Ujęcie i zatrzymanie nieletniego w Policyjnej Izbie Dziecka

Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich nie definiuje czynności „ujęcia” nieletniego przez Policję, ale rozgranicza tę czynność od czynności „zatrzymania” nieletniego. Jako ujęcie nieletniego przez Policję należy rozumieć jego „schwytanie” na gorącym uczynku czynu zabronionego lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu czynu. Prawo do ujęcia nieletniego „w razie potrzeby" przewiduje art. 37  1 u.p.n. Przepis ten reguluje działanie Policji w wypadkach „nie cierpiących zwłoki”. W celu zebrania i utrwalenia dowodów czynu karalnego nieletniego Policja może ująć nieletniego tylko wówczas, gdy zachodzi przypadek „nie cierpiący zwłoki”, a w szczególności gdy istnieje obawa ucieczki nieletniego, zatarcia dowodów winy. Po ujęciu nieletniego Policja zobowiązana jest niezwłocznie przekazać sprawę nieletniego sędziemu rodzinnemu (art. 37  3 u.p.n.).

Ujęcie nieletniego w trybie art. 37 § 1 u. p Ujęcie nieletniego w trybie art. 37 § 1 u.p.n musi mieć związek z popełnieniem przez niego czynu karalnego tj. przestępstwa, przestępstwa skarbowego albo wykroczenia wymienionego w Ustawie. Z ujęcia nieletniego policjant sporządza notatkę urzędową zawierającą opis przyczyn i okoliczności ujęcia, w tym szczególnie czas i miejsce oraz informację o pouczeniu nieletniego o prawie złożenia zażalenia. Do ujęcia nieletniego ma również prawo każdy, kto schwyta go na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym po popełnieniu przestępstwa, jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości. Nieletniego ujętego należy niezwłocznie przekazać Policji.

Jeżeli nie występują przesłanki do zatrzymania nieletniego w Policyjnej Izbie Dziecka, winien on być – po dokonaniu zgodnie z przesłankami u.p.n. czynności z jego udziałem – niezwłocznie przekazany rodzicom lub opiekunom, od których należy uzyskać pisemne potwierdzenie przejęcia nieletniego. W Ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 15 września 2000 roku wprowadzono zapis mówiący o możliwości zatrzymania przez Policję, a następnie umieszczeniu nieletniego w Policyjnej Izbie Dziecka. Zatrzymania nieletniego w policyjnej izbie dziecka dokonuje tylko Policja

Policja może umieścić w tej izbie tylko takiego nieletniego, co do którego istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełnił czyn karalny w sytuacji, gdy występuje przynajmniej jedna z trzech przesłanek: a) uzasadniona obawa ukrycia się nieletniego, b) uzasadniona obawa zatarcia śladów czynu, c) niemożliwość ustalenia tożsamości nieletniego.

Uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu karalnego zachodzi wtedy, gdy podejrzenie popełnienia czynu zabronionego przez nieletniego opiera się na faktach, dowodach, a co najmniej poszlakach. Jeżeli istnieją okoliczności, w których zachodzi konieczność dokonania z udziałem nieletniego czynności nie cierpiących zwłoki, a przed rozpoczęciem tych czynności brak jest podstaw do zatrzymania nieletniego. Policja doprowadza go do jednostki, albo – w miarę potrzeby – może dokonać czynności w miejscu jego zamieszkania. Jeżeli nie zajdą przesłanki do zatrzymania nieletniego, po zakończeniu czynności dokonanych z jego udziałem poza miejscem zamieszkania, należy go przekazać rodzicom lub opiekunom. W przypadku, gdy decyzję o zwolnieniu nieletniego podjęto podczas jego pobytu w Policyjnej Izbie Dziecka, przekazanie nieletniego dokonuje się w obecności rodziców lub opiekuna prawnego.

Obowiązki policjanta związane z procedurą zatrzymania nieletniego

zatrzymanego nieletniego informuje się natychmiast o przyczynach zatrzymania i prawie do złożenia zażalenia, nieletniego poucza się o jego uprawnieniach i obowiązkach, z zatrzymania nieletniego sporządza się protokół, a jeden jego egzemplarz otrzymuje nieletni za pokwitowaniem odnotowanym na oryginale protokołu. Policja niezwłocznie zawiadamia rodziców lub opiekunów o zatrzymaniu, o zatrzymaniu nieletniego należy niezwłocznie, nie później niż w ciągu 24 godzin od chwili zatrzymania, zawiadomić właściwy sąd rodzinny.

Zatrzymanego nieletniego należy natychmiast zwolnić i przekazać rodzicom lub opiekunom, jeżeli: ustała przyczyna zatrzymania, polecił to sąd rodzinny albo prokurator, w ciągu 72 godzin od chwili zatrzymania nie ogłoszono nieletniemu postanowienia o umieszczeniu w schronisku dla nieletnich lub tymczasowym umieszczeniu w placówce opiekuńczo wychowawczej lub tymczasowym aresztowaniu