Poznań, 2 grudnia 2009 r. Zagadnienie prawne realizacji międzynarodowych projektów badawczo-szkoleniowych - ze szczególnym uwzględnieniem Programu Szczegółowego „Ludzie” - Piotr Bednarek Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE Instytut Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk

Plan prezentacji Przyjmowanie naukowców z zagranicy. Wjazd na terytorium Polski. Legalizacja pobytu w Polsce. Wyjazdy polskich naukowców za granicę. Formy prawne wysyłania naukowców za granicę. Praktyczne aspekty zagranicznego wyjazdu naukowca. Umowy z przyjmowanymi i wysyłanymi naukowcami. Rodzaje umów możliwych do wykorzystania w projektach. Charakterystyka każdego z rodzajów umów. Język umowy i waluta wynagrodzenia. Opodatkowanie dochodów z projektów badawczo-szkoleniowych. Opodatkowanie stypendiów. Zwolnienia podatkowe w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Ubezpieczenia społeczne w projektach badawczo-szkoleniowych. Zasady ogólne ubezpieczeń społecznych w Polsce. Odrębności ubezpieczeniowe w przypadku wybranych projektów. Europejska koordynacja ubezpieczeń społecznych. Podsumowanie.

Wstęp Realizacja każdego projektu badawczego Wymogi wynikające z ustaw Postanowienia zawartych umów

Migracja pracowników naukowych cz. I Przyjmowanie naukowców z zagranicy - Piotr Bedanrek - - KPK -

Procedura przyjęcia cudzoziemca Wiza Umowa z naukowcem Wypłaty wynagrodzenia przyjazd Formalności wstępne Legalizacja pobytu Przedłużenie zezwolenia na pobyt wyjazd praca Mieszkanie, zameldowanie, pomoc w rozpoczęciu życia w Polsce Rozliczenia podatkowe czas

Obywatele EOG - przekraczanie granicy RP Obywatele państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE + Islandia, Norwegia i Lichtenstein) oraz obywatele Szwajcarii: przekraczają granicę Polski na podstawie dokumentu podróży, mogą przebywać w Polsce do 3 miesięcy bez konieczności rejestracji faktu swojego pobytu, najpóźniej w pierwszym dniu po upływie 3 miesięcy pobytu w Polsce, muszą dokonać rejestracji faktu swojego pobytu w Polsce. Rejestracji dokonuje się w wydziale ds. cudzoziemców właściwego urzędu wojewódzkiego.

Obywatele EOG - legalizacja pobytu na terytorium RP Obywatele państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE + Islandia, Norwegia i Liechtenstein) oraz obywatele Szwajcarii, w celu legalizacji pobytu z upływem 3 miesięcy pobytu w Polsce muszą przedłożyć w urzędzie wojewódzkim: wniosek o zarejestrowanie faktu pobytu, kserokopię dokumentu podróży, potwierdzenie zameldowania na czas określony (zaświadczenie hotelu lub urzędu gminy/dzielnicy/miasta). Najkorzystniejszym jest aby cudzoziemiec złożył 3 komplety w/w dokumentów.

Obywatele spoza EOG - wjazd na terytorium RP (I) Obywatele państw spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego w celu podjęcia pracy w Polsce, muszą uzyskać wizę pobytową (krajową lub jednolitą): w celu wykonywania pracy lub w celu naukowym, szkoleniowym, dydaktycznym. Uwaga! Osoby posiadające kilka obywatelstw, traktowane będą przez prawo polskie jako obywatele tego państwa, którego dokumentem podróży posłużyli się przekraczając granicę. Osoby posiadające kilka obywatelstw – w tym obywatelstwo polskie – traktowane będą jak obywatele Polski.

Obywatele spoza EOG - wjazd na terytorium RP (II) Wizy pobytowe w projektach Wiza krajowa uprawnia do wjazdu i ciągłego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub kilku pobytów następujących po sobie, trwających łącznie dłużej niż 3 miesiące i nie przekraczających łącznie roku w okresie ważności wizy - (art. 26 ust. 4 ustawy o cudzoziemcach). Wiza jednolita uprawnia do jednego lub większej liczby wjazdów, pod warunkiem, że ani długość ciągłego pobytu, ani całkowita długość kolejnych pobytów na terytorium państw obszaru Schengen nie przekraczają 3 miesięcy w ciągu każdego okresu 6 miesięcy liczonego od dnia pierwszego wjazdu na to terytorium - (art. 26 ust. 2 ustawy o cudzoziemcach).

