1

Lipiec 2010 Barometr nastrojów ekonomicznych Badanie zrealizowane zostało w dniach 5-11 lipca 2010 roku na 1000 osobowej reprezentatywnej próbie Polaków. Maksymalny błąd statystyczny dla takiej wielkości próby wynosi +/-3,1%, przy wiarygodności oszacowania równej 95%.

Spis treści Nastroje ekonomiczne Polaków w lipcu – podsumowanie 4 Wskaźniki nastroju ekonomicznego 5 Ocena sytuacji ekonomicznej kraju 8 Ocena kondycji finansowej gospodarstwa domowego 14 Stosunek do współpracy ekonomicznej z państwami zachodnimi 16

Nastroje ekonomiczne Polaków w lipcu Lipcowe upały sprzyjają ekonomicznym nastrojom gospodarstw domowych. Penkon – wskaźnik optymizmu konsumentów wzrósł - w porównaniu z czerwcem - o 3,4 pkt. proc., uzyskując wartość -3,1 pkt.. Obliczany przez Pentor RI index pozostaje wprawdzie nadal w strefie wartości ujemnych, ale przewaga pesymistów nad optymistami jest obecnie dużo mniejsza, aniżeli w analogicznym okresie roku ubiegłego, kiedy oscylowała w granicach 21,5 pkt.. Na poprawę nastrojów pewien wpływ miały wyniki drugiej tury wyborów prezydenckich, chociaż niekoniecznie we wszystkich grupach i warstwach społecznych. Poprawie uległy nastroje konsumentów z obszarów wielkomiejskich, a pogorszyły się wśród mieszkańców małych miast, o liczbie ludności do 50 tys.. Wskaźnik Penkon obliczany dla wyborców Prawa i Sprawiedliwości przyjmuje wartość -26,9 pkt, natomiast w przypadku zwolenników Platformy Obywatelskiej + 18,7 pkt.. Zmiany w porównaniu z czerwcem wyniosły 8 pkt. z tym, że w przypadku wyborów PiS jest to zmiana in minus, a elektoratu PO – in plus. Poprawiły się również nastroje sympatyków PSL, natomiast wśród elektoratu sprzyjającemu SLD nie odnotowano większych zmian i nadal są gorsze niż ogółu konsumentów. Abstrahując od niewątpliwie istotnego statystycznie związku nastrojów konsumentów z preferencjami politycznymi warto zwrócić uwagę, że bardziej poprawiły się opinie o stanie i perspektywach polskiej gospodarki, niż sady o obecnej i przyszłej sytuacji finansowej gospodarstw domowych. Zmalało natomiast poparcie dla przemian dokonujących się w Polsce po 1989 roku (poparcie netto spadło z 55 do 46 punktów proc.).. PESK – wskaźnik percepcji sytuacji ekonomicznej kraju + 5,9 OGD– wskaźnik kondycji finansowej gospodarstw + 1,1 PENKON – wskaźnik klimatu konsumenckiego + 3,4 - 3,7 Wartość w lipcu ,4 - 3,1 Zmiana w stosunku do czerwca 2010

PESK – wskaźnik percepcji ekonomicznej sytuacji kraju Przewaga ocen pozytywnych Przewaga ocen negatywnych OGD – wskaźnik oceny kondycji finansowej gospodarstw domowych Wskaźniki nastroju ekonomicznego Przewaga ocen pozytywnych Przewaga ocen negatywnych *Wskaźnik ten jest średnią arytmetyczną sald (różnicy) odpowiedzi pozytywnych i negatywnych na trzy pytania dotyczące kondycji ekonomicznej Polski: a) Jak ocenia Pan(i) ogólną sytuację ekonomiczną Polski? b) Czy obecna sytuacja ekonomiczna Polski jest lepsza, taka sama, czy gorsza niż rok temu? c) Czy za rok sytuacja ekonomiczna Polski będzie lepsza, gorsza, czy się nie zmieni? Może przyjmować wartość od –100 do Im wyższa (dodatnia) jest wartość wskaźnika tym bardziej pozytywne są oceny sytuacji ekonomicznej. *Wskaźnik ten jest średnią arytmetyczną sald (różnicy) odpowiedzi pozytywnych i negatywnych na dwa pytania dotyczące postrzegania sytuacji ekonomiczne gospodarstwa domowego: a)Czy obecna sytuacja Pana(i) gospodarstwa domowego jest lepsze, gorsza czy też taka sama, jak rok temu? b) Czy za rok finansowa sytuacja Pana(i) gospodarstwa domowego poprawi się, pogorszy się, czy też nie ulegnie zmianie? Może przyjmować wartość od –100 do Im wyższa (dodatnia) jest wartość wskaźnika tym bardziej pozytywne są oceny kondycji finansowej gospodarstwa.

