mgr Małgorzata Cieślak Obowiązki rodzica wynikające z przepisów prawa dotyczącego obszaru zdrowia mgr Małgorzata Cieślak

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Art. 68 „KAŻDY MA PRAWO DO OCHRONY ZDROWIA”

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. KODEKS RODZINNY I OPIEKUŃCZY (Dz. U Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. KODEKS RODZINNY I OPIEKUŃCZY (Dz. U. 1964, Nr 9, poz. 59 z późn. zm.) Rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka. Rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.

PRZEDSTAWICIELE USTAWOWI DZIECKA: rodzice opiekun prawny – ustanowiony przez sąd opiekuńczy w przypadku gdy małoletni nie pozostaje pod władzą rodzicielską. Opiekun prawny powołany jest w celu ochrony interesów osobistych i potrzeb życiowych dziecka oraz dokonywania czynności prawnych w jego imieniu.

OPIEKUN FAKTYCZNY DZIECKA: Osoba, która sprawując faktyczną opiekę nad małoletnim nie ma prawa do dokonywania w jego imieniu czynności prawnych (np. babcia, dziadek lub rodzeństwo nie posiadający statusu opiekuna prawnego dziecka).

Obowiązki rodziców/opiekunów wobec ich małoletnich podopiecznych wynikające z aktów prawnych, regulujących kwestie związane z ochroną zdrowia: Ustawa z dnia 6 listopada 2008r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. 2009, Nr 52, poz. 417) Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty z dnia 5 grudnia 1996r. (Dz. U. 1997, Nr 28, poz. 152) z późn. zm. Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej z dnia 5 lipca 1996r. (Dz. U. Nr 91, poz. 410) z późn. zm. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej z późn. zm. (Dz. U. 09.139.1139)

PRAWO PACJENTA DO INFORMACJI Pacjent, w tym małoletni, który ukończył 16 lat, lub jego ustawowy przedstawiciel mają prawo do uzyskania od lekarza przystępnej informacji o stanie zdrowia pacjenta, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu. Pacjent lub jego ustawowy przedstawiciel maja prawo do wyrażenia zgody na udzielenie informacji innym osobom.

Pacjent małoletni, który nie ukończył 16 lat, ma prawo do uzyskania od lekarza informacji w zakresie i formie potrzebnej do prawidłowego przebiegu procesu diagnostycznego lub terapeutycznego i wyrażenia swojego zdania. Pacjent, w tym małoletni, który ukończył 16 lat, lub jego ustawowy przedstawiciel mają prawo do uzyskania od pielęgniarki, położnej przystępnej informacji o jego pielęgnacji i zabiegach pielęgniarskich. Pacjent, jego przedstawiciel ustawowy lub opiekun faktyczny mają prawo do dostatecznie wczesnej informacji o zamiarze odstąpienia przez lekarza od leczenia pacjenta i wskazania przez tego lekarza możliwości uzyskania świadczenia zdrowotnego u innego lekarza lub podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych. (Art. 9 i 10 Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz Art. 31 Ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty i Art. 20 Ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej)

ZGODA PACJENTA Lekarz może przeprowadzić badania lub udzielić innych świadczeń zdrowotnych, po wyrażeniu zgody przez pacjenta. Jeżeli pacjent jest małoletni lub niezdolny do świadomego wyrażenia zgody, wymagana jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego, a gdy pacjent nie ma przedstawiciela ustawowego lub porozumienie z nim jest niemożliwe to konieczna jest zgoda sadu opiekuńczego. Jeśli zachodzi potrzeba przeprowadzenia badania osoby małoletniej, zgodę na przeprowadzenie badania może wyrazić także opiekun faktyczny.

Jeśli pacjent ukończył 16 lat, wymagana jest także jego zgoda. Lekarz może wykonać czynności medyczne bez zgody przedstawiciela ustawowego pacjenta bądź zgody właściwego sądu opiekuńczego, gdy zwłoka spowodowana postępowaniem w sprawie uzyskania zgody groziłaby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia lub zdrowia. W takim przypadku lekarz ma obowiązek, o ile jest to możliwe zasięgnąć opinii drugiego lekarz i o wykonywanych czynnościach niezwłocznie zawiadamia przedstawiciela ustawowego, opiekuna faktycznego lub sąd opiekuńczy. Pacjent małoletni, który ukończył 16 lat, ma prawo do wyrażenia sprzeciwu co do udzielenia świadczenia zdrowotnego, pomimo zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego. W takim przypadku wymagana jest zgoda sądu opiekuńczego. (Art. 32 Ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz Art. 17 Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta )

PISEMNA ZGODA PACJENTA Lekarz może wykonać zabieg operacyjny albo zastosować metodę leczenia lub diagnostyki stwarzającą podwyższone ryzyko dla pacjenta małoletniego, po uzyskaniu pisemnej zgody jego przedstawiciela ustawowego, a gdy pacjent nie ma przedstawiciela lub gdy porozumienie z nim jest niemożliwe, to po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego. Lekarz może wykonać zabieg operacyjny bez zgody przedstawiciela ustawowego pacjenta bądź zgody właściwego sadu opiekuńczego, wtedy gdy pacjentowi groziłoby niebezpieczeństwo utraty życia i zdrowia. Dopiero po wykonaniu czynności ratujących zawiadamia przedstawiciela, opiekuna lub sąd opiekuńczy. Jeżeli pacjent ukończył 16 lat, wymagana jest także jego pisemna zgoda. (Art. 34 Ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz Art. 18 Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku praw pacjenta)

OBOWIĄZEK UCZESTNICTWA W BADANIU DZIECKA Badania lekarskie u dzieci do 16 roku życia wykonywane są w obecności opiekunów prawnych lub faktycznych. (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009r.w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej – Dz. U. 09.139.1139)

PODSUMOWANIE W przypadku, gdy rodzice wyjeżdżają za granicę, a nieletnie dziecko zostaje w kraju, konieczne jest zapewnienie mu opieki tak faktycznej jak i prawnej. Rodzice jako prawni opiekunowie sprawujący władze rodzicielską nad dzieckiem uprawnieni są do podejmowania decyzji dotyczących np. wykonywania zabiegów medycznych u dziecka. Z tych powodów, zanim rodzice wyjadą powinni rozważyć zapewnienie opieki prawnej nad dzieckiem w celu ochrony jego praw, ale także w celu uchronienia się od zarzutu porzucenia dziecka.