Obywatele spoza EOG - wjazd na terytorium RP (III) Wizy pobytowe w projektach Wiza jednolita Wiza krajowa w celu naukowym, szkoleniowym dydaktycznym w celu wykonywania pracy Wiza pobytowa w celu wykonywania pracy badawczej, najczęściej nie będzie wiązała się z koniecznością uzyskania zezwolenia na pracę

Obywatele spoza EOG - wjazd na terytorium RP (IV) Wiza pobytowa w celu wykonywania pracy wydawana jest w wydziale konsularnym ambasady lub konsulacie RP za granicą. Instytucja przyjmująca musi wysłać do naukowca lub/oraz do ambasady oświadczenie o zamiarze powierzenia pracy temu naukowcowi, ponieważ co do zasady, zezwolenie na pracę dla wykonywania prac badawczych, nie jest wymagane. Oświadczenie powinno zawierać informacje o: osobie naukowca (ze wskazaniem dokładnego adresu i numeru dokumentu podróży), instytucji, stanowisku, okresie i rodzaju zatrudnienia, wysokości wynagrodzenia, źródle finansowania.

Zezwolenie na pracę na terytorium RP - wyłączenia (I) Podstawa prawna: art. 87 ust. 2 pkt 9 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity Dz. U. 2008 r. nr 69, poz. 415 z późn. zm.) dla PAN: (profesor, docent, adiunkt, asystent) – art. 74 ustawy o Polskiej Akademii Nauk (Dz. U. 1997 r. Nr 75, poz. 469 z późn. zm.) dla szkół wyższych: (nauczyciele akademiccy i osoby prowadzące m. in. badania naukowe) – art. 109 ust. 3 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. 2005 r. Nr 164, poz. 1365 z późn. zm.) dla j. b.-r. (profesor i docent) – art. 33 ust. 6 ustawy o jednostkach badawczo-rozwojowych (tekst jednolity: Dz. U. 2008 r. Nr 159, poz. 993 z późn. zm.) dla j. b.-r. (pracownicy naukowi) – § 2 pkt 24 Rozporządzenia MPiPS w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz. U. 2006 r. Nr 156, poz. 1116 z późn. zm.) Powyższe sporządzono wg stanu prawnego na dzień 03.11.2009 r.

Zezwolenie na pracę na terytorium RP - wyłączenia (II) Osoby, które nie są zatrudniane na stanowiskach naukowych lub stanowiskach nauczycieli akademickich nie muszą posiadać zezwolenia na pracę na podstawie § 2 pkt 1 i 9 Rozporządzenia MPiPS w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz. U. 2006 r. Nr 156, poz. 1116 z późn. zm.): Wykonywanie pracy przez cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę jest dopuszczalne w przypadku cudzoziemców: prowadzących szkolenia, biorących udział w stażach zawodowych, pełniących funkcję doradczą, nadzorczą lub wymagającą szczególnych kwalifikacji i umiejętności w programach realizowanych w ramach działań Unii Europejskiej lub innych międzynarodowych programach pomocowych, także w oparciu o pożyczki zaciągnięte przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej. wygłaszających, do 30 dni w roku kalendarzowym, okazjonalne wykłady, referaty lub prezentacje o szczególnej wartości naukowej lub artystycznej, jeżeli zachowują miejsce stałego pobytu za granicą. Powyższe sporządzono wg stanu prawnego na dzień 03.11.2009 r.

Obywatele spoza EOG - legalizacja pobytu na terytorium RP (I) Naukowiec posiadający wizę pobytową powinien: z odpowiednim wyprzedzeniem wystąpić o wydanie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub z ostatnim dniem terminu wskazanego w wizie, opuścić Polskę. Wniosek o wydanie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony musi zostać złożony nie później niż 45 dni przed końcem ważności wizy. W ślad za zezwoleniem na zamieszkanie na czas oznaczony, w ciągu 14 dni, naukowiec otrzyma kartę pobytu. Procedura w w/w zakresie prowadzona jest w wydziale ds. cudzoziemców właściwego urzędu wojewódzkiego.

