Grecka filozofia przyrody Prezentacja wykonana w ramach realizacji samokształcenia

Historia W VI w p.n.e. – powstaje głównie filozofia przyrody, podstawowym pytaniem jest „skąd pochodzi świat?”, rzadko zdarzają się zagadnienia związane z człowiekiem. Filozofia ta rozwijała się głównie na terenie wysp jońskich oraz na Sycylii (filozofia bardziej mitologiczna).

GŁÓWNE ZAGADNIENIA I POJĘCIA Pośród rozmaitych problemów tej epoki na pierwszy plan wysunięta została kwestia tzw. arche czyli pierwszej zasady wszystkich rzeczy, będącej zarazem ich źródłem i tworzywem. Arche rozumiano jako: a. początek b. pierwsza przyczyna c. racja d. zasada e. władza

C. D. Filozofowie przyrody formułowali swoje poglądy na temat podstawowych składników materii, czasu, przestrzeni, dynamiki ruchu i wszechświata jako całości na podstawie bezpośredniego doświadczenia zmysłowego, opierając się zwykle na pewnych założeniach metafizycznych. Cel filozofii przyrody - refleksja nad filozoficznymi założeniami nauk przyrodniczych, analiza pojęć, twierdzeń, metod badawczych, sposobów dochodzenia do twierdzeń, sposobów ich uzasadniania, weryfikowania.

Grupy filozoficzne w pierwszych okresach greckiej filozofii przyrody 1. Tales z Miletu 2. Heraklit 3. Eleaci 4. Pitagorejczycy 5. Atomiści 6. Epikur

Tales z Miletu (625- 545 p.n.e.) historycznie pierwszy mędrzec grecki, któremu przyznaje się miano filozofa matematyk, astronom, polityk woda jako archre argumentacja – woda niezbędna do życia, woda przybiera różne stany skupienia; wszelki pokarm jest wilgotny, wszystko jest wilgotne, wiec wzięło się z wody i do wody wraca Tales zmierzył piramidy, jako pierwszy przepowiedział zaćmienie Słońca

ANAKSYMANDER (610-545 p.n.e.) uczeń Talesa z Miletu świat wyłania się z bezkresu (apeiron) początkiem i pierwszą przyczyną istniejących rzeczy jest „bezkresne i nieokreślone” pierwotne tworzywo z którego powstały przeciwstawne formy materii pierwotnie materia nie miała granic i przeciwieństw, dzięki procesowi „łamania symetrii” powstał świat

ANAKSYMENES (?-525 p.n.e.) uczeń Anaksymandra zafascynowany Talesem próbuje pogodzić poglądy Talesa oraz Anaksymandra na temat rozwoju świata powietrze jako arche, gdyż jest ono bezkresne (Anaksymander) i niezbędne (Tales)

HERAKLIT Z EFEZU (ok. 540-480 p.n.e) jeden z najwybitniejszych przedstawicieli filozofii presokratejskiej arche utożsamione zostało z ogniem i logosem (rozumem) wariabilizm (zmienność wszelkich rzeczy) nie można dwa razy wejść do tej samej rzeki, ponieważ świat ciągle ulega przemianom a rządzić nim musi rozum panta rhei - wszystko płynie

C.D. relatywizm (względność) świat materialny składa się z przeciwnych stanów i tendencji, które są przez ukrytą harmonię utrzymywane w jedności: To, co przeciwstawne dąży do jedności, z tego, co różne powstaje najpiękniejsza harmonia

PARMENIDES Z ELEI (ok. 540-470 p.n.e.) najważniejszy przedstawiciel eleatów pierwszy zajął się teorią bytu, a byt definiuje jako kulę (idealny kształt), ponieważ nie ma ona ani początku ani końca głosił: „należy mówić i myśleć, że tylko byt istnieje. To bowiem, co jest, istnieje, a to, co nie jest, nie istnieje.” istnieją 3 drogi życia: prawdy, mniemania oraz fałszu. Drogi fałszu powinniśmy się wystrzegać

ELEACI O PRÓŻNI Nic nie jest próżne. Próżnia jest nicością, a to, co jest nicością, nie istnieje.

PARADOKSY ZENONA Z ELEI wygłosił 4 paradoksy dotyczące ruchu: Achilles i żółw, Strzała, Dychotomia, Stadion Achilles i żółw: jeśli żółw wyprzedza trochę Achillesa, to w czasie wyścigu Achilles nigdy go nie dogoni, gdyż musi przebiec najpierw połowę odległości, która go dzieli od żółwia, a przedtem połowę tej połowy strzała: strzała w ruchu tak naprawdę nie jest w ruchu bo suma bezruchu (poszczególnych pozycji ruchu strzały) nie może się równać ruchowi

C.D. Paradoks przeciwko wielości: wszystko, co istnieje, ma jakąś wielkość. Jeżeli byt jest nieskończenie podzielny, to składa się z nieskończonej ilości części. Jeżeli części te nie mają wielkości, to również całość, złożona z części nieposiadających wielkości, musiałaby nie mieć wielkości.

