Niestabilność rynku Model pajęczyny

Model pajęczyny obrazuje mechanizm dochodzenia do stanu równowagi przy założeniu, że podmioty rynkowe starają się dostosować swoje oczekiwania do zmieniających się warunków. W modelu pajęczyny dochodzenie do nowego stanu równowagi następuje poprzez oscylację.

Model równowagi rynkowej a model pajęczyny W modelu równowagi rynkowej przyjęliśmy założenie o natychmiastowej reakcji podaży na zmieniającą się cenę. Są jednak pewne rodzaje rynków, gdzie podaż podąża za ceną z pewnym opóźnieniem natomiast ceny dostosowują się niemal natychmiastowo. Jeżeli przedstawimy taki model na wykresie w poszczególnych następujących po sobie okresach czasu będzie miał on wygląd podobny do pajęczyny.

3 Odmiany modelu pajęczyny „Model Pajęczyny” 1. Oscylacja Gasnąca 3. Oscylacja Periodyczna 2. Oscylacja Wybuchowa

Gdy nachylenie krzywej popytu jest większe od nachylenia krzywej podaży. Mamy wtedy do czynienia z oscylacją gasnącą. Jeżeli krzywa popytu ma nachylenie mniejsze od krzywej podaży to występują oscylacje wybuchowe. Kiedy obie krzywe mają takie samo nachylenie. Odchylenia są takie same i występuje oscylacja periodyczna.

Oscylacje gasnące Relacja nachylenia krzywej popytu D do nachylenia krzywej podaży S jest większa od 1

Model ten jest stabilny, ponieważ podejmowane decyzje doprowadzają do osiągnięcia równowagi rynkowej (w dłuższym okresie czasu).

Oscylacje periodyczne (doskonałe wahania cykliczne)

Cena stale oscyluje pomiędzy P1. a P2 Cena stale oscyluje pomiędzy P1. a P2. Ilość oferowana na sprzedaż waha się pomiędzy Q1 a Q2. Mamy tu do czynienia z doskonałymi wahaniami cyklicznymi ceny i podaży ponieważ bezwzględne wartości nachylenia linii popytu i podaży są jednakowe. Zależność będzie się powtarzać nie zapewniając nigdy możliwości osiągnięcia równowagi popytu i podaży.

Oscylacje wybuchowe

Jeżeli krzywa popytu ma nachylenie mniejsze (jest bardziej stroma) od krzywej podaży to występują oscylacje wybuchowe. Oscylacje te za każdym razem oddalają następujące po sobie kombinacje ceny i ilości od punktu równowagi rynkowej.

Główne przyczyny niestabilności rynków Artykuły rolno – spożywcze Niska cenowa elastyczność podaży, Niska (choć na ogół wyższa) cenowa elastyczność popytu Relatywnie długi cykl produkcyjny i wysokie koszty produkcji. Ograniczone możliwości zmiany struktury produkcji. Nietrwałość artykułów żywnościowych i wysokie koszty magazynowania. Znaczne rozdrobnienie producentów oraz powolne docieranie do nich sygnałów rynkowych. Specyficzna organizacja zbytu – rozdrobnienie produkcji i pośredników Zaspokajanie podstawowych funkcji organizmu ludzkiego oraz powoli zmieniająca się struktura konsumpcji. Trudności magazynowania. Rozdrobnienie konsumentów. Strategiczne znaczenie artykułów i polityka rolna rządów.

Główne przyczyny niestabilności rynków Surowce naturalne: Relatywnie długi okres nowych inwestycji i wysokie ich koszty (np.: w górnictwie) co utrudnia szybkie zwiększenie wydobycia. Wysokość poniesionych nakładów inwestycyjnych i wysokie bieżące koszty eksploatacji, utrudniające zmniejszenie wydobycia w okresie spadku cen. Przemysł podstawowy i przetwórczy jako główni odbiorcy chętni do maksymalizacji zysku i utrzymania produkcji na nie zmienionym poziomie Strategiczne znaczenie artykułów i polityka ekonomiczna rządów.

Przeciwdziałanie skutkom niestabilności Skup interwencyjny - rodzaj interwencji państwowej polegający na administracyjnym skupowaniu nadwyżek podaży nad popytem. Wiele krajów wprowadza ceny minimalne na produkty rolne, celem ochrony interesów rolników. Jeżeli po wprowadzeniu ceny minimalnej wystąpi nadwyżka podaży, państwo może zgodzić się na skup nadwyżek produkcji. Dzięki temu producenci nie ponoszą strat. W związku ze stosowaniem wspólnej polityki rolnej, kraje członkowskie UE wprowadzają cenę minimalną dla takich produktów jak mleko czy masło przekraczającą cenę równowagi rynkowej. Ponieważ przy obowiązującej cenie minimalnej całość wyprodukowanych dóbr nie zostałaby sprzedana rynkowo, administracyjnie skupuje się nadwyżki mleka i masła celem utrzymania wysokiej ceny minimalnej. W ten sposób powstaje słynna "góra masła".