Obywatele spoza EOG - legalizacja pobytu na terytorium RP (II) Wniosek o wydanie zezwolenia na zamieszkanie na czas określony składa się nie później niż 45 dni przed końcem ważności aktualnej wizy lub karty pobytu. Powyższe zabezpieczy cudzoziemca przed negatywnymi skutkami opóźnienia w procedurze o wydanie zezwolenia – wojewoda z urzędu wyda nową wizę na okres do zakończenia procedury w urzędzie. Niedopełnienie obowiązku zachowania terminu 45 dni przy równoczesnym opóźnieniu ze strony urzędu, spowoduje konieczność wyjazdu cudzoziemca z Polski i konieczność ponownego ubiegania się o wizę. Opóźnienie w wydaniu zezwolenia na zamieszkanie jest zjawiskiem częstym, w związku z czym zachowanie terminu odpowiednio wczesnego złożenia wniosku jest kwestią nader istotną.

Obywatele spoza EOG - legalizacja pobytu na terytorium RP (III) W przypadku wizy pobytowej w celu wykonywania pracy wniosek o wydanie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony i karty pobytu składa się z: 4 egzemplarzy wypełnionego formularza urzędowego, 5 aktualnych, kolorowych fotografii o wymiarach 4,5 x 3,5 cm (paszportowe), 4 kserokopii każdej strony paszportu, na której jest jakiś zapis lub pieczęć, oświadczenia pracodawcy o zamiarze powierzenia pracy lub o powierzeniu pracy, kopii umowy o pracę, umowy o dzieło lub zlecenia (oryginał do wglądu), zaświadczenia o nie zaleganiu w podatkach i/lub PIT 37/PIT 40, dowodu zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego, oświadczenia o miesięcznych kosztach utrzymania, w tym m.in. oświadczenie właściciela mieszkania lub kserokopie rachunków za media, kopii umowy najmu lokalu lub innego tytułu do lokalu albo poświadczenia pobytu w hotelu (oryginał do wglądu), dowodu zameldowania w urzędzie gminy/miasta/dzielnicy lub poświadczenia zameldowania z hotelu.

Legalizacja pobytu, a najem mieszkania i zameldowanie Procedura legalizacji pobytu zarówno obywatela państwa UE jak i obywatela państwa spoza UE wymaga m.in. posiadania przez takiego człowieka: tytułu prawnego do lokalu (najczęściej, umowy najmu), zameldowania. Zameldowanie na czas określony przekraczający 3 miesiące uruchomi automatycznie nadanie numeru PESEL dla naukowca, co jest istotne przy dłuższych pobytach w Polsce. W przypadku trudności w znalezieniu mieszkania z zameldowaniem dla naukowca, należy naukowca umieścić w hotelu, gdzie wpis w księdze hotelowej zastępuje meldunek ale bez uruchomienia procedury nadania numeru PESEL.

Legalizacja pobytu w Polsce Obywatel państwa EOG 3 miesiące od dnia wjazdu do Polski Obywatel państwa spoza EOG Zezwolenie na zamieszkanie do 1 roku Wiza Proces legalizacji 45 dni

Migracja pracowników naukowych cz. II Wyjazdy polskich naukowców za granicę - Piotr Bednarek - - KPK -

Zalecenia dla wyjeżdżających (I) Osoby, które wyjeżdżają za granicę w celu realizacji projektu badawczo-szkoleniowego powinny zwrócić uwagę na następujące aspekty prawno-administracyjne związane z tym wyjazdem: Co zrobić z dotychczasowym zatrudnieniem w Polsce? Czego przed wyjazdem dopilnować w stosunku do zagranicznej instytucji przyjmującej? Jakich formalności dopełnić przed wyjazdem w polskich urzędach? Jakich formalności dopełnić w urzędach za granicą i o czym podczas tego wyjazdu pamiętać?

Zalecenia dla wyjeżdżających (II) Już na etapie planowania udziału w projekcie należy: zastanowić się nad najdogodniejszą formą wyjazdu (urlop bezpłatny, oddelegowanie, urlop szkoleniowy), sprawdzić, czy pomysł dopuszczony jest przez zasady projektu, który będziemy wykonywać, z odpowiednim wyprzedzeniem upewnić się, czy planowany sposób jest akceptowany przez polskiego pracodawcę, z odpowiednim wyprzedzeniem upewnić się, czy instytucja przyjmująca zgodzi się na planowane rozwiązanie.

