Sprawozdanie roczne 2008: stan problemu narkotykowego w Europie Niniejsza prezentacja Powerpoint opiera się na notatkach informacyjnych i artykułach prasowych opracowanych na potrzeby Sprawozdania rocznego 2008 w 23 językach. Osoba organizująca prezentację powinna zaznajomić się z tymi notatkami przed wystąpieniem. Notatki informacyjne i artykuły prasowe, w tym również niniejsza prezentacja PowerPoint i magazyn Drugnet Europe nr 64 są objęte zakazem publikacji do godziny 10:00 CET (czas brukselski) dnia 6 listopada 2008 r. Materiały prasowe (On-line w 23 językach) http://www.emcdda.europa.eu/about/press/news-releases/2008 Nr 6/2008 – Najnowsze informacje na temat problemu narkotykowego w Europie „Sprawozdanie roczne agencji UE ds. narkotyków” (ogłoszenie, nieobjęte embargiem) Wszystkie pozostałe pozycje są objęte embargiem: Przemówienie Wolfganga Götza, dyrektora EMCDDA z okazji prezentacji Sprawozdania rocznego 2008 na temat stanu problemu narkotykowego w Europie Nr 7/2008 – SPRAWOZDANIE ROCZNE 2008: OPIATY WCIĄŻ NAJWAŻNIEJSZYM PROBLEMEM NARKOTYKOWYM W EUROPIE Pojawiają się sygnały ostrzegawcze o zaostrzaniu się największego problemu związanego z narkotykami – mówi agencja UE ds. narkotyków Nr 8/2008 – Sprawozdanie roczne 2008: Niejednorodny obraz stymulantów Stabilizacja tendencji używania ecstasy i amfetaminy, dalszy wzrost używania kokainy Wybrane zagadnienia – Narkotyki i szczególnie zagrożone grupy młodzieży NB Odniesienia w wykresach nawiązują do Biuletynu statystycznego 2008 http://www.emcdda.europa.eu/stats08 lub określonego rozdziału Sprawozdania rocznego 2008. Zakaz publikacji do 6 listopada 2008 r. 10:00 CET (czas brukselski)

Najnowsze informacje na temat problemu narkotykowego w Europie Przegląd zjawiska narkomanii w 30 krajach Europy Dane i analizy: cała Europa i poszczególne kraje Najnowsze tendencje i reakcje Wybrane zagadnienia: narkotyki i szczególnie zagrożone grupy młodzieży

Wielojęzyczny pakiet informacyjny Sprawozdanie roczne 2008 w wersji drukowanej i elektronicznej w 23 językach: http://www.emcdda.europa.eu/events/2008/annual-report Dodatkowe materiały dostępne w Internecie Biuletyn statystyczny Przegląd danych krajowych Wybrane zagadnienie Sprawozdania krajowe Reitox

Przegląd sytuacji w 2008 r.: postępy Używanie narkotyków w Europie zaczyna się stabilizować Używanie amfetaminy i ecstasy: utrzymuje się na tym samym poziomie lub spada Konopie indyjskie: „silniejsze sygnały” spadku popularności Coraz większy dostęp do leczenia (chociaż nadal niewystarczający) Wspólne podejście: 26 państw członkowskich UE, Chorwacja, Turcja i Norwegia posiadają dokumenty z nakreślonymi planami działania w sprawie polityki antynarkotykowej na szczeblu krajowym

Przegląd sytuacji w 2008 r.: wyzwania Sygnały ostrzegawcze dotyczące heroiny Problemy związane z opiatami syntetycznymi (np. fentanyl) Wysokie wskaźniki zgonów związanych z narkotykami Stały wzrost spożycia kokainy Innowacje na rynku nielegalnych narkotyków

Część I. Opiaty wciąż najważniejszym problemem narkotykowym w Europie Szacunkowo 1,3 - 1,7 mln osób problemowo używa opiatów (UE + Norwegia) Heroina: największe koszty społeczne i zdrowotne związane z narkotykami W większości państw UE od 50-80% wszystkich zgłoszeń do leczenia związanych jest z używaniem opiatów 80% śmiertelnych przypadków przedawkowania związanych jest z używaniem opiatów W Europie z powodu narkotyków umiera 7000-8000 osób rocznie 600 000 osób rocznie korzysta z leczenia substytucyjnego uzależnienia od opiatów

Sygnały ostrzegawcze dotyczące największego problemu związanego z narkotykami w Europie Sygnały zmian dotyczących problemu heroiny i opiatów syntetycznych Kraje muszą być czujne i gotowe do reagowania Dane podważają zeszłoroczne doniesienia, że „sytuacja związana z heroiną powoli ulega polepszeniu” Obecnie jest to „stabilny, ale niesłabnący problem” Nie występuje jednak gwałtowny wzrost używania heroiny, jak to miało miejsce w Europie w latach 90.

