Temat: Cechy populacji biologicznej.

Cechy populacji: Liczebność, Rozrodczość, Śmiertelność, Rozprzestrzenianie,

W obrębie populacji występuje zróżnicowanie poszczególnych osobników, co przejawia się w postaci: Struktury wiekowej, Struktury płciowej, Struktury przestrzennej związanej z rozmieszczeniem osobników na danym obszarze.

Wyróżnia się następujące typy rozmieszczenia: Równomierne (np.: rośliny w sadzie, pingwiny w kolonii). Bardzo rzadkie w przyrodzie. Obserwuje się je w populacjach o ostrej konkurencji międzygatunkowej.

Losowe ,przypadkowe (np Losowe ,przypadkowe (np.: niektóre gatunki drzew wiatropylnych w lesie mieszanym) .W przyrodzie rzadko spotykane.

Skupiskowe (np. mszyce, antylopy, kolonie nietoperzy ,dęby ,mniszek lekarski). Najczęściej spotykane w przyrodzie.

Struktura przestrzenna: Areał, Rozmieszczenie. Areał czyli obszar, na którym można spotkać osobniki należące do danej populacji, oraz rozmieszczenie-sposób w jaki osobniki zasiedlają swój areał.

Liczebność. To liczba osobników składających się na daną populację. W ścisłym związku z liczebnością pozostaje zagęszczenie populacji czyli liczba osobników przypadająca na określoną jednostkę powierzchni lub objętości,np.500 sosen/ha. liczba osobników zagęszczenie =------------------------------------- jednostka powierzchni

Na zagęszczenie populacji wpływają: Śmiertelność, Rozrodczość, Imigracja, Emigracja. Zagęszczenie populacji nie może być duże ze względu na ograniczoną pojemność i wydolność środowiska (np. pokarmową)

Suma fizycznych i biologicznych czynników, które nie pozwalają gatunkowi osiągnąć maksymalnej liczebności to opór środowiska. Opór środowiska można wyrazić liczbą osobników ubywających z populacji w jednostce czasu. Natomiast szybkość wzrostu populacji jest to liczba osobników o które zwiększa się populacja w jednostce czasu. Tempo wzrostu ilościowego populacji obrazują krzywe wzrostu populacji.

Krzywe wzrostu populacji: Esowata –uzyskiwana przy ograniczonym wzroście populacji, związana z istnieniem czynników ograniczających biotycznie i abiotycznie.

Krzywa jotowata, uzyskiwana przy wzroście nieograniczonym (brak czynnika ograniczającego; wówczas wzrasta liczba osobników.

Efekty oddziaływań czynników biotycznych przejawiają się dość często u drapieżników i pasożytów, i abiotycznych np. zmiany klimatyczne (temperatura, wilgotność). Nieregularne wahania liczebności populacji to fluktuacja

Rozrodczość. To stosunek liczby nowo urodzonych osobników do liczby całej populacji. liczba nowo urodzonych ROZRODCZOŚĆ =……………………. liczebność całej populacji

Śmiertelność. To proces przeciwstawny do rozrodczości, dotyczy umieralności osobników populacji. Obraz śmiertelności badanej populacji przedstawia się krzywą przeżywania I typu, II typu ,III typu.

Typ I- do pewnego wieku śmiertelność osobników jest niewielka, a dopiero w późniejszym wieku rośnie np. człowiek ,zebry ,bawołu .

Typ II (liniowy) wskazuje na jednakowe prawdopodobieństwo śmierci niezależnie od wieku osobników- taki rozkład śmiertelności wykazują np. zgromadzone w glebie nasiona z wielu populacji roślin; Typ III cechuje duża śmiertelność w okresie młodocianym a jednocześnie znaczna przeżywalność osobników w wieku zaawansowanym np.ryby morskie,mięczaki,żółw.

Przyczyny śmiertelności: Środowiskowe Osobnicze, np. brak pokarmu, Osobnicze, np. starzenie się ,brak opieki nad potomstwem, sposób rozrodu, Populacyjne np. zagęszczenie, konkurencja, Biocenotyczne np. organizmy chorobotwórcze.

Przyrost naturalny. Może być: Dodatni, Ujemny, Zerowy Przyrost naturalny= rozrodczość-śmiertelność Może być: Dodatni, Ujemny, Zerowy

Struktura wiekowa i płciowa populacji. Struktura płciowa wskazuje że w życiu każdego osobnika można wyróżnić okresy rozwoju: Przedrozrodczy, Rozrodczy, Porozrodczy. Dotyczy gatunków ,które wykazują dymorfizm płciowy i obejmują zależności między liczbą samie i samców.

Struktura wiekowa. Określa udział w populacji osobników w różnych grupach wiekowych (młodych, dojrzałych i starych) .W zależności od wieku osobników wyróżnia się populacje: Rozwijająca się, Ustabilizowana, Wymierająca.

Graficzne przedstawienie struktury wiekowo – płciowej. Rozwijająca się:

Ustabilizowana

Wymierająca

Wnioski : Analizując cechy populacji można wnioskować o jej stanie i przyszłych losach. Określa proporcje wiekowe i płciowe, Pozwala określać przyrost naturalny (np..niż/wyż demograficzny), Utrzymuje równowagę biologiczną.