Zalecenia dla wyjeżdżających (III) Przed wyjazdem - uzyskać projekt umowy z instytucją przyjmującą lub przynajmniej: Uzyskać pisemne potwierdzenie podstawowych warunków proponowanej umowy: rodzaj umowy, stanowisko, przedmiot umowy, wysokość wynagrodzenia, okres pracy. Ustalić zakres ubezpieczeń społecznych za granicą. Ustalić zakres pomocy instytucji przy formalnościach urzędowych na miejscu. Ustalić zakres uprawnień do korzystania ze sprzętu i zasobów instytucji. Ustalić zasady refundacji kosztów przyjazdu. Uzyskać z instytucji przyjmującej dokumenty uprawniające do skorzystania z najdogodniejszej procedury wizowej (jeśli wiza jest wymagana). Dopełnić w/w formalności niezależnie od istnienia wcześniejszej udanej współpracy ze znajomym naukowcem z tamtej instytucji.

Zalecenia dla wyjeżdżających (IV) Podczas pobytu za granicą: Zbierać dokumentację potwierdzającą okres zatrudnienia i wysokość wynagrodzenia. Zbierać dokumenty dowodzące wysokości zapłaconego podatku. Zapytać o ewentualne zwolnienia podatkowe dla przyjeżdżających naukowców. Dopełnić procedury legalizacji pobytu za granicą (także na terytorium UE). Dowiedzieć się o obowiązkach prawnych na terytorium tamtego państwa, np. rozliczenie podatkowe etc.

Wysyłanie własnego pracownika za granicę (I) Możliwości wyjazdu naukowca z instytucji macierzystej urlop bezpłatny delegacja urlop szkoleniowy Urlop wypoczynkowy TAK - jeżeli stroną projektu nie jest pracodawca NIE - jeżeli stroną projektu jest pracodawca

Wysyłanie własnego pracownika za granicę (II) Oddelegowanie jest poleceniem wykonywania pracy na rzecz pracodawcy poza stałym miejscem pracy pracownika – jest zatem nadal trwającym, aktywnym stosunkiem pracy. Urlop bezpłatny nie jest oddelegowaniem. Zawieszone zostają bowiem uprawnienia związane z zatrudnieniem chociaż sam stosunek pracy trwa. Urlop szkoleniowy jest zwolnieniem z obowiązku wykonywania podstawowych obowiązków pracownika, na rzecz wykonywania prac w projekcie, dla którego urlop ten został udzielony. W okresie urlopu szkoleniowego pracownik otrzymuje wynagrodzenie, a w przypadku braku woli do wypłaty wynagrodzenia, urlop taki przekształca się w bezpłatny. Jeżeli strony nie postanowią inaczej, urlop szkoleniowy po pierwszym miesiącu przekształca się w bezpłatny.

Wysyłanie własnego pracownika za granicę (III) „Delegowanie” pracowników Urlop szkoleniowy: zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy, może istnieć odrębna umowa, może przekształcić się w bezpłatny. Delegacja/podróż służbowa: nie dochodzi do zmiany treści umowy o pracę, pracownikowi przysługują diety z tytułu podróży służbowej. Oddelegowanie: dochodzi do czasowej zmiany warunków pracy i/lub płacy, pracownikowi nie przysługują diety z tytułu podróży służbowej.

Wysyłanie własnego pracownika za granicę (IV) Przed wyjazdem za granicę należy sprawdzić, czy wjazd i pobyt w danym państwie, w określonym celu, może odbywać się bez konieczności dopełnienia określonych formalności. Pobyt w państwach członkowskich UE co do zasady, łączy się z obowiązkiem zgłoszenia faktu swojego pobytu. Wjazd do na terytorium państw pozaeuropejskich w celach uzyskiwania dochodu może wiązać się z koniecznością posiadania wizy nawet jeżeli wjazd w innych celach odbywa się z wykorzystaniem ruchu bezwizowego.

Wysyłanie własnego pracownika za granicę (V) W przypadku istnienia umowy w Polsce i delegacji naukowca istotnym jest upewnienie się – jeszcze przed wyjazdem – czy naukowiec taki będzie miał zapewnione te wszystkie uprawnienia jakie konieczne będą do realizacji projektu, a jakie mają pracownicy instytucji przyjmującej. Uprawnienia te, to w szczególności dostęp do zasobów bibliotecznych, infrastruktury, czy archiwów. Najkorzystniejszą formą zapewnienia odpowiednich praw delegowanemu pracownikowi, jest umowa pomiędzy instytucją wysyłającą, a instytucją przyjmującą – umowa konsorcjum, czy partnerstwa.

