Systemy Operacyjne Piotr Arłukowicz piotao@math.univ.gda.pl

Systemy Operacyjne Konfiguracja przedmiotu Forma zaliczenia: 15 godzin wykładów 15 godzin ćwiczeń na pracowni komputerowej Klucz do kursu w Moodle: 1234 Forma zaliczenia: wykład: egzamin  ćwiczenia: ocena, wymagane minimum: 50% Współpraca: wykład: dr Piotr Arłukowicz, piotao@math.univ.gda.pl ćwiczenia: dr Piotr Arłukowicz, mgr Robert Suski, mgr Dorota Grott

Systemy Operacyjne Zalecana literatura ogólna A. Silberschatz, J.L. Peterson, G. Gagne: Podstawy systemów operacyjnych. WNT, W-wa, 2005. W. Stallings: Systemy operacyjne, Wydawnictwo Robomatic, Wrocław, 2004. G. Nutt: Operating Systems. A Modern Perspective. wyd. 2, Addison Wesley Longman, Inc., 2002. L. Bic, A. C. Shaw: The Logical Design of Operating Systems. Prentice-Hall, Inc, 1988. A. S. Tanenbaum: Modern Operating Systems. wyd. 2, Prentice-Hall, Inc, 2001. Zalecana literatura specjalistyczna B. Goodheart, J. Cox: Sekrety magicznego ogrodu. UNIX ®System V Wersja 4 od środka. WNT, Warszawa 2001. U. Vahalia: Jądro systemu UNIX®. Nowe horyzonty. WNT, W-wa, 2001. D. A. Solomon, M. E. Russinovich: Microsoft Windows® 2000 od środka, Helion, 2003. M. J. Bach: Budowa systemu operacyjnego Unix ®. WNT, Warszawa 1995. R. Lowe: Kernel Linux. Przewodnik programisty, Helion, 2004. C. Sobaniec, System operacyjny Linux – przewodnik użytkownika. Wyd. Nakom, Poznań, 2002. J. Marczyński: UNIX użytkowanie i administrowanie. Helion, 1995. Peter P. Silvester: System operacyjny Unix™. WNT, Warszawa, 1990.

Systemy Operacyjne Definicje systemu operacyjnego są różne zależą od specyficznego rozumienia czym jest użytkownik i maszyna są określane przez potrzeby i wymagania odbiorcy są wielopoziomowe Jak zdefiniować system operacyjny? odwołajmy się do wiedzy zbiorowej

Systemy Operacyjne Definicja Per Brinch Hansena System operacyjny jest zbiorem ręcznych i automatycznych procedur, które pozwalają grupie osób na efektywne współdzielenie urządzeń maszyny cyfrowej. Distinguished professor Of computer science Electrical Engineering and Computer Science 2-175 Center for Science and Technology Syracuse University Syracuse, New York 13244, U.S.A. Telefon: (315) 446-4813 Email: pbh@ecs.syr.edu

Systemy Operacyjne Definicja Abrahama Silberschatza System operacyjny jest programem, który działa jako pośrednik między użytkownikiem komputera a sprzętem komputerowym. Zadaniem systemu operacyjnego jest tworzenie środowiska, w którym użytkownik może wykonywać programy w sposób wygodny i wydajny. Professorship in Computer Sciences M.S. (1973), Ph.D. (1976), S.U.N.Y. at Stony Brook

Systemy Operacyjne Definicja Andrewa Tanenbauma System operacyjny jest warstwą oprogramowania operującą bezpośrednio na sprzęcie, której celem jest zarządzanie zasobami systemu komputerowego i stworzenie użytkownikowi środowiska łatwiejszego do zrozumienia i wykorzystania. Dept. of Computer Science Faculty of Sciences Vrije Universiteit De Boelelaan 1081A 1081 HV Amsterdam , The Netherlands Telefon: +31 20 598-7780 Email: ast@cs.vu.nl

