PROFILAKTYKA RAKA PŁUCA Lek. med. Anna Rucińska Specjalista Radioterapii Onkologicznej Zakład Radioterapii I Wielkopolskie Centrum Onkologii

Etiopatogeneza Epidemiologia Objawy Profilaktyka Badania przesiewowe

Epidemiologia - świat Najczęstszy nowotwór (2011) 1,6 mln zachorowań – 13% zachorowań na nowotwory 1,4 mln zgonów – 18% zgonów za nowotwory

Aktywne palenie tytoniu przyczyna 93% zachorowań u mężczyzn i 77% u kobiet 7000 tys- 50 rakotwórczycg, 450 tys umiera rocznie w usa, w 2020 – 10 mln zgonów

Aktywne palenie tytoniu Liczne badania prospektywne American Cancer Society Cancer Prospective Study I&II dwie1mln próby obywateli Względne ryzyko zachorowania w porównaniu z niepalącymi to 24 dla mężczyzn i 12,5 dla kobiet

Etiologia 5-15% zachorowań Bierne palenie tytoniu (RR 0,9) Ekspozycje zawodowe (RR 1,6) na: promieniowanie jonizujące (radon-kopalnie uranu) Azbest Nikiel, arsen, kadm, ołów Krzemionkę W Azji do 40%, inny typ molekularny, inny przebieg choroby Tu palenie tytoniu działa synergistycznie

Epidemiologia Polska, zachorowalność mężczyźn 2011 Najczęstszy nowotwór złośliwy u mężczyzn 21% zachorowań-15 tys; 31% zgonów 16 tys(umieralność nawyższa przed 65rż spośród obserwowanych na świecie)

Epidemiologia Polska, zachorowalność kobiety 2011 9% zachorowań – 6 tys 15% zgonów, 6100 (0d 2007 r I przyczyna zgonów)

Epidemiologia Polska, zachorowalność 2011 Ryzyko zachorowania jest 3x większe u mężczyzn niż u kobiet.

Zachorowalność w latach 2008-2010 w zależności od wieku

Trendy zachorowalności w latach 1980-2010 w Polsce

Trendy umieralności w latach 1965-2010 w Polsce

Przeżycia w latach 2003-2005

Przeżycie w zależności od zaawansowania choroby 5 letnie przeżycia Średnie przeżycia IA 75% 5-10 lat IB 71% 3-7 lat IIA 58% 3-4 lata IIB 49% 1,5-3 lata IIIA 20-25% 14-23 miesięcy IIIB 7-9% 10-16 miesięcy IV 2-13% 6-18 miesięcy

Objawy

Objawy wczesne

Guzy położone centralnie Kaszel Krwioplucie (20-30% ma raka) Duszność – obturacja Niedodma, zapalenie płuca, wysięk w opłucnej, ropień

Duszność rozsiew wewnątrzpłucnymi drogami limfatycznymi

BÓL -naciekanie opłucnej, ściany klatki, zatorowość, zapalenie płuc

Zesp. Pancoasta Naciek pni współczulnych opadanie powieki wąska źrenica zapadniecie gałki ocznej Ból barku

Zespół żyły główne górnej

Uniesienie przepony, chrypka Porażenie nerwu przeponowego Porażenie nerwu krtaniowego wstecznego

Badania przesiewowe

Badania przesiewowe Celem jest wykrycie choroby w stadium bezobjawowym Bada się osoby z zdrowe z grup ryzyka Diagnostykę szczegółową podejmuje się w przypadku pozytywnego wyniku testu przesiewowego

RTG-klatki piersiowej kilka badań randomizownych bez wpływu na umieralność 1992-2001 badanie III fazy PLCO - The Prostate, Lung, Colorectal and Ovarian Cancer Screening Trial Lata 60,70, wiele żle skonstruowanych, bez odpowiedniej mocy statystycznej, Większa częstość rozpoznań w st. I (40% vs. 15) Większy odsetek resekcyjności 5letnie 35 a 13

Niskodawkowa TK The National Lung Screening Trial (NLST) The Dutch-Belgian randomized lung cancer screening trial (NELSON) UK lung screen (UKLS) II ramię to RTG raz w roku Są to badania bez grupy kontrolnej - nie da się określić współczynnika umieralności <3mSv

NLST Stopień zaawansowania III – 12% (13) IV – 22% (36) Aby uratować 1 osobę należy wykonać 320 badań Obniżenie względnego ryzyka zgonu na raka płuca o 20%

Grupa wysokiego ryzyka Wiek 55-74 lat ≥30 paczko-lat Kasacja nałogu ≤ 15 lat temu

Grupa wysokiego ryzyka Wiek >50 lat ≥20 paczko-lat 1 dodatkowy czynnik ryzyka: POCHP, włóknienie płuc Wywiad nowotworowy Rak płuca w rodzinie Narażenie na radon, azbest, promieniownie jonizujące

Uwaga! Brak objawów choroby Stan ogólny pozwalający na podjęcie leczenia Do badań przesiewowych nie kwalifikują się bierni palacze

10-43% guzków to zmiany nienowotworowe

Ale…. 20% torakotomii – brak nowotworu Niepokój chorego Potencjalne powikłania inwazyjnych zabiegów Ekspozycja na promieniowanie Analiza kosztów – mniejsza opłacalność niż rak piersi, jelita grubego

Podsumowanie Profilaktyka 90% raków płuca to konsekwencja palenia tytoniu Kasacja nałogu Edukacja młodzieży

Podsumowanie Kogo kierujemy na badania profilaktyczne Wiek 35 do 69 lat 20 paczko-lat Wiek 50-69 lat Osoby pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą aktywnie palącą