Wysyłanie własnego pracownika za granicę (VI) Komisja Europejska Inst. 3 Inst. 1 Inst. 2

Rodzaje umów w projektach badawczo-szkoleniowych Umowy z naukowcami Rodzaje umów w projektach badawczo-szkoleniowych - Piotr Bednarek - - KPK -

Umowa z naukowcem (I) Dwa typy umów W ramach realizacji projektu badawczo-szkoleniowego można przyjąć naukowca na podstawie: umowy o pracę umowy cywilnoprawnej umowy o świadczeni usług umowy nie zawierające elementu świadczenia usług Wybór umowy w projektach Programu Szczegółowego „Ludzie” Rodzaj umowy, jaką instytucja przyjmująca podpisze z naukowcem jest ustalany w fazie negocjacji z Komisją Europejską. Wynegocjowany rodzaj umowy decyduje bezpośrednio o wysokości wynagrodzenia. Wybór umowy w innych programach badawczych W innych niż programach badawczych niż „Ludzie”, wybór umowy musi odpowiadać zasadom projektu oraz zakresowi i formie prac danego naukowca w projekcie.

Umowa z naukowcem (II) Źródła prawa dla treści umowy: Zgodność z prawem polskim Każda umowa podpisana z naukowcem, powinna odpowiadać przepisom prawa krajowego oraz wewnętrznych aktów istniejących u pracodawcy. Zgodność z zasadami realizacji projektu Niezależnie od powyższego, umowa z naukowcem winna zawsze odpowiadać zasadom projektu badawczego, np. zasadom określonym w umowie podpisanej przez instytucję z Komisją Europejską.

Umowa z naukowcem (III) Język umowy: Umowa o pracę wykonywana na terytorium Polski: powinna być sporządzona w języku polskim, może być sporządzona równocześnie w języku obcym, z tym, że podstawą wykładni będzie treść polska, może być sporządzona w języku obcym, jeżeli: stroną jest osoba nie posiadająca obywatelstwa polskiego, pracownik włada językiem obcym, w którym umowa ma być sporządzona, pracownik wystąpił z wnioskiem o sporządzenie umowy w języku obcym, pracownik został pouczony o prawie do sporządzenia umowy w języku polskim. Art. 7 i 8 ustawy o języku polskim - brzmienie od dnia 15.10.2009 r.

Umowa z naukowcem (IV) Od dnia 24.01.2009 r. tzw. „zasada walutowości” w kodeksie cywilnym – art. 358 – ma brzmienie: § 1. Jeżeli przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia w walucie obcej. § 2. Wartość waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna stanowi inaczej. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia w walucie polskiej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia, w którym zapłata jest dokonana. Przed 24.01.2009 r. było: Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, zobowiązania pieniężne na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej mogą być wyrażone tylko w pieniądzu polskim.

Umowa z naukowcem (V) Równość w zatrudnieniu Każdy naukowiec przyjmowany z zagranicy do pracy przy realizacji projektu musi mieć zagwarantowane warunki pracy nie gorsze niż inni pracownicy instytucji, wykonujący prace tego samego rodzaju. Przedmiot umowy Większość programów badawczych UE wymaga aby w umowie z naukowcem opisano szczegółowo przedmiot pracy tego naukowca. Wymogi formalne Umowę z naukowcem można i należy podpisać od razu po jego przyjeździe, o ile jest to naukowiec z UE lub naukowiec z kraju trzeciego z odpowiednim rodzajem wizy.

Umowa z naukowcem (VI) Rodzaje umów cywilnoprawnych potencjalnie możliwych do wykorzystania w projektach: umowy o świadczenie usług – o dzieło, zlecenie i umowy nienazwane, umowy, w których nie zachodzi świadczenie usług – stypendium. Ubezpieczenia społeczne dla poszczególnych umów: Umowa zlecenia i umowy nienazwane o świadczenie usług stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe i w większości przypadków wypadkowe. Ubezpieczenie chorobowe jest tu dobrowolne. Umowa, w której nie zachodzi świadczenie usług oraz umowa o dzieło, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne – chyba, że zawarte są z własnym pracodawcą.

Umowa z naukowcem (VII) O rodzaju umowy świadczy jej treść, a nie tytuł Umowa „zlecenia” zawierająca elementy umowy o pracę zostanie uznana z umowę o pracę ze wszystkimi konsekwencjami, w tym ubezpieczeniowymi tego stanu rzeczy. „Umowa o stypendium” zawierająca elementy świadczenia usług, uznana zostanie za umowę nienazwaną o świadczenie usług, co do której stosuje się przepisy o zleceniu lub za umowę o dzieło. Uwaga ! W sprawie sporządzenia umowy z naukowcem zawsze należy skonsultować się z działem prawnym działającym w instytucji, celem weryfikacji postanowień umownych.

