Bożena Balcerzak-Paradowska Instytut Pracy i Spraw Socjalnych Rekomendacje dla polityki rodzinnej Wnioski z warsztatów

Panel I.Wartość pracy matki/ojca w domu w rozwiązaniach systemowych krajów UE Wnioski- wartość pracy w rodzinie – wymiar rodzinny i społeczny = inwestycje w młode pokolenie Wymiar społeczny kapitału ludzkiego: opieka zdrowotna, edukacja Solidarność międzypokoleniowa _ od starszego do młodszego pokolenia - Wycena pracy w rodzinie wg zapotrzebowanie na różne dobra i usługi

c.d. Transfery – redystrybucja czasu i dochodów od bezdzietnych do rodzin z dziećmi

C,d. - „moja przyszłość zależy od twoich dzieci”: - , zasoby pracy, emerytury, system opieki zdrowotnej, innowacyjność, kreatywność społeczna

Rekomendacje - potrzeba nowego kontraktu miedzy generacyjnego – w kierunku najmłodszych - uwzględnienie w wydatkach społecznych ( publicznych) kosztów wychowania młodego pokolenia

Panel II. Różne modele godzenia ról zawodowych i rodzinnych rodziców dzieci Wnioski- potrzeba zaangażowania wielu podmiotów w formułowanie modelu godzenia pracy z życiem pozazawodowym - potrzeba działań o charakterze świadomościowym uwzględniających zaangażowanie obu płci i faz życia rodzinnego - wykorzystanie dobrych praktyk w zakresie gżzr z uwzględnieniem uwarunkowań kulturowych, aksjologicznych

Rekomendacje - przyspieszenie prac nad ustawą dotyczącą opieki nad dziećmi do lat 3 uwzględniającą różne formy opieki(żłobek, klub dziecięcy, dzienny opiekun, niania) -komplementarność z formami opieki wewnątrzrodzinnej( np.. Urlop wychowawczy) - uproszczenie procedur tworzenia placówek opieki nad dziećmi( przepisy budowlane, sanitarne) - promowanie relacji partnerskich w rodzinie

Panel III. Rozwiązania podatkowe i systemy świadczeń społecznych w krajach UE jako instrumenty polityki rodzinnej Wnioski- -istnieje różnorodność podejść do systemów głównych instrumentów polityki rodzinnej( zależne od modelu welfare state): -system podatkowy –podejście zindywidualizowane; brak ulg podatkowych vs. bezpłatny dostęp do usług publicznych; większe znaczenie dla świadczeń - potrzeba uwzględniania sytuacji rodzinnej podatnika( równość vs. różnorodność); różne mechanizmy

Preferencje podatkowe dla pracodawców c.d. -ulgi, iloraz rodzinny,wspólne rozliczenie - pytanie o możliwość wykorzystania systemu podatku VAT dla celów polityki rodzinnej ( niższy VAT na dobra i usługi na zaspakajanie potrzeb rodziny; uwzględnienie faktu, ze rodziny wielodzietne są „płatnikami” w większym stopniu od pozostałych Preferencje podatkowe dla pracodawców Zróżnicowany system zasiłków rodzinnych - funkcja dochodowa/kompensacyjna (wydatki w określonych sytuacjach -funkcja egalitaryzujaca( wg dochodu,liczby dzieci)

c.d. - funkcja stymulująca (zachęcająca do różnych zachowań- pozytywnych i negatywnych) - uniwersalność vs selektywność ( selektywność; „trwała” - „postępująca”) - oprócz świadczeń pieniężnych istnieją świadczenia w naturze (rzeczowe, usługi) Inicjatywy lokalne

Rekomendacje - umocnienie ulg podatkowych jako instrumentu polityki rodzinnej ( państwo „nie daje” lecz „nie zabiera”) - zmiana w systemie ulg podatkowych – jest to system selektywny; nieefektywny dla rodzin o niskich dochodach, rozszerzenie mozliwości wspólnego rozliczania - wykorzystanie systemu podatku VAT dla celów polityki rodzinnej – postulat pod adresem UE Wzmocnienie skuteczności instrumentów bezpośrednich poprzez zmiany świadomości(decydentów,społeczeństwa)

c.d. - zmiana kryterium dochodowego w systemie świadczeń rodzinnych - dostosowanie rozwiązań do sytuacji rodzin w kraju ( kwestie społeczne)i sytuacji indywidualnych - systemy prewencyjne a nie interwencyjne

