wg administracji 2,1 szt / 100 ha wg badań 0,7 szt / 100 ha średnio w parkach narodowych 0,9 szt / 100 ha TURYSTYKA liczba turystów rocznie łącznie około 9 tys. osób tj. około 0,8 osoby/ha łącznie w polskich parkach narodowych 8,9 mln. Osób, tj. średnio 29 osób /ha znakowane szlaki turystyczne 88 km tj. ok. 0,8 km szlaku/km2 powierzchni parku średnio w polskich parkach narodowych 1,37 km szlaku / km2 powierzchni parku mandaty za wykroczenia przeciwko ochronie przyrody ok. 2,4 mandatu/1000 turystów średnio w polskich parkach narodowych 0,23 mandatu / 1000 turystów

ADMINISTRACJA zatrudnienie 53 osoby średnio park narodowy w Polsce 75,5 osób % z wyższym wykształceniem 20,7% średnio w parkach narodowych w Polsce 25,8% liczba samochodów 16 szt., tj. jeden na 3,3 pracownika średnio park narodowy w Polsce 13,3 szt., tj. jeden na 5,6 pracownika liczba komputerów 22 szt., tj. jeden na 2,4 pracownika Średnio park narodowy w Polsce 18,8 szt., tj. jeden na 4 pracowników roczne pozyskanie drewna 14 200 m3 średnio park narodowy w Polsce 8 186 m3 intensywność pozyskania drewna 149 m3 / 100 ha lasu średnio w parkach narodowych 94 m3/100 ha lasu średnio w lasach gospodarczych 120 m3/ 100 ha lasu

Koniec