Prawa własności intelektualnej Zarówno w stosunkach: naukowiec – instytucja, jak i instytucja – instytucja, należy określić zakres praw do wyników prac, jakie powstaną w zakresie realizacji projektu. Zasady niektórych projektów determinują pewne rozwiązania w tym zakresie ale zawsze należy upewnić się, czy jasno określono wzajemne prawa i obowiązki stron w tym zakresie. Należy pamiętać, że niektóre umowy – z mocy prawa – powodują przejście praw.

i zapraszam na II część Dziękuję za uwagę Osoby do kontaktu: Biuro ds. Mobilności Piotr Bednarek mobility@kpk.gov.pl Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE Instytut Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk ul. Żwirki i Wigury 81 02-091 Warszawa tel: 0 22 828 74 72 fax: 0 22 828 53 70 e-mail: kpk@kpk.gov.pl

Podatek dochodowy od osób fizycznych Opodatkowanie Część II Podatek dochodowy od osób fizycznych - Piotr Bednarek - - KPK -

Opodatkowanie (I) W kwestii ustalenia ewentualnej konieczności zapłaty podatku, należy przede wszystkim określić: w którym państwie dochód będzie podlegał regulacjom podatkowym, czy dochód w danym państwie korzysta z całkowitego zwolnienia podatkowego, czy kwota do opodatkowania nie może zostać pomniejszona. Powyższej weryfikacji należy dokonać wg. wskazanej kolejności badając: istnienie ograniczonego i nieograniczonego obowiązku podatkowego, treść właściwej umowy bilateralnej o unikaniu podwójnego opodatkowania, treść ustawy podatkowej.

Opodatkowanie (II) Nieograniczony obowiązek podatkowy, to taki status prawny podatnika, kiedy jego dochód – uzyskany gdziekolwiek na świecie – podlegał będzie prawu państwa, w którym ten obowiązek istnieje. Nieograniczony obowiązek podatkowy znajduje się w tym państwie, w którym podatnik ma miejsce zamieszkania. Ograniczony obowiązek podatkowy, to taki status podatnika, kiedy jego dochód uzyskany w danym państwie podlega prawu tego państwa. W sytuacji, w której nieograniczony obowiązek podatkowy istnieje w innym państwie, niż obowiązek ograniczony – w celu uniknięcia konieczności zapłaty dwóch podatków – stosuje się postanowienia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Opodatkowanie (III) Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która: posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym. Art. 3 ust 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Opodatkowanie (IV) Polska ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz. U. 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) przewiduje szereg zwolnień podatkowych pozwalających na pomniejszenie zobowiązania podatkowego wynikającego z realizacji międzynarodowego projektu badawczo-szkoleniowego. Kwestie opodatkowania nie powinny być rozpatrywane globalnie ale z uwzględnieniem każdego z rodzajów programów, z którego realizacji uzyskano dochód. Problemy podatkowe wynikają z: nieświadomości prawa po stronie podatników i płatników oraz ze stosowania „płynnej” wykładni prawa przez organa podatkowe.

Opodatkowanie (V) Zwolnienie podatkowe dotyczą: diet służbowych, odliczeń w wysokości diet służbowych osób przebywających czasowo za granicą: 30% w przypadku zatrudnienia, 100 % w przypadku stypendium. niektórych rodzajów stypendiów – 100%, środków tzw. bezzwrotnej pomocy – 100%. Art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Opodatkowanie (VI) Pojęcie „stypendium” nie jest zdefiniowane w żadnym polskim akcie prawnym. Może okazać się, że dany stosunek prawny dla celów podatkowych będzie „stypendium”, a dla celów ubezpieczeń społecznych będzie np. stosunkiem pracy.

Art. 21 ust. 1 pkt 46 Wolne od podatku są dochody otrzymane przez podatnika, jeżeli: a) pochodzą od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych ze środków bezzwrotnej pomocy, w tym ze środków programów ramowych badań, rozwoju technicznego i prezentacji Unii Europejskiej i z programów NATO, przyznanych na podstawie jednostronnej deklaracji lub umów zawartych z tymi państwami, organizacjami lub instytucjami przez Radę Ministrów, właściwego ministra lub agencje rządowe, w tym również w przypadkach, gdy przekazanie tych środków jest dokonywane za pośrednictwem podmiotu upoważnionego do rozdzielania środków bezzwrotnej pomocy oraz b) podatnik bezpośrednio realizuje cel programu finansowanego z bezzwrotnej pomocy; zwolnienie nie ma zastosowania do dochodów osób fizycznych, którym podatnik bezpośrednio realizujący cel programu zleca - bez względu na rodzaj umowy - wykonanie określonych czynności w związku z realizowanym przez niego programem.

