Rynkowy mechanizm popytu i podaży

Rynek proces wymiany w trakcie którego negocjuje się warunki wymiany (lub miejsce wymiany) dóbr i usług. miejsce zawierania transakcji kupna i sprzedaży ogół warunków, w których dochodzi do zawierania transakcji wymiennych ogół stosunków, warunkujących decyzje podmiotów uczestniczących w wymianie handlowej.

Kryteria klasyfikacji rynków: stopień konkurencji (doskonałej, niedoskonałej) przedmiot transakcji (konsumpcyjne, produkcyjne, pracy, itp..) zakres przestrzenny transakcji (lokalny, krajowy, światowy) stopień legalności transakcji (biały, szary, czarny) decydenta (producenta, konsumenta) możliwość dostępu (wolny, ograniczony)

Rynek - funkcje Za pośrednictwem rynku dokonuje się wycena dóbr, Rynek jest podstawowym źródłem informacji dla podmiotów gospodarczych, Warunkuje racjonalną alokację zasobów, Umożliwia ustalanie się stanów równowagi w gospodarce, Weryfikator celowości produkcji, Mechanizm dostosowywania produkcji do potrzeb.

Rynek – gospodarka rynkowa * jest to kapitalistyczna gospodarka (w której większość czynników wytwórczych jest prywatna) oparta na wolnej przedsiębiorczości, w której podstawowe problemy ekonomiczne (co, jak i dla kogo wytwarzać), są rozwiązywane przez system cen, rynków, zysków i strat (Samuelson) * układ stosunków ekonomiczno-społecznych w kraju, w którym dominuje własność prywatna czynników produkcji i rynkowa alokacja zasobów. Regulatorem i koordynatorem procesów gospodarczych jest rynek.

Rynek – gospodarka rynkowa Zalety gospodarki rynkowej Umożliwia efektywną alokację zasobów, Sprzyja lepszemu zaspokojeniu potrzeb nabywców, Efektywny system motywacyjny, Duża innowacyjność gospodarki,

Rynek – gospodarka rynkowa Wady gospodarki rynkowej Sprzyja rozwarstwieniu społecznemu, Występowanie tzw. efektów zewnętrznych, Konkurencja między podmiotami może sprzyjać rozwojowi społecznie niepożądanych dóbr, Społeczny koszt dochodzenia gospodarki do równowagi rynkowej.

Rynek – mechanizm rynkowy Mechanizm rynkowy - to forma organizacji gospodarki, w której konsumenci i producenci (przedsiębiorstwa) za pośrednictwem rynków współdziałają w procesie rozwiązywania trzech głównych problemów ekonomicznych, tj. co należy wytwarzać; jak wytwarzać (jak wykorzystać zasoby do produkcji tych dóbr); dla kogo wytwarzać (jaki podział tych dóbr). Mechanizm rynkowy - samoczynny regulator gospodarki, którego podstawę stanowi wymiana towarowa tworząca rynek; - związki (zależności) przyczynowo - skutkowe pomiędzy elementami rynku (tu popytem, podażą, cenami);

Popyt to ilość dóbr, jaką nabywcy są gotowi i mogą kupić w określonym czasie i przy danym poziomie ceny. Czynniki determinujące popyt na dane dobro: cena; dochody konsumentów; preferencje, mody i gusta nabywców; ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych; przewidywania zmian dochodów i cen; liczba i struktura ludności; efekt naśladownictwa i demonstracji

Funkcja popytu POPYT CENA D2 D1 D3

Nietypowe zależności między ceną a popytem (paradoksy) PARADOKS GIFFENA - wzrost ceny danego dobra powoduje wzrost popytu na nie. PARADOKS VEBLENA tzw. konsumpcja na pokaz. Wzrost popytu na dobro następuje w wyniku wzrostu jego ceny. PARADOKS SPEKULACYJNY – popyt na dane dobro wzrasta w wyniku przewidywanego wzrostu ceny dobra

