Zespół nadpobudliwości psychoruchowej

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej charakteryzuje: Zaburzenie koncentracji uwagi Nadruchliwość Nadmierna impulsywność

Nadmierna impulsywność Sposoby reagowania osoby zdrowej i osoby z ADHD Osoba zdrowa: Pomysł – STOP – opłaca się czy nie? – decyzja - realizacja Osoba z ADHD: Pomysł – brak zahamowania - realizacja

Nadmierna impulsywność Brak zdolności do zahamowania reakcji, działanie pod wpływem impulsu (czyli bez zastanowienia) Nieumiejętność przewidywania konsekwencji swojego działania Zna reguły, ale ma kłopoty z ich zastosowaniem Problem z zaplanowaniem pracy Trudności z zaczekaniem na swoja kolej, działanie wg mechanizmu „już” i „zaraz” (gdy ma coś zrobić , a w danej chwili jest zajęty, słyszymy „zaraz”, gdy chce coś dostać lub zrobić, słyszymy „już”) Częste wtrącanie się do rozmowy lub zabawy Nie potrafi czekać na nagrodę – nagroda odroczona w czasie – brak umiejętności powiazania

Nadmierna gadatliwość Nadmierna niczym nie uzasadniona aktywność Potrzeba bycia w ruchu (chodzenie po klasie, częste wstawanie) Niepokój w obrębie miejsca siedzenia (wierci się, kreci, macha nogami, rękami, często bawi się różnymi przedmiotami – długopisem, gumką, skrawkiem papieru) Nadmierna gadatliwość

Zaburzenia uwagi Słaba zdolność do koncentrowania się na wykonywanym zadaniu, dotyczy to zarówno skierowania uwagi (np. rozpoczęcie słuchania), jak i jej utrzymania (np. ciagłego słuchania).

Zaburzenia uwagi Dzieci nadpobudliwe mają problem z: Zastosowaniem instrukcji Skupieniem się na jednej czynności (często przechodzą do drugiej czynności, nie kończąc poprzedniej) Wykonywaniem do końca zleconych zadań Odrabianiem lekcji lub czytaniem zadanego tekstu Słuchaniem tego co się do nich mówi Pamiętaniem o zabraniu wszystkich rzeczy niezbędnych do wykonania czynności (przyborów szkolnych, książek) Zapamiętaniem tego co było zadane, z zapisaniem wszystkiego, co podano na lekcji Gubieniem i zapominaniem rzeczy Uważaniem na lekcji

Zaburzenia uwagi Cechy uwagi osłabione u osób z ADHD: Selektywność (wybiórczość) – zdolność do jednego bodźca z wielu Trwałość – utrzymanie uwagi w jednej sytuacji Przerzutność – umiejętność aktywnego wyszukiwania potrzebnego bodźca (np. osoby machającej w tłumie) Podzielność – zdolność do wykonywania kilku czynności naraz Rozpiętość – liczba bodźców, na których można się skupić naraz

Nie wzmacniaj niewłaściwych zachowań, ale tylko te, które chcesz utrwalić Zwykle uwaga nauczyciela koncentruje się na dzieciach, które sprawiają problem, a stąd już prosta droga do wzmacniania zachowań niepożądanych. Dla dziecka nadpobudliwego skarcenie może okazać się lepsze niż oczekiwanie aż nauczyciel się nim zajmie. Warto więc ignorować część zachowań niepożądanych, pamiętając o tym, że poświecona dziecku uwaga jest silnym wzmocnieniem, czyli nagrodą. Praca z dzieckiem nadpobudliwym wymaga zauważenia tych rzadkich chwil, kiedy dziecko spokojnie pracuje i zachęcania go do dalszego wysiłku. Nie należy się bać, że się rozproszy. Pochwała doda mu motywacji.