Panel IV. Rodzina, praca, godzenie ról w mediach Wnioski Konieczność stworzenia lobby prorodzinnego w mediach promującego tezę: - Inwestycja w rodzinę podstawą rozwoju gospodarczego i dobrobytu społecznego - Konieczność przeprowadzenia szkoleń dla środowiska NGO w zakresie współpracy z mediami - Promowanie wartości prorodzinnych i wzorców kulturowych w mediach przez osobowości medialne

c.d. Nowa misja mediów: - wartości - wizerunek – pozytywny obraz rodziny Kampania świadomościowa( promocja ojcostwa,partnerstwo,eliminacja stereotypów) Edukowanie do odbioru przekazu (umiejętność selekcji i wartościowania informacji)

Wnioski dla polityki rodzinnej Wnioski kierunkowe Jednym z wyzwań stojących przed polityką rodzinną są zmiany w sferze pracy i ich oddziaływanie na życie rodzinne. Związek pracy z rodziną przejawia się w : - oddziaływaniu na postawy matrymonialne i prokreacyjne - kształtowaniu się społeczno- ekonomicznych modeli rodziny - strategii rodzin w godzeniu obu sfer życia - realizacji poszczególnych funkcji rodziny

Wnioski c.d. - zapobieganiu ubóstwu i wykluczeniu społecznemu rodzin - podejmowaniu działań dostosowawczych w sytuacji niepewnego zatrudnienia ( przejściowych rynków pracy): -- planowania biografii zawodowej w powiązaniu z biografią rodzinną -- stworzenia możliwości wyboru strategii zależnie od potrzeb rodziny -- potrzeby prowadzenie polityki rodzinnej skierowanej do obojga partnerów w rodzinie i budowania modelu partnerskiego

Wnioski c.d. -- stworzenie systemu pozwalającego na łagodne przejście do poszczególnych faz : życie zawodowe – rodzinne; wycena pracy nieopłaconej na rzecz gospodarstwa domowego i wychowania dzieci – jako podstawa rekompensaty utraconych zarobków? Jako „zapłata” za pracę społecznie użyteczną ? wzmacnianie różnych form własnej przezorności na czas przejścia w „etap niezarobkowy”

Propozycje rozwiązań w zakresie godzenia ról zawodowych z rodzinnymi Zasady: - zapewnienie równych szans kobiet i mężczyzn w dostępie do rynku pracy - respektowanie równych praw kobiet i mężczyzn mających obowiązki rodzinne - tworzenie możliwości swobodnego wyboru rozwiązań sprzyjających godzeniu ról zawodowych z rodzinnymi - wielości form i podmiotów realizujących

Propozycje rozwiązań c.d. Świadczenia pracownicze - wydłużanie wymiaru urlopu macierzyńskiego + zmiany proporcji wykorzystania między ojca a matkę - uelastycznienie wykorzystania urlopu wychowawczego (np. do 8 roku życia dziecka; wymiar zależny od liczby dzieci?) - zmiana zasad przyznawania zasiłku wychowawczego ( kryterium dostępu, wysokość świadczenia) - ułatwienie reaktywizacji zawodowej osób na urlopie wychowawczym

Propozycje rozwiązań c.d. Opieka zinstytucjonalizowana - Rozwój placówek opieki: żłobków i przedszkoli - Podniesienie jakości usług - Zwiększenie dostępu do usług placówek (zasady odpłatności, dodatek na usługi opiekuńcze) - Rozwój innych form opieki nad dzieckiem - Rozwój usług opiekuńczo-wychowawczych i kulturalno-rekreacyjnych dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym; zwiększenie dostępu

Propozycje rozwiązań c.d. Organizacja pracy - Upowszechnianie niestandardowych form zatrudnienia i elastycznych form organizacji czasu pracy – dostosowanie do potrzeb pracownika -Upowszechnianie programów: praca życie/ zakłady przyjazne rodzinie; promowanie dobrych praktyk - Ułatwienia dot. powrotu do pracy - Tworzenie zachęt do zwiększenia zainteresowania pracodawców działaniami na rzecz przyjaznego rodzinie środowiska pracy i środowiska lokalnego

Propozycje rozwiązań c.d. Tworzenie społecznego klimatu przyjaznego rodzinie - promowanie różnych modeli rodziny i strategii rodzinnych - działania na rzecz kształtowania partnerskich stosunków w rodzinie - edukacja rodzinna i prorodzinna - poradnictwo rodzinne - rozwój inicjatyw lokalnych na rzecz tworzenia prorodzinnego klimatu społecznego; promowanie dobrych praktyk

„Nowe” wyzwanie - obecność osób starszych w rodzinie Ułatwienie sprawowania opieki nad starsza osobą zależną: -- wewnątrzrodzinnej - jaka pomoc dla osób pracujących i mających obowiązki opiekuńcze? ( elastyczne formy pracy dla osób w starszych grupach wieku?) -- zewnętrznej: sprawowanej w domu (opiekunki) instytucjonalnej