Podaż ilość dobra, którą producenci zamierzają sprzedać po danej cenie i w określonym czasie. Czynniki determinujące podaż danego dobra: koszty produkcji postęp techniczny podatki i subsydia przewidywane zmiany cen liczba przedsiębiorstw w branży interwencja państwa warunki klimatyczne

Funkcja podaży S3 PODAŻ CENA S1 S2

Rynek – równowaga rynkowa S2 POPYT/PODAŻ CENA D1 S1 D2

Rynek – równowaga rynkowa w czasie POPYT/PODAŻ CENA D1 S1 S2 S3 D2

Cenowa elastyczność popytu: Określa reakcję na zmiany cen i dochodów. Reakcja popytu na zmiany cen jest różna dla różnych towarów. Jest to stosunek względnej zmiany popytu do względnej zmiany cen. Cenową elastyczność popytu wyznaczają: stopień w jakim dobro zaspokaja daną potrzebę dostępność substytutów udział wydatków na dane dobro w budżecie konsumenta poziom ceny danego dobra czas dostosowań

Krzywa popytu przy różnych poziomach elastyczności cenowej popytu (wartości bezwzględne) . Sztywny Epd = 0 Dobra o fundamentalnym znaczeniu np. leki, Doskonale elastyczny Dobra luksusowe

Krzywa popytu przy różnych poziomach elastyczności cenowej popytu (wartości bezwzględne) . Elastyczny Epd > 1 Dobra wyższego rzędu, Jednostkowy Epd = 1 Dobra normalne Nieelastyczny Epd < 1 Dobra pierwszej potrzeby

Elastyczność dochodowa popytu miara reakcji popytu na zmiany dochodu. Jest to zmiana popytu na dane dobro wynikająca ze zmiany dochodu konsumenta.

Dochodowa elastyczność popytu PRAWA ENGLA opisują relację między wzrostem dochodów a udziałem wydatków na określone dobra w ogóle. I Prawo Engla Wraz ze wzrostem dochodów konsumenta/gospodarstwa domowego wzrasta poziom wydatków konsumpcyjnych i zmienia się ich struktura. II Prawo Engla Wzrost dochodów konsumenta zwiększa procentowy udział wydatków na dobra wyższego rzędu i dóbr luksusowych zmniejszając jednocześnie udział wydatków na dobra podstawowe i niższego rzędu.

Dochodowa elastyczność popytu Wraz ze wzrostem dochodu konsumenta: 1/ maleje procentowy udział wydatków na żywność; 2/ procentowy udział wydatków na odzież i obuwie nie ulega istotnym zmianom; 3/ procentowy udział wydatków na mieszkanie, itp. nieznacznie wzrasta; 4/ wzrasta znacznie procentowy udział wydatków na dobra wyższego rzędu (turystyka, kultura, edukacja, itp.)

Krzywe Engla wydatki dobra luksusowe dobra wyższego rzędu dochody dobra luksusowe dobra niższego rzędu dobra wyższego rzędu dobra pierwszej potrzeby

Krzyżowa elastyczność popytu (mieszana) wyraża względną zmianę popytu na dobro y na skutek względnej zmiany ceny dobra x

Cenowa elastyczność podaży względny przyrost podaży wynikający ze względnego przyrostu ceny

Cenowa elastyczność popytu Rodzaj popytu Wartość współczynnika Popyt elastyczny EPD >1 Popyt nieelastyczny 0<EPD <1 Popyt jednostkowy EPD =1 Popyt doskonale elastyczny EPD >∞ Popyt sztywny EPD =0

Dochodowa elastyczność popytu Rodzaj dobra Wartość współczynnika Dla dóbr normalnych EID >0 Dla dóbr podstawowych 0<EID <1 Dla dóbr luksusowych EID >1 Dla dóbr niższego rzędu EID <0