Mów tak, aby dziecko z ADHD Cię usłyszało Dziecko z ADH słyszy zaledwie kilka pierwszych słów kierowanego do niego komunikatu lub polecenia (nie mówiąc już o poleceniach kierowanych do wszystkich uczniów). Słyszanym poleceniem jest zatem polecenie wydane: Z bliska Po nawiązaniu kontaktu wzrokowego Kilkakrotnie powtórzone Proste, złożone z krótkich zdań Którego wykonania dopilnuje nauczyciel

Mów tak, aby dziecko z ADHD Cię usłyszało c.d. Dziecko lepiej zareaguje na proste polecenie: „otwórz zeszyt i zapisz temat”, niż na komunikat: „przestań się kręcić i przeszkadzać! Zajmij się pracą” Dziecko, które usłyszy, że ma otworzyć zeszyt, nie poczuje się winne i ukarane. Dziecko skarcone po raz kolejny odbierze od nauczyciela informację, że jest złe i niegrzeczne, a szkoła jest miejscem, w którym nigdy mu się nic nie udaje. Poza ty nie uzyskuje wskazówki, co konkretnie ma zrobić.

Mów tak, aby dziecko z ADHD Cię usłyszało c.d. WAŻNE! Ze względu na zaburzenia wagi uczeń z ADHD ma kłopoty ze zrozumieniem złożonych poleceń: część nie usłyszy, o części zapomni. Jeśli więc innym uczniom można powiedzieć, by po zrobieniu przykładów 1c, 2a,b,c i 4a ze strony 21 przeszli do zadania 7 ze strony 27, to uczniowi z ADHD trzeba udzielić krótkiego komunikatu: „Zrób przykład 1c ze strony 21”, a dopiero gdy wykona to zadanie, wydać kolejne polecenie.

Zaznacz początek nowej czynności. Dziecko nadpobudliwe bardzo łatwo przechodzi od zorganizowanej i uporządkowanej działalności (np. wypełnianie zeszytu do ćwiczeń) do działalności nieuporządkowanej i bezsensownej (np. wydłubywania cyrklem dziur w gumce), rzadko zaś postępuje na odwrót. Początek każdej uporządkowanej działalności powinien więc być jasno i wyraź nie zaakcentowany: „Uwaga, zaczynamy pisać”. Zanim wyda się polecenie, zawsze warto upewnić się, czy dziecko nas słucha

Dziel pracę dziecka na krótkie etapy Warto zaobserwować na jak długo samo się skupia i w jego naturalnym rytmie pozwolić mu na oderwanie się od pracy, pytając je o coś lub wydając dodatkowe polecenie. Przypominaj Pochodną zaburzeń uwagi jest zapominanie. Można pomóc dziecku, pytając je przed wyjściem, co ma zrobić w domu i jakie pomoce przynieść ze sobą jutro. To trudna i żmudna, ale skuteczna metoda.

Zachęcaj dziecko do sprawdzania swoich prac Czynność sprawdzania jest bardzo dużym wysiłkiem dla dziecka z ADHD, gdyż wymaga ponownego skupienia uwagi (wiele błędów popełnianych wynika z nieuwagi, a nie z braku wiedzy). W tym momencie ważna jest reakcja nauczyciela. Uczeń z ADHD, który często jako jeden z pierwszych kończy pisać pracę klasową, powinien np. położyć pracę na biurku, następnie wytrzeć tablicę (by zdolność koncentracji wróciła), a potem usiąść w pierwszej ławce i jeszcze raz dokładnie sprawdzić swoją pracę.

Stwórz uporządkowany świat Dziecko z ADHD żyje w chaosie, trzeba mu pomóc stworzyć uporządkowane środowisko. Dziecko powinno znać nie tylko plan lekcji, ale też plan poszczególnych godzin lekcyjnych, by móc przewidzieć, co za chwilę nastąpi (a to dla niego bardzo trudne zadanie). Musi bardzo wyraźnie wiedzieć, jakie zachowania są niedopuszczalne i jakie za to grożą konsekwencje (dobrze działają regulaminy wywieszone na ścianie).