Nie możemy lekceważyć… zagrożenia wynikającego z nadmiaru heroiny dostępnej na rynkach światowych (rekordowa produkcja opium w Afganistanie w 2007 r.: 8 200 ton, UNODC) obaw wywołanych wskaźnikami używania heroiny konfiskaty zgłaszalność do leczenia przypadki zgonów związanych z narkotykami

Sygnały ostrzegawcze (i) (i) Przypadki konfiskaty Liczba konfiskat heroiny w większości krajów objętych sprawozdaniem wzrosła o 10% (2003–2006) Ilość heroiny skonfiskowanej w Turcji, ważnym kraju tranzytowym, wzrosła w tym okresie ponad dwukrotnie Szacuje się, że w Europie w 2006 r. skonfiskowano ogółem 19,4 ton heroiny (48 200 konfiskat)

Sygnały ostrzegawcze (ii) (ii) Nowe przypadki zgłoszeń do leczenia Ich liczba wzrosła w ponad połowie krajów, które dostarczyły dane w 2006 r. (narkotyk podstawowy: heroina) Wciąż przybywa nowych użytkowników heroiny Nowi użytkownicy iniekcyjni: wysoki odsetek (20%) w niektórych krajach Młodzi użytkownicy iniekcyjni: wysoki odsetek (40%) użytkowników iniekcyjnych poniżej 25 lat wg niektórych badań

Odsetek młodych i nowych użytkowników iniekcyjnych w grupie użytkowników iniekcyjnych (rozdział 6, wykres 9)

Sygnały ostrzegawcze (iii) iii. Zgony spowodowane przez narkotyki Heroina jest narkotykiem najsilniej związanym ze zgonami spowodowanymi przez narkotyki, ale odnotowuje się także inne opiaty Po spadku liczby zgonów (2000–2003) problem obecnie jest statyczny lub wzrasta: większość krajów odnotowuje wzrost od 2003 r. Średnia wieku osób umierających w wyniku przedawkowania = około 35 lat, ale niektóre kraje odnotowują wysoki odsetek zgonów w wyniku przedawkowania wśród osób poniżej 25 roku życia

Zindeksowana długoterminowa tendencja zgonów spowodowanych przez narkotyki w państwach członkowskich UE-15 i w Norwegii, 1985 = 100 (wykres DRD-8)

Odsetek zgonów spowodowanych przez narkotyki wśród osób poniżej 25 roku życia (wykres DRD-2)

Jeden zgon na godzinę Co godzinę jeden z naszych młodych obywateli umiera z przedawkowania, którego można było uniknąć Potrzeba priorytetowego potraktowania środków zapobiegających przedawkowaniu i ukierunkowania ich na grupy wysokiego ryzyka (np. osoby opuszczające więzienie lub powracające do nałogu po leczeniu) Ograniczenie liczby zgonów związanych z narkotykami jest wyraźnym celem większości krajowych strategii antynarkotykowych

Problemy związane z opiatami syntetycznymi Informacje o wzrastającym problemie spowodowanym dostępnością 3-metylofentanylu Fentanyl jest znacznie silniejszy od heroiny Ponad 70 zgonów związanych z fentanylem w Estonii (2006) Metadon pojawia się w raportach toksykologicznych dotyczących niektórych zgonów w Europie

Część II. Stymulanty Środki pobudzające — takie jak amfetaminy, ecstasy i kokaina — drugi, po konopiach indyjskich, najczęściej używany rodzaj narkotyków w dzisiejszej Europie Jednak dane wykazują, że w obrębie tej grupy istnieje bardzo niejednorodny obraz pod względem rozpowszechnienia, tendencji i zmian na rynku

Wskaźnik przynajmniej jednokrotnego użycia narkotyków Około 12 millionów Europejczyków (15–64 lat) co najmniej raz próbowało kokainy 11 milionów amfetaminy 9,5 milliona ecstasy Używanie amfetamin i ecstasy wykazuje tendencję stabilną lub nawet spadkową Jednak stale zwiększa się używanie kokainy, aczkolwiek w niewielkiej liczbie krajów

