Surowce żywiczne W drewnie obok substancji strukturalnie z nimi związanymi ,występują tzw. substancje uboczne.Należą do nich min.olejki eteryczne,żywice,woski, tłuszcze,garbniki,barwniki,białka, alkaloidy a również sole mineralne. Otrzymywanie substancji żywicznych; -żywicowanie drzew iglastych otrzymujemy tzw. żywicę balsamiczną -ekstrakcja karpiny otrzymujemy tzw. żywicę ekstrakcyjną Głównymi składnikami tych żywic są – terpentyna i kalafonia (ok.30% i 70%) -chemiczny przerób drewna iglastego Przy przerobie drewna żywicznego na celulozę pozyskuje się jako produkt uboczny tzw.terpentynę siarczanową i olej talowy. -rozkładowa destylacja drewna iglastego Podczas termolizy drewna iglastego,oprócz węgla drzewnego, otrzymuje się również terpentynę retortową.

Terpeny Olejkami eterycznymi nazywamy związki chemiczne należące do terpenów, wiele z nich zawiera atom tlenu w postaci grupy hydroksylowej ,ketonowej lub aldehydowej(terpenoidy). Terpeny zbudowane są z cząsteczek izoprenu. C5H8(2-metylo1,3-butadien). Cechą charakterystyczną jest ich zdolność do polimeryzacji, izomeryzacji i utlenienia. izopren 1×5C monoterpeny 2×5C seskwiterpeny 3×5C Węglowodory terpenowe dzielimy na: -alfatyczne -cykliczne (monocykliczne, dwucykliczne, trójpierścieniowe). diterpeny 4×5C triterpeny 6×5C

Terpeny cd

Kwasy żywiczne Kalafonia-wydzielona z żywicy po oddestylowaniu terpentyny składa się głównie z mieszaniny kwasów żywicznych. (C19H29 COOH) Kwasy w świeżej żywicy nazywamy kwasami pierwotnymi, a kwasami w kalafonii kwasami wtórnymi. Kwasy wtórne charakteryzują się większą trwałościa.W zależności od metody wyodrębnienia w kalafonii jest od 40% do 90 % kwasu abietynowego,resztę stanowią o substancje o charakterze obojętnym,głównie węglowodory dwuterpenowe a także wyższe kwasy tłuszczowe. Kwasy pierwotne –charakteryzują się nietrwałościa, zdolnością do izomeryzacji i utlenienia. Kwas lewo-primarowy stanowi ok.30%-50%. Kalafonia ma duże zastosowanie w przemyśle papierniczym, mydlarskim, lakierniczym(lakiery izolacyjne),do produkcji smarów.

Woskotłuszcze Odpowiednikami żywicy drzew iglastych są woskotłuszcze występujące w przypadku drzew liściastych. Głównymi składnikami woskotłuszczy są: -kwasy tłuszczowe są mieszaninami nasyconych i nienasyconych kwasów tłuszczowych.Podstawowe kwasy mają 18 atomów węgla (oleinowy,linolowy,linoleinowy)różnią się ilością wiązań podwójnych. kwas palmitynowy, C15H31COOH kwas 3-metyloheksadekanowy, C16H33COOH kwas stearynowy, C17H35COOH kwas oleinowy, C17H33COOH kwas linolowy, C17H31COOH kwas linolenowy, C17H29COOH kwas ejkozatrienowy, C19H33COOH -Alkohole mogą być wolne lub zestryfikowane z wyższymi kwasami tłuszczowymi. ejkozanol, C20H41OH dokozanol, C22H45OH tetrakozanol, C24H49OH

Woskotłuszcze Odpowiednikami żywicy drzew iglastych są woskotłuszcze występujące w przypadku drzew liściastych. Głównymi składnikami woskotłuszczy są: -tłuszcze czyli glicerydy (estry gliceryny-alkoholu trójwodorotlenowego i wyższych kwasów tłuszczowych). Występują w ok.1% w drewnie. gliceryna monogliceryd trigliceryd digliceryd -woski czyli estry kwasów tłuszczowych i wyższych alkoholi. Występują w ok.0.1% w drewnie.Ich rola jest duża ze względu na zabezpieczenie liści, łodyg,owoców przed utratą wody. stearynian ejkozanolu, C17H35COOC20H41

Garbniki Garbniki są to substancje dające się wyekstrahować z drewna za pomocą wody. Są dobrze rozpuszczalne oprócz wody w alkoholu etylowym oraz eterze etylowym. wg.Freudenberga garbniki dzielimy na hydrolizujące(całkowicie lub częściowo) lub skondensowane Garbniki hydrolizujące poszczególne człony mają połączone wiązaniami tlenowymi (eterowe,estrowe,glikozydowe) z glukozą. pirogalol pirokatechina Dzielimy je wg.Proctera ze względu na ich rozkład w temperaturze 180-200ºC na pirogalowe i pirokatechinowe . Depsydy to estry aromatycznych hydroksykwasów z fenolami kwas galusowy (G-OH) kwas elagowy (E-OH) kwas digalusowy

Taniny Taniny-są to estry kwasów fenolokarboksylowych z wielowartościowymi alkoholami np;kwas galusowy,dwugalusowy i glukoza. Tanina chińska –podczas hydrolizy rozkłada się na glukozę (11.4%) i kwas galusowy 88.6%) ma działanie również działanie antyseptyczne. Garbniki elagowe-są to glikozydy kwasu elagowego lub jego pochodnych. podczas hydrolizy rozkłada się na glukozę (13.3%) i kwas galusowy 13.0%,kwas dwugalusowy52.1%,kwas elagowy21.6%)

Garbniki skondensowane Nie zawierają wiązań tlenowych,tylko węglowe.Są trwałe ,nie ulegają hydrolizie. Dzielimy je na: -aromatyczne hydroksyketony -katechiny i garbniki katechinowe Aromatyczne hydroksyketony, najprostszy zawiera rodnik floroglucyny i pirokatechiny tzw.makluryna. makluryna katechiny i garbniki katechinowe mają dwa pierścienie benzenowe ,jeden floroglucyny tworzący z łańcuchem propanowym nowy heterocykliczny pierścień oraz pierścień pirokatechinowy. kwercetyna Nie ulegają rozpadowi.Ogrzewane z rozcieńczonymi kwasami lub utlenione ulegają kondensacji tworzą się Flobafeny katechina

Barwniki Barwniki są to związki chemiczne mające zdolność silnej adsorpcji i przekształcenia energii promieniowania elektromagnetycznego w zakresie widzialnym,bliskiego ultrafioletu UV oraz bliskiej podczerwieni IR. Barwniki przekształcają zaabsorbowaną energię promieniowania w energie cieplną, w wyniku czego w widmie światła odbitego lub przechodzącego powstają luki. Promieniowanie odbite lub przechodzące wywołuje wrażenie barwy.Zdolność adsorpcji określonego rodzaju promieniowania jest związana z budową cząsteczki barwnika. Drewno krajowych gatunków drzew ma słabe zabarwienie, głównie żółtobrązowe.Do tej pory stosuje się niektóre barwniki naturalne do barwienia wełny i bawełny na kolor czarny (hematoksylina C16H14O6 lub hematyna). Drewno egzotycznych gatunków drzew np; gatunku caesalpia ma zabarwienie bardziej intensywne (czerwone). hematyna

-pinen jako surowiec do otrzymywania syntetyków zapachowych a-pinen kamfen octan izobornylu izoborneol kamfora terpineol octan terpinylu terpinenogwajakole terpinenocykloheksanole p-mentanol silny zapach sandałowy słaby zapach sandałowy bezwonny