Art. 21 ust. 1 pkt 39 Wolne od podatku są dochody otrzymane przez podatnika, jeżeli: stypendia otrzymywane na podstawie przepisów o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, stypendia doktoranckie otrzymywane na podstawie przepisów - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz inne stypendia naukowe i za wyniki w nauce, których zasady przyznawania zostały zatwierdzone przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego albo przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Opodatkowanie (VII) Zwolnienie podatkowe dotyczą: diet służbowych, odliczeń w wysokości diet służbowych osób przebywających czasowo za granicą: 30% w przypadku zatrudnienia, 100 % w przypadku stypendium. niektórych rodzajów stypendiów – 100%, środków tzw. bezzwrotnej pomocy – 100%. Art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Opodatkowanie (VIII) 1 lipca 2007 r. weszła w życie nowelizacja Ordynacji podatkowej stanowiąca, iż organem wydającym pisemne interpretacje prawa podatkowego jest od tej chwili, zamiast naczelników urzędów skarbowych, Minister Finansów. Podstawowe informacje o zasadach uzyskania interpretacji: Organ właściwy: Minister Finansów działający za pomocą 4 izb skarbowych - warszawskiej, poznańskiej, bydgoskiej i katowickiej. Koszt: 40 zł za każde pytanie (każdy stan faktyczny). Okres oczekiwania: do 3 miesięcy. Forma zapytania: formularz urzędowy. Okres 3 miesięcy liczony jest do dnia doręczenia korespondencji, a nie daty na decyzji – jest to upowszechniające się stanowisko orzecznictwa.

Opodatkowanie (IX) Jeżeli osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium jednego Umawiającego się Państwa jest zaproszona przez Rząd drugiego Umawiającego się Państwa, jego jednostkę administracyjną lub jej władzę terenową, przez uniwersytet lub inną uznaną instytucję dydaktyczną tego drugiego Umawiającego się Państwa na przewidywany okres nie przekraczający 2 lat celem nauczania lub uczestniczenia w pracach badawczych lub w obu celach na uniwersytecie lub innej uznanej instytucji dydaktycznej i jeżeli taka osoba przybywa do tego drugiego Umawiającego się Państwa przede wszystkim w tym celu, to jej dochód z pracy dydaktycznej lub badawczej na takim uniwersytecie lub instytucji dydaktycznej będzie wyłączony spod opodatkowania przez to drugie Umawiające się Państwo przez okres nie przekraczający 2 lat od dnia przyjazdu do tego drugiego Umawiającego się Państwa. Niniejszy artykuł nie będzie miał zastosowania do dochodu z badań, jeżeli takie badania nie są prowadzone w interesie publicznym, lecz przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści materialnych prywatnie przez określoną osobę lub osoby. Umowa ze Stanami Zjednoczonymi – art. 17.

Opodatkowanie (X) Umowa polsko-niemiecka – art. 20. Osoba fizyczna, która przebywa czasowo w jednym Umawiającym się Państwie w celu nauczania lub prowadzenia prac badawczych na uniwersytecie, w szkole wyższej bądź innej uznanej placówce oświatowej tego Umawiającego się Państwa, a która ma lub bezpośrednio przed tym pobytem miała stałe miejsce zamieszkania w drugim Umawiającym się Państwie, podlega zwolnieniu od opodatkowania w pierwszym wymienionym Państwie z tytułu wynagrodzenia za nauczanie lub prowadzenie prac badawczych przez okres nie przekraczający dwóch lat, licząc od dnia jej pierwszego przyjazdu w tym celu, pod warunkiem że będzie ona opodatkowana z tytułu takiego wynagrodzenia w drugim Umawiającym się Państwie.

Opodatkowanie (XI) W celu wykazania prawa do skorzystania ze zwolnienia podatkowego, należy wskazać przez urzędem skarbowym dowody na osiąganie dochodu podlegającego zwolnieniu podatkowemu. Niezwykle ważną w tym zakresie jest: treść umowy łączącej naukowca z instytucją oraz treść ewentualnych oświadczeń ze strony instytucji. Powyższe dokumenty powinny wskazywać wprost elementy konieczne dla zastosowania zwolnienia podatkowego. W przypadku konieczności wykazania dochodu w zeznaniu rocznym PIT, zeznanie takie należy złożyć nawet mimo pobytu za granicą.