Mądrze usadź dziecko z ADHD w klasie Uczeń z ADHD powinien zawsze siedzieć w pierwszej ławce (ale nie bezpośrednio przy oknie lub przy drzwiach), jak najbliżej nauczyciela, sam lub posadzony z najspokojniejszym dzieckiem w klasie. Uczeń grzeczny i dobrze radzący sobie z nauką może odgrywać rolę pomocnika nauczyciela i sprawdzać, czy kolega wykonuje zadania zlecone przez osobę prowadzącą lekcję.

Mądrze usadź dziecko z ADHD w klasie Warto pamiętać, że im więcej uczniów pomiędzy nadpobudliwym dzieckiem a nauczycielem tym więcej bodźców rozpraszających jego uwagę! UWAGA! Niewielka grupa dzieci z ADHD, które mają potrzebę kontrolowania tego, co dzieje się w klasie i posadzone w pierwszej ławce siedzą głównie odwrócone plecami do nauczyciela. Proponowanym rozwiązaniem jest posadzenie dziecka dalej, koniecznie ze spokojnym uczniem. Nauczyciel musi co kilka minut podchodzić do dziecka i monitorować jego pracę.

Uważaj na nowe i niespodziewane sytuacje Dziecko nadpobudliwe może nie poradzić sobie z nową, nieoczekiwaną sytuacją, np. wyjściem do kina. Można mu pomóc, omawiając krótko, jak będzie wyglądała nowa sytuacja i ustalając zestaw nieprzekraczalnych zasad.

Ucz dziecko organizowania sobie pracy Niemożność zorganizowania sobie pracy utrudnia dziecku z ADHD życie. Organizacji można uczyć np. pokazując jak pisać plan pracy/wypracowania, prowadzić kalendarz-notatnik, układać rzeczy na biurku. Zachęcać uczniów, by przed rozpoczęciem każdej pracy zadawali sobie pytania, np.: Organizowanie dotyczy także wypowiedzi. Pytania pomocnicze i miejsce wydarzenia, osoby biorące biorące w nim udział, następstwo wydarzeń pomogą dziecku zaplanować wypowiedź i przekazać posiadaną wiedzę.

Zaakceptuj lub zagospodaruj nadruchliwość Dziecko z ADHD musi się ruszać więcej niż jego rówieśnicy. Nie można tego uniknąć, dlatego należy wyraźnie ustalić, co może robić (kręcić się w obrębie ławki, machać nogami, kręcić młynka palcami) oraz czego nie może (wychodzić z ławki, rozmawiać lub zaczepiać inne dzieci). W przypadku dużego nasilenia objawówmozna zaplanować w czasie lekcji przerwy na zagospodarowanie ruchliwości dziecka (np. poprosić, by rozdało lub zebrało pomoce szkolne, starło tablicę, zasłoniło okno itp.) Zmniejszymy w ten sposób niepożądaną ruchliwość, a jednocześnie pozwolimy mu poczuć się ważnym, potrzebnym i akceptowanym.

Stosuj nauczanie totalne Nauczanie dziecka nadpobudliwego wymusza konieczność stosowania specyficznych metod dydaktycznych (ze względu na zaburzenia uwagi i pamięci). Podstawowe z nich to wyróżnienie najważniejszych zagadnień i informacji:

Dopilnuj zanim dziecko wyjdzie z klasy Miało zapisaną całą notatkę oraz uzupełniony cały materiał przerobiony na lekcji (jeśli nie jest w stanie szybko pracować, materiał dla niego może zostać skrócony na samym początku lekcji) Wyraźnie zapisało pracę domową, zarówno ustną jak i pisemną; jeśli nic nie jest zadane pojawia się wpis: „Nic nie jest zadane” Zapisało wszystkie informacje o sprawdzianach, ich zakresie i terminie Zapisało informacje o tym, kiedy jest wycieczka, co trzeba przynieść na następna lekcja itp. Wpisać mu pochwałę!!!

Hanna Pytkowska