PENKON– wskaźnik klimatu konsumenckiego* *Wskaźnik ten jest uśrednioną wartością indeksu percepcji sytuacji ekonomicznej kraju (PESK) oraz indeksu oceny kondycji finansowej gospodarstwa (OGD). Może przyjmować wartość od – 100 do Wskaźnik odnosi się do ogólnego nastroju ekonomicznego konsumentów wynikającego z percepcji ekonomicznej sytuacji kraju oraz kondycji finansowej gospodarstw. Im wyższa (dodatnia) jest wartość wskaźnika tym bardziej pozytywny, optymistyczny jest klimat konsumencki. Wskaźnik oceny sytuacji ekonomicznej kraju (PESK) w lipcu wyniósł -3,7pkt. Oznacza to, że wypowiedzi pesymistyczne o taki właśnie odsetek przewyższają wypowiedzi optymistyczne. W porównaniu z miesiącem ubiegłym wartość jego wzrosła o 5,9pkt.proc.. Wskaźnik oceny kondycji finansowej gospodarstw domowych (OGD) w tym miesiącu wyniósł -2,4pkt. Oznacza to, że w wypowiedziach na temat kondycji finansowej gospodarstw domowych, oceny negatywne przewyższają pozytywne. W porównaniu z ubiegłym miesiącem ocena sytuacji gospodarstwa domowego wzrosła o 1,1pkt. proc.. Wskaźnik klimatu konsumenckiego (Penkon) w tym miesiącu wyniósł -3,1pkt. Oznacza to, że wypowiedzi pesymistyczne o taki właśnie odsetek przewyższają wypowiedzi optymistyczne. W porównaniu z miesiącem ubiegłym wartość jego wzrosła o 3,4pkt. proc.. Wskaźniki nastroju ekonomicznego Klimat pozytywny Klimat negatywny

Klimat konsumencki ściśle wiąże się z pozycją społeczno – demograficzną respondenta. Rośnie generalnie wraz ze wzrostem wykształcenia, dochodu gospodarstwa domowego, pozycją zawodową, a spada wraz z wiekiem. Zależności te dobrze obrazuje zmienna klasa społeczna, którą tworzymy na podstawie wykształcenia, pozycji zawodowej głowy gospodarstwa domowego oraz dochodu gospodarstwa domowego. Stosunkowo najlepszy klimat konsumencki obserwujemy wśród osób przynależących do najwyższej z klas społecznych a najgorszy wśród osób przynależących do najniższych klas społecznych. PENKON – wskaźnik klimatu konsumenckiego [WIEK][WYKSZTAŁCENIE] [DOCHÓD GOSPODARSTWA][KLASA SPOLECZENA*] Wartość wskaźnika PENKON *Podział na klasy społeczne: A – osoby z najwyższymi dochodami gospodarstwa domowego, głównie z wyższym wykształceniem E – osoby z najniższymi dochodami gospodarstwa domowego, głównie z podstawowym i zasadniczym wykształceniem Wskaźniki nastroju ekonomicznego -

Jak Pan(i) ocenia ogólną sytuację ekonomiczną Polski? Ocena obecnej sytuacji Aktualną sytuację ekonomiczną kraju dobrze ocenia 24% ankietowanych. Odmiennego zdania jest 27% badanych. Prawie połowa ankietowanych nie ma jednoznacznej opinii w tym względzie. Przewaga ocen negatywnych nad pozytywnymi zmniejszyła się z 8 do 3pkt. procentowych. Ocena sytuacji ekonomicznej kraju

Czy sytuacja ekonomiczna kraju jest obecnie lepsza, taka sama, czy gorsza niż rok temu? Porównując obecną kondycję gospodarki kraju ze stanem sprzed roku 32% ankietowanych – o 5 punktów procentowych mniej niż w miesiącu ubiegłym - ocenia ją jako gorszą. 52% Polaków ocenia ją jako taką samą jak przed rokiem, a 16% badanych ocenia obecną sytuację ekonomiczną kraju lepiej niż rok temu. Przewaga ocen negatywnych nad pozytywnymi w tym przypadku zmniejszyła się z 27 do 16pkt. procentowych. Ocena sytuacji ekonomicznej kraju

O tym, że za rok sytuacja ekonomiczna kraju będzie lepsza przeświadczonych jest 35% badanych. Obawia się, że będzie gorsza 27% ankietowanych, a 38% twierdzi, że się nie zmieni. W tym miesiącu optymiści górują nad pesymistami 8pkt. procentowymi. Analiza sald odpowiedzi, różnicy odsetka osób oczekujących zmian pozytywnych i negatywnych, pokazuje znaczące różnice w percepcji przyszłości przez osoby należące do różnych grup socjodemograficznych. Czy sądzi Pan(i), że za rok ogólna sytuacja ekonomiczna kraju będzie..? Ocena sytuacji ekonomicznej kraju