Mieszana elastyczność popytu Rodzaj dobra Wartość współczynnika Dla dóbr komplementarnych EMD <0 Dla dóbr niezależnych EMD =0 Dla dóbr substytucyjnych EMD >0

Popyt na prażoną kukurydzę Ilość nabywanych torebek Tabela przedstawia nabywane ilości prażonej kukurydzy, przy różnych poziomach ceny. Wykreśl krzywą popytu na kukurydzę. Przypuśćmy, że cena jednostkowa wynosi 1,2. O ile zmieni się wielkość zapotrzebowania po obniżeniu ceny o 0,3? Oblicz sumę wydatków (utarg) przy każdym poziomie ceny Oblicz elastyczność cenowa popytu na kukurydzę przy każdym poziomie ceny. W jakim przedziale cen popyt jest elastyczny? Narysuj funkcję utargu jak funkcję sprzedanych ilości. Przy jakiej cenie utarg jest największy? Popyt na prażoną kukurydzę Cena torebki Ilość nabywanych torebek 2,1 10 1,8 20 1,5 30 1,2 40 0,9 50 0,6 60 0,3 70

Oblicz dochodową elastyczność popytu Tabela przedstawia wielkość wydatków pewnego gospodarstwa domowego (na dobra A B C D) oraz wysokość miesięcznych dochodów w dwóch kolejnych latach. Oblicz udziały wydatków na poszczególne dobra w budżecie gospodarstwa w kolejnych latach Oblicz dochodową elastyczność popytu Określ, które dobra są dobrami normalnymi, niższego rzędu luksusowymi, itp.. Dobro Wydatki rok 1 (1000) Wydatki rok 2 (2000) A 300 500 B 700 C 250 20 D 150 60

Która z dwóch funkcji popytu D1 i D2 może przedstawiać kształtowanie się popytu na energię elektryczną w długim okresie, a która w krótkim. Uzasadnij odpowiedź. D1 D2 CENA POPYT

Odpowiedz na poniższe pytania na podstawie ocen elastyczności przedstawionych w tabeli. Jaki wpływ na spożycie wina i piwa wywierają zmiany cen żywności. Jaka zależność występuje pomiędzy żywnością a pozostałymi dobrami? Rysunek przedstawia funkcję popytu na wino Dw. Naszkicuj jak na funkcję popytu wpłynie wzrost cen żywności i piwa. Względna zmiana zapotrzebowania na W stosunku do 1% zmiany ceny żywności wina piwa żywność -0,25 0,06 0,01 wino -0,13 -1,20 0,27 piwo 0,07 0,41 -0,85

S N Sprzedawcy Nabywcy Stosunki wymiany Stosunki równoległe

Rynek - procesy Stosunki wymiany zachodzą pomiędzy stroną popytową (nabywcy) a podażową (sprzedawcy) przebiegają najsprawniej w warunkach niczym nieograniczonego mechanizmu rynkowego (wolnego rynku), kiedy to cena kształtowana jest wyłącznie jako efekt gry sił rynkowych mają obecnie charakter towarowo – pieniężny, stąd współczesne gospodarki noszą miano towarowo – pieniężnych. Oznacza to, że pieniądz jest ekwiwalentem umożliwiającym wymianę towaru (usługi) na pieniądz a następnie pieniądza na towar (usługę).

Rynek - procesy Stosunki równoległe polegają na procesach konkurencji pomiędzy samymi sprzedawcami bądź samymi nabywcami są wtórnym efektem wymiany handlowej. ich treścią jest konfrontacja zamiarów jednych sprzedawców z planami innych i zamiarów jednych nabywców z dążeniami pozostałych. obejmują : gromadzenie i porządkowanie przez podmiot w nich uczestniczący informacji o zachowaniu pozostałych podmiotów oraz ustalenie metody reakcji podmiotu na postępowanie innych uczestników gry rynkowej