Amfetaminy i ecstasy: stabilna sytuacja Około 2 millionów młodych Europejczyków (15–34 lat) w ciągu ostatniego roku użyło amfetaminy, a 2,5 miliona użyło ecstasy Występują stabilne i spadkowe tendencje w używaniu amfetaminy w ciągu ostatniego roku w tej grupie, które trwają od 2003 r. ; średnio 1,3% młodych dorosłych osób używało w ciągu ostatniego roku Używanie ecstasy w ciągu ostatniego roku również utrzymywało się na zasadniczo stałym poziomie w skali ostatnich pięciu lat; średnio 1,8% młodych osób dorosłych używało ecstasy w ciągu ostatniego roku Dane z ankiety szkolnej (Czechy, Hiszpania, Szwecja i Wielka Brytania) wskazują na stabilną sytuację lub spadek używania obydwu narkotyków wśród młodzieży w wieku 15-16 lat

Tendencje w używaniu amfetaminy w ciągu ostatniego roku wśród młodych osób dorosłych (15–34 lat) na podstawie badania populacji (wykres GPS-8, i)

Tendencje w używaniu amfetaminy, ecstasy i kokainy w ciągu ostatniego roku wśród młodych osób dorosłych (15–34 lat) w Wielkiej Brytanii (wykres GPS-23, i)

Tendencje w używaniu amfetaminy, ecstasy i kokainy w ciągu ostatniego roku wśród młodych osób dorosłych (15–34 lat) w Danii (wykres GPS-23, ii)

Używanie kokainy nadal wzrasta Około 3,5 mln młodych Europejczyków (15–34 lat) użyło kokainy w ciągu ostatniego roku Około 1,5 milliona w ciągu ostatniego miesiąca Siedem państw zgłasza tendencję wzrostową używania w ciągu ostatniego roku zgodnie z najnowszymi badaniami (2005–2007) W krajach o wysokim poziomie rozpowszechnienia (Dania, Hiszpania, Irlandia, Włochy, Wielka Brytania) dane dotyczące rozpowszechnienia w ubiegłym roku (15-34 lat) mieszczą się w przedziale od około 3% do 5,5%

Tendencje w rozpowszechnieniu kokainy w ciągu ostatniego roku wśród młodych osób dorosłych (15-34 lat) na podstawie badania populacji (wykres GPS-14, i)

Leczenie uzależnień od kokainy i przypadki zgonów w wyniku jej używania Utrzymuje się tendencja wzrostowa zapotrzebowania na leczenie z powodu kokainy 2002-2006 – liczba nowych klientów w Europie wymagających takiego leczenia wzrosła z około 13 000 do prawie 30 000 W 2006 r. odnotowano około 500 zgonów związanych z używaniem kokainy

Podzielony rynek stymulantów w Europie Kokaina dominuje na rynkach nielegalnych stymulantów na zachodzie i południu Europy; w innych miejscach używanie i dostępność są niewielkie W większości państw członkowskich północnej, centralnej i wschodniej Europy dominującym stymulantem są amfetaminy Używanie metamfetaminy w UE w dalszym ciągu ogranicza się do Czech i Słowacji Kokaina i amfetaminy: „produkty konkurencyjne” na europejskim rynku narkotykowym? Istnieje potrzeba holistycznego podejścia do stymulantów (zamiast koncentrowania się na poszczególnych substancjach)

Wykres 4: Europejski rynek stymulantów

Część III. Konopie indyjskie Około 71 mln Europejczyków (15-64 lat) użyło konopi indyjskich co najmniej raz w ciągu życia, a około 7% (23 mln) w ciągu ostatniego roku Szacuje się, że około 17,5 mln młodych Europejczyków (15–34 lat) użyło konopi indyjskich w ciągu ostatniego roku, tj. średnio 13% młodych osób dorosłych

Silniejsze sygnały spadającej popularności „Silniejsze sygnały” mówiące o możliwości spadku popularności potwierdzają analizę zawartą w sprawozdaniu za ubiegły rok Dane krajowe z najnowszego badania na temat używania konopi indyjskich w ciągu ostatniego roku wśród młodych osób dorosłych wykazują stabilizację lub spadek Długotrwałe i intensywne używanie konopi indyjskich wśród 15-letnich uczniów w większości krajów UE także pozostaje na tym samym poziomie lub spada (badania HBSC) Tendencja spadkowa uwidacznia się w badaniach populacji w niektórych krajach o wysokim poziomie rozpowszechnienia

Tendencje w rozpowszechnieniu konopi indyjskich w ciągu ostatniego roku wśród młodych osób dorosłych (15-34 lat) na podstawie badania populacji (wykres GPS-4, i)