[WIEK][WYKSZTAŁCENIE] [DOCHÓD GOSPODARSTWA] [KLASA SPOLECZENA*] Czy sądzi Pan(i), że za rok ogólna sytuacja ekonomiczna kraju będzie..? Oczekiwania odnośnie rozwoju sytuacji ekonomicznej kraju wiążą się z szeregiem zmiennych socjo-demograficznych. Optymizm rośnie wraz z klasą społeczną, dochodami gospodarstwa domowego i wykształceniem. *Podział na klasy społeczne: A – osoby z najwyższymi dochodami gospodarstwa domowego, głównie z wyższym wykształceniem E – osoby z najniższymi dochodami gospodarstwa domowego, głównie z podstawowym i zasadniczym wykształceniem Ocena sytuacji ekonomicznej kraju

Segmentacja Ocena sytuacji ekonomicznej kraju Porównując odpowiedzi na pytanie dotyczące obecnej sytuacji gospodarczej oraz oczekiwań na przyszłość stworzono typologię odzwierciedlającą nastawienie Polaków do sytuacji ekonomicznej kraju. Pesymiści to osoby dobrze lub częściowo dobrze oceniające obecną sytuację ekonomiczną Polski lecz oczekujące zmian na gorsze – stanowią 12,9% populacji Sfrustrowani to osoby źle oceniające obecną sytuację i dodatkowo spodziewające się dalszego pogorszenia sytuacji – stanowią 14,1% populacji Zrezygnowani to osoby źle oceniające obecną sytuację i nie liczące na żadne zmiany w przyszłości – ani na lepsze, ani na gorsze – stanowią 10,9% populacji – Optymiści to osoby dobrze lub częściowo dobrze oceniające obecną sytuację i spodziewające się dalszej poprawy w przyszłości – stanowią 32,8% populacji Twardzi Optymiści to osoby źle oceniające obecną sytuację, lecz pomimo to liczące na poprawę w przyszłości – stanowią 1,7% populacji Usatysfakcjonowani to osoby dobrze lub częściowo dobrze oceniające obecną sytuację i nie liczące na większe zmiany w przyszłości – ani na gorsze ani na lepsze – stanowią 27,6% populacji Jak Pan(i) ocenia obecną ogólną sytuację ekonomiczną Polski? dobrze częściowo dobrze, częściowo źle źle Czy sądzi Pan(i), że za rok ogólna sytuacja ekonomiczna kraju będzie: lepsza15,9%16,9%1,7% gorsza1,7%11,2%14,1% wcale się nie zmieni 6,1%21,5%10,9%

Stworzona przez Pentor RI typologia pokazuje, iż osoby o negatywnym ustosunkowaniu wobec obecnej sytuacji ekonomicznej Polski (pesymiści, zrezygnowani, sfrustrowani) stanowią 37,9% społeczeństwa. 62,1 Polaków pozytywnie odbiera sytuację ekonomiczną Polski (optymiści, twardzi optymiści, usatysfakcjonowani). Ocena sytuacji ekonomicznej kraju

Ocena obecnej sytuacji w porównaniu do sytuacji sprzed roku Oceniając obecną sytuację finansową własnego gospodarstwa domowego 29% ankietowanych postrzega ją jako gorszą niż rok temu, 54% badanych jako taką samą, a 17% za lepszą. W tym miesiącu przewaga ocen negatywnych nad pozytywnymi wyniosła 12pkt. proc.. Czy obecna sytuacja finansowa Pana(i) gospodarstwa domowego, w porównaniu do sytuacji sprzed roku jest lepsza, gorsza, czy też taka sama? Ocena kondycji finansowej gospodarstwa domowego

Oczekiwania na przyszłość A za rok sytuacja finansowa Pana(i) gospodarstwa domowego…? Poprawy stanu domowych finansów w ciągu najbliższych 12 miesięcy spodziewa się 22% badanych, 15% oczekuje natomiast pogorszenia stanu budżetu domowego. 64% ankietowanych nie przewiduje jej zmiany. Ocena kondycji finansowej gospodarstwa domowego

Jak Pan(i) sądzi, czy my Polacy możemy nasze problemy gospodarcze rozwiązać sami, czy tylko z pomocą państw zachodnich? Opinię, że nasze problemy gospodarcze możemy rozwiązać sami podziela 57% ankietowanych. O tym, że niezbędna jest pomoc państw zachodnich przekonanych jest 43%. Przewaga ufających możliwościom polskiej gospodarki nad powątpiewającymi i oczekującymi pomocy państw zachodnich wyniosła w tym miesiącu 14pkt. proc.. Stosunek do współpracy ekonomicznej z państwami zachodnimi

51% Polaków opowiada się za tym, aby zachodnie firmy jak najwięcej inwestowały w Polsce. Odmiennego zdania jest 21% badanych. 28% ankietowanych twierdzi natomiast, że jest im to zupełnie obojętne. Czy Pan(i) jest osobiście za tym aby zachodnie firmy jak najwięcej inwestowały w Polsce? Stosunek do współpracy ekonomicznej z państwami zachodnimi

18