Systemy Operacyjne Jak to zobaczyć? Czas na oględziny…

Systemy Operacyjne Można zobaczyć więcej http://www.i-lo.tarnow.pl/edu/inf/hist/gui/ Pozostałe GUI Xerox Alto Xerox Star Xerox GlobalView 2.1 VisiCorp Visi On GEM 1.1 GEM 2.0 GEM 3.11 Atari TOS 1.0 Deskmate Commodore 64 GEOS Apple II GEOS GeoWorks w PC/GEOS NewDeal Office 3.2a BreadBox Ensemble DESQview/X AmigaOS 3.5 RISC OS wersja 3 RISC OS wersja 4 BeOS 5 Personal Edition QNX z dyskietki 1.44MB QNX 6.2.1 z CD MS OS/2 v1.3 IBM OS/2 2.0 IBM OS/2 Warp 4 Demo CD eComStation MS BOB Central Point Desktop Norton Desktop dla Windows Amstrad PcW16 Tekstowe systemy operacyjne Strona główna Chronologia Microsoft Windows GUI Artykuł z 1983 o Windows MS Windows 1.x MS Windows 2.x MS Windows 3.0 MS Windows 3.1 MS Windows 3.11 dla Grup Roboczych MS Windows Chicago Beta-1 MiS Windows 95 (Wersja 4.0) MS Windows 98 (Wersja 4.1) MS Windows ME (Wersja 4.9) 98Lite 1.3 98Lite 2.0 98Lite 4.5 Microsoft Windows NT GUI MS Windows NT 3.1 MS Windows NT 3.51 MS Windows NT 4.0 MS Windows 2000 Professional MS Windows XP MS Windows Server 2003 Apple GUI Start Apple Lisa Apple Lisa Office System 1.0 Apple Lisa Office System 3.1 Apple II Desktop GEOS dla Apple II GS/OS dla Apple IIgs Apple Macintosh w 1984 MacOS 1.1 MacOS 7.5.5 MacOS 8.1 MacOS 9.2.2 At Ease 2.0 At Ease for Workgroup 4.0 OPENSTEP Rhapsody MacOS X 10.1 MacOS X 10.3.4 Linux/Unix GUI Redhat Linux 5.0 Xfree z menedżerem okienek FVWM 95 Mix Server 5.6 DECWindows Wine - aplikacje Windows działające bez Windows Mandrake Linux 9.0 z KDE Redhat Linux 8.0 z Gnome IRIX Interactive Desktop 6.5 Solaris 8 CDE i OpenWindow Solaris 10 z Java Desktop Zdalne GUI Citrix Metaframe Microsoft Terminal Server X11 - X Windowing System VNC Telnet Aplikacje Klient/Serwer Śieć

Systemy Operacyjne Jak doszło do takiej różnorodności? Historia systemów operacyjnych…

Systemy Operacyjne Historia systemów operacyjnych Zaczyna się w szalonych latach ‘60… 1966 - rozpoczęcie prac na Multicsem, zespół naukowców z Bell Labs, MIT i General Electric, wśród tych pierwszych Ken Thompson 1969 - AT&T porzuca projekt Multicsa; pierwsza wersja Unix napisana w asemblerze w ośrodku Bell Labs firmy AT&T (stan New Jersey, USA) przez Dennisa Ritchie i Kena Thompsona

Systemy Operacyjne Historia systemów operacyjnych Trwa przez lata ’70… 1971 - port Uniksa na nowy komputery PDP-11 firmy DEC 1972 - Unix Second Edition, pojawia się potok (ang. pipe) 1973 - Unix Fourth Edition, pierwsza napisana w C, co zaowocowało przenośnością systemu 1975 - Unix Sixth Edition - inaczej Wersja Szósta - rozprowadzana nieodpłatnie w uczelniach dla zastosowań akademickich, dał początek rozszerzeniom BSD 1976 - John Lions na Uniwersytecie Nowej Południowej Walii pisze komentarz do kodu Uniksa. tzw. Lions Book zawiera pełny kod v.6 1977 - pod koniec roku ukazują się pierwsze taśmy 1BSD, rozszerzenia Uniksa z Uniwersytetu Kalifornijskiego Berkeley 1979 - Unix 7th edition - the last true Unix - zawiera C, UUCP i powłokę Bourne'a. Przeniesiony na nowe komputery VAX kernel liczył 40 Kb.

Systemy Operacyjne Historia systemów operacyjnych PDP-11 Digital Equipment Corporation, 1970 Oprócz tego modelu – także cała seria PDP-4 do PDP-16 Dwie książki: Processor Handbook Peripherials Handbook

Systemy Operacyjne Historia systemów operacyjnych PDP-4 Digital Equipment Corporation, 1962

Systemy Operacyjne Historia systemów operacyjnych PDP-10 Console Digital Equipment Corporation, 1980

Systemy Operacyjne Historia systemów operacyjnych VAX Digital Equipment Corporation, 1970

Systemy Operacyjne Historia systemów operacyjnych Trwa przez lata ’80… 1980 - w Santa Cruz Operation (aka. SCO) na licencji od AT&T i na zamówienie MS powstaje Xenix, pierwszy Unix dla PC 1982 - Silicon Graphics prezentuje IRIX 1983 - rozpoczęcie projektu GNU (GNU's Not UNIX); System V - pierwsza komercyjna wersja Uniksa AT&T 1984 - 4.2BSD - wprowadzenie rozszerzeń TCP/IP; DEC wydaje pierwszą wersję Ultriksa 1986 - Hewlett-Packard prezentuje HP-UX, własną wersję Uniksa 1989 - SVR4 - 4 wydanie System V; unifikacja Systemu V, BSD oraz Xeniksa; SCO UNIX System V/386, pierwszy Unix spoza AT&T, który ma prawo być sprzedawany pod tą nazwą.