Zmiany wskaźnika co najmniej jednokrotnego użycia konopi indyjskich wśród uczniów w wieku 15-16 lat między okresami 2001/2002 i 2005/2006 (HBSC) (wykres EYE-5)

Zmiany wskaźnika intensywnego użycia konopi indyjskich wśród uczniów w wieku 15-16 lat w okresach 2001/2002 i 2005/2006 (HBSC) (wykres EYE-5)

Regularne i intensywne używanie konopi indyjskich Tendencje w tego rodzaju używaniu mogą zmieniać się niezależne od rozpowszechnienia wśród ogółu populacji Około 4 mln Europejczyków (15–64 lat) używa konopi indyjskich codziennie albo prawie codziennie Spośród 160 000 nowych przypadków zgłoszeń do leczenia z powodu narkotyków w 2006 r., klienci leczeni z powodu konopi indyjskich stanowią drugą pod względem liczebności grupę (28%)

Odsetek nowych klientów rozpoczynających leczenie w podziale na główne narkotyki w 2006 r. w 24 państwach członkowskich UE (wykres TDI-2, i)

Część IV. Dynamiczne rynki: handel kokainą Zmiana charakterystyki dostaw do i wewnątrz Europy Afryka Zachodnia głównym węzłem handlowym: prawie jedna czwarta kokainy przemyconej do Europy w 2007 r. przeszła przez ten szlak (szacunek UNODC) Uważa się, że szlak afrykański przyczynił się do wzmocnienia roli Półwyspu Iberyjskiego jako kluczowego punktu wwozu do UE Ze 121 ton kokainy skonfiskowanej w 2006 r. w Europie 41% zostało przejęte w Hiszpanii, a 28% w Portugalii Ostatnie doniesienia na temat importu kokainy przez kraje wschodnioeuropejskie mogą zapowiadać rozwój nowych szlaków przemytu

Dynamiczne rynki: rodzima produkcja konopi indyjskich Rodzima produkcja: w niektórych krajach nie może już być uważana za zjawisko marginalne Żywica konopi, głównie pochodząca z Maroka, jest historycznie dominującym produktem w UE W niektórych krajach odnotowuje się obecnie przechodzenie z żywicy na lokalnie uprawianą marihuanę W Europie skonfiskowano około 2,3 milliona roślin konopi indyjskich (2006) Lokalna produkcja stawia nowe wyzwania w związku z egzekwowaniem prawa

Dynamiczne rynki: sklepy internetowe Ponad 200 substancji psychoaktywnych jest reklamowanych przez sklepy internetowe, często jako „legalne dopalacze” (np. Salvia divinorum) Ale w niektórych krajach treść przekazu reklamowego podlega tym samym przepisom, co kontrolowane narkotyki i może pociągać za sobą takie same kary Większość znanych zidentyfikowanych sklepów ma siedziby w Wielkiej Brytanii i w Holandii (oraz w mniejszym stopniu w Niemczech i w Austrii) Liczba internetowych sprzedawców detalicznych wzrasta i szybko dostosowują się oni do nowych kontroli

Część V: Narkotyki i szczególnie zagrożone grupy młodzieży Kraje UE coraz częściej wskazują na „grupy szczególnie zagrożone” jako priorytet w swojej polityce antynarkotykowej i społecznej w celu zmniejszenia ryzyka potencjalnych problemów związanych z używaniem tam, gdzie istnieje największe prawdopodobieństwo ich wystąpienia Znajomość profilów tych grup oraz miejsc ich występowania może stanowić ważny punkt wyjściowy dla strategii i działań związanych z zapobieganiem narkotykom Przykłady: młodzież w państwowych placówkach opiekuńczych, osoby mające niekorzystną sytuację rodzinną i sąsiedzką, osoby wcześnie kończące edukację Widoczny rozziew między wolą polityczną a praktycznym wdrażaniem Preferowanie usług w placówkach, do których trzeba przyjść, wobec pracy w terenie

Dostarczanie dowodów naukowych Europa jest obecnie jedną z części świata o najbardziej rozwiniętych możliwościach monitorowania narkotyków Poparte dowodami informacje na temat dzisiejszej sytuacji narkotykowej mają zasadnicze znaczenie dla prowadzenia świadomej, skutecznej i przemyślanej debaty na temat tej złożonej kwestii Zapewnia to formułowanie opinii w świetle faktów i jasne zrozumienie dostępnych rozwiązań wśród decydentów Jest to podstawa pracy EMCDDA i jej rocznego sprawozdania