PITAGORAS Z SAMOS (ok.570-497 p.n.e.) stworzył związek pitagorejski w Krotonie jego szkoła ma charakter naukowo- religijny, która koncentruje się na przybliżeniu człowieka do boga Pitagorejczycy dostrzegali w nauce (gł. matematyce i filozofii) drogę prowadzącą do zbawienia pojmowanego w duchu religii orfickiej, a więc wyzwolenia z cyklu reinkarnacyjnego, zaś za zasadę wszechrzeczy uważali liczbę i relacje matematyczne

Atomizm arytmetyczny świat wg pitagorejczyków pochodzi z liczby jako byt realny liczba jest tu pewnego rodzaju symbolem: 1. punkt, 2. linia, 3. figura geometryczna, 4. bryła, 5. własności ciał, 6. życie, 7. duch, 8. miłość, 9. roztropność, sprawiedliwość, 10. doskonałość wszechświata konstruowane w ten sposób obiekty mają charakter dyskretny, a poszczególne punkty oddzielone są od siebie próżnią, utożsamianą zwykle przez pitagorejczyków z „nieskończonym powietrzem”.

EWOLUCJA KONCEPCJI PITAGOREJCZYKÓW Pitagorejczycy uważali monadę za zasadę i początek ( arché) - wszystkiego. Punkt bowiem uważali za początek linii, tę zaś za początek powierzchni, a tę za początek bryły, to jest ciała; zaś jeszcze przed punktem rozpatrywali monadę. Dlatego początkiem i zasadą ciał jest monada. Dlatego wszystkie ciała powstają z monady.

Atomiści: DEMOKRYT Z ABDERY (ok. 460-360 p.n.e.) uczeń Leucypa autor dzieł z zakresu medycyny, fizyki, matematyki, architektury „Początkiem wszechrzeczy są atomy i próżnia. Wszystko inne jest tylko mniemaniem” posłużył się pojęciem atomu dla opisania najmniejszych, niepodzielnych cząstek rzeczywistości przyrodniczej

Atomiści: LEUKIPPOS (V e. p.n.e) Cel dociekań Leukipposa – sformułowanie teorii przyrody zgodnej z tezą Parmenidesa o niezmienności bytu i zachowanie zjawisk Leukippos wpadł na pomysł atomistycznej budowy materii, obserwując w silnym świetle słonecznym poruszające się cząstki kurzu Leukippos: jeżeli jest podział, wielość i ruch, to jest próżnia; jest podział, wielość i ruch, więc jest próżnia atomy są bardzo małe i „dzięki ich maleńkim objętością są niewidoczne „

Epikur ( ok. 341 p.n.e) Epikur utrzymuje, że jest samoukiem, który nie miał innych nauczycieli prócz natury i osobistego doświadczenia głosił, że nasz świat jest tylko jednym z nieskończonej liczby światów, stanowiąc cząstkę nieskończonego Wszechświata znajdującego się w nieskończonej pustce całość Wszechświata nie zwiększa się i nie zmniejsza, nic w niej nowego nie zachodzi, a wszystko jest wynikiem wewnętrznej przemiany

C.D. jedynym źródłem i kryterium poznania jest wrażenie istnieć to doznawać istnienia sprowadza całą rzeczywistość do kombinacji atomów, teoria ta ma nam dostarczyć argumentów pozwalających znaleźć spokój w życiu

Filozofowie greccy V w. p.n.e. Empedokles z Akragas: lekarz i polityk, za podstawowe zasady wszechrzeczy uznawał cztery żywioły, których zmieszaniem kierowały dwie siły: Miłość i Nienawiść Anaksagoras z Kladzomen: matematyk i astronom, za siłę kierującą podstawowymi zarodkami przyrody uznał Boski Umysł. Wszystkie rzeczy w przyrodzie składają się z jakościowo zróżnicowanych cząstek, które nazywał nasionami .

Wiek V p. n. e. W wieku V p.n.e. zaszła w filozofii istotna przemiana związana z pojawieniem się w greckich miastach wędrownych nauczycieli zwanych sofistami. Dzięki ich działalności zainteresowanie filozofów przyrodą ustąpiło miejsca refleksji nad człowiekiem, jego postępowaniem, cnotą i szczęściem. Spośród sofistów najsłynniejszą postacią był Protagoras z Abdery.