Ubezpieczenia społeczne w projektach - Piotr Bednarek - - KPK -

Ubezpieczenia społeczne (I) Centrala Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wysłała do wszystkich oddziałów ZUS interpretację dotyczącą podstawy wymiaru składek od przychodów osób realizujących projekty Programu Szczegółowego „Ludzie”: Zgodnie z w/w interpretacją: w przypadku umowy o pracę składki pobierane winny być jedynie od wynagrodzenia głównego (Monthly living allowance), o ile dodatkowe składniki zostaną wydzielone w treści umowy, a wynagrodzenie główne wyjeżdżającego naukowca pomniejszone winno zostać dodatkowo o wartość diet. w przypadku umowy cywilnoprawnej składki ubezpieczeniowe winny być pobierane od całości przychodu naukowca. Interpretacja wzbudziła wiele kontrowersji ale jest dokumentem wiążącym.

Ubezpieczenia społeczne (II) Obowiązkowe ubezpieczenia społeczne osób realizujących projekty badawcze inne niż Marie Curie, rozliczane są na zasadach ogólnych. Na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego (tj. UE + Norwegia, Islandia i Liechtenstein) oraz w Szwajcarii istnieje koordynacja systemów ubezpieczeń społecznych określająca państwo, w którym dany pracownik migrujący podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Jedynym wiążącym dowodem na istnienie ubezpieczeń społecznych cudzoziemca z państwa EOG jest formularz E 101. Ubezpieczenia w państwach spoza EOG nie podlegają koordynacji europejskiej.

Ubezpieczenia społeczne (III) Europejska koordynacja systemów ubezpieczeń społecznych wskazuje jako zasadę ogólną, iż osoba fizyczna może w mieć tylko jedno miejsce ubezpieczenia i jest nim państwo faktycznego wykonywania pracy. Od zasady ubezpieczenia w miejscu faktycznego wykonywania pracy przewidziano szereg wyjątków, np. dla pracowników delegowanych lub osób zatrudnionych w dwu różnych państwach, u niezależnych pracodawców. Podstawą koordynacji ubezpieczeń społecznych w Europie jest: Rozporządzenie Rady (EWG) Nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.U.UE.L.71.149.2) wraz z rozporządzeniem wykonawczym 574/72.

Ubezpieczenia społeczne (IV) Osoba delegowana za granicę – mimo faktycznego wykonywania pracy za granicą – ubezpieczona będzie w kraju wysyłającym (w okresie do 12 miesięcy). Osoba utrzymująca dwa aktywne stosunki pracy w dwóch różnych państwach, ubezpieczona będzie w państwie, w którym ma miejsce zamieszkania. Formalną podstawą zastosowania ww. mechanizmów jest formularz E-101 poświadczany przez instytucję ubezpieczeniową państwa, gdzie osoba będzie ubezpieczona. Formularz E-101 powoduje: brak obowiązku ubezpieczeniowego w kraju, dla którego został wydany oraz przeniesienie obowiązku ubezpieczeniowego do kraju wydania formularza.

Ubezpieczenia społeczne (V) W przypadku, gdy dochód uzyskany w państwie „A”, podlegać ma systemowi ubezpieczeniowemu w państwie „B” i ten system wymaga zapłaty składek ubezpieczeniowych, to instytucja z państwa „A” musi: zarejestrować się jako płatnik składek w państwie „B”, w wielu wypadkach – zarejestrować się w systemie podatkowym państwa „B”, wpłacać składki do systemu ubezpieczeniowego państwa ”B”, składać raporty rozliczeniowe w państwie „B”, wyrejestrować się z systemu państwa „B”, dopełnić innych formalności związanych z faktem rejestracji.

Uwagi końcowe Projekt część merytoryczna część administracyjna czynności faktyczne strona formalna czynności faktyczne formalności

Dziękuję za uwagę Osoby do kontaktu: Biuro ds. Mobilności Piotr Bednarek mobility@kpk.gov.pl Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE Instytut Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk ul. Żwirki i Wigury 81 02-091 Warszawa tel: 0 22 828 74 72 fax: 0 22 828 53 70 e-mail: kpk@kpk.gov.pl