Systemy Operacyjne Historia systemów operacyjnych Trwa przez lata ’90… 1990 - luty, IBM wydaje AIX (Advanced Interactive eXecutive) 1991 - Solaris 2 (oparty na SysV) wydany przez Sun Microsystems; wrzesień, powstanie jądra Linux, wersja 0.01 1993 - 4.4BSD; 20 kwietnia - ukazuje się NetBSD 0.8; grudzień - premiera FreeBSD 1.0 (na bazie 4.3BSD Net/2); koniec roku - SVR4.2MP, ostatnia wersja Systemu V z Unix System Laboratories (USL) 1994 - 4.4BSD-Lite; powstają firmy Red Hat oraz Caldera; 13 marca - Linux 1.0; 26 października - wydanie NetBSD 1.0; listopad - FreeBSD 2.0 (oparte na kodzie 4.4BSD Lite) 1996 – Linux 2.0 1999 – Linux 2.2 Potem: 4 stycznia 2001 - Linux 2.4; 19 stycznia 2003 - prezentacja FreeBSD 5.0; 17 grudzień 2003 - Linux 2.6

Systemy Operacyjne Historia systemów operacyjnych Jak to się odbyło? 1991 - powstanie jądra Linux, wersja 0.01 Jak to się odbyło? Istnieją już Multisc, UNIX, XENIX, AIX, HP-UX, SunOS, Xenix, Ultix, SVR4, Solaris, Mach, OSF1, IRIX, BSD. Cała historia sięga końca lat 80., kiedy Linus Torvald's tworzył system operacyjny na komputer oparty na procesorze Intel 80386. Dołączył do niego polecenia znane z UNIXa, możliwość zarządzania zadaniami i korzystania z wirtualnych konsol. Źródła systemu ukazały się w Internecie w 1991r. Pierwsza wersja Linuxa (0.01) mogła obsługiwać dyski oraz mały system plików. Nie miała jednak jeszcze zaimplementowanej obsługi napędu dyskietek. Wersja oznaczona była numerem 0.02 i posiadała już możliwość uruchomienia bash'a (Bourne Again Shell) a także gcc. Niestety poza tym prawie nic nie działało.

Systemy Operacyjne Historia systemów operacyjnych Trwa przez lata ’90… 1990 - luty, IBM wydaje AIX (Advanced Interactive eXecutive) 1991 - Solaris 2 (oparty na SysV) wydany przez Sun Microsystems; wrzesień, powstanie jądra Linux, wersja 0.01 1993 - 4.4BSD; 20 kwietnia - ukazuje się NetBSD 0.8; grudzień - premiera FreeBSD 1.0 (na bazie 4.3BSD Net/2); koniec roku - SVR4.2MP, ostatnia wersja Systemu V z Unix System Laboratories (USL) 1994 - 4.4BSD-Lite; powstają firmy Red Hat oraz Caldera; 13 marca - Linux 1.0; 26 października - wydanie NetBSD 1.0; listopad - FreeBSD 2.0 (oparte na kodzie 4.4BSD Lite) 1996 – Linux 2.0 1999 – Linux 2.2 Potem: 4 stycznia 2001 - Linux 2.4; 19 stycznia 2003 - prezentacja FreeBSD 5.0; 17 grudzień 2003 - Linux 2.6

Systemy Operacyjne Nazwy systemów UNIX i Linux Dystrybucja: UNIX = (Uniplexed Information and Computing System - UNICS) Linux = LINUs + uniX Linux jest rozprowadzany w tzw. dystrybucjach Dystrybucja: Dystrybucja w odniesieniu do systemu operacyjnego Linux to zestaw programów rozpowszechnianych łącznie i dający po zainstalowaniu gotowy do użycia system. Cechy dystrybucji: Programy występują w pakietach (DEB, RPM, Ebuild, lub skompresowane Tar) System pobierania, instalacji, deinstalacji i aktualizacji pojedynczych pakietów (APT, DPKG, RPM, make, i inne)

Systemy Operacyjne Najbardziej rozpowszechnione dystrybucje Debian - http://www.debian.org/ Fedora Core - http://fedora.redhat.com/ Gentoo - http://www.gentoo.org/ Knoppix - http://www.knoppix.net/  Mandriva Linux (dawniej Mandrake) - http://www.mandrivalinux.com/ PLD Linux (polska) - http://www.pld-linux.org/ Red Hat Linux - http://www.redhat.com/ Slackware - http://www.slackware.org/ SUSE - http://www.opensuse.org/ Ubuntu - http://www.ubuntulinux.org/ Innych jest jeszcze ponad 200, w tym jednodyskietkowe!

Systemy Operacyjne Co to jest Knoppix? Knoppix to dystrybucja Linuksa oparta na Debianie możliwa do uruchomienia z CD-ROMu bez instalacji na twardym dysku (LiveCD) rozwijana przez niemieckiego inżyniera Klausa Knoppera

Systemy Operacyjne Co dalej? O czym będzie dokładnie wykład? Linux (na przykładzie Knoppixa) Windows O czym będzie dokładnie wykład? O budowie systemów O administracji systemami O narzędziach zawartych w systemie