Migracje zagraniczne w Polsce Wioletta Danilewicz Uniwersytet w Białymstoku

Migracje – wewnętrzne/ zewnętrzne Migracje – emigracja/imigracja 3. Zarys historii migracji zagranicznych w Polsce 4. Przyczyny wyjazdów z Polski 4. Cechy najnowszych migracji w Polsce 5. Charakterystyka migrantów 6. Rodzinne konsekwencje migracji z Polski

Migracje zagraniczne z Polski – rys historyczny XVIII wiek - pierwsza masowa emigracja skierowana do Ameryki Północnej; miała charakter polityczny, gdyż wyjeżdżali uczestnicy Powstania Kościuszkowskiego chroniąc się przed prześladowaniami. Wielka Emigracja, tj. ruch emigracyjny o podłożu patriotyczno-politycznym po upadku powstania listopadowego; strumień przemieszczeń skierowany był do krajów europejskich, głównie do Francji. Druga połowa XIX wieku do 1939 roku - czas globalnych migracji transkontynentalnych, w tym wyjazdów "za chlebem" jako konsekwencji przeludnienia wsi i powolnego rozwoju przemysłu polskiego w latach międzywojennych, ubóstwa. Szacuje się, że przed wybuchem I wojny światowej na emigracji znalazło się 10% polskiego społeczeństwa

Lata 1939-1944 - intensywne migracje trwały przez cały okres okupacji hitlerowskiej a przemieszczenia miały charakter przymusowy, gdyż ściśle związane były z wydarzeniami wojennymi. Poza granicami Polski przebywało wówczas 5 mln Polaków, czyli 20% tych, którzy wojnę przeżyli. Pierwsze lata powojenne - intensywne ruchy migracyjne; co czwarty mieszkaniec Polski zmienił miejsce zamieszkania, tzn. doświadczył migracji zewnętrznej bądź wewnętrznej. Lata 70. wyjazdy głównie do Niemiec oraz USA. Była konsekwencją tzw. podróży turystycznych, których de facto zamierzeniem była migracja.

Wielka Brytania, Irlandia, Szwecja Lata 80. - strumień wyjazdów został zamknięty w grudniu 1981 roku; emigracja polityczna, tzw. solidarnościowa, ale też kreacyjna, „drenaż mózgów”; - emigracja zarobkowa Po zmianach ustrojowych w 1989 r. - wprowadzenie polityki pełnej swobody wyjazdów i przyjazdów. Dominujące stały się wyjazdy zarobkowe – nielegalne. 2004 - przystąpienie Polski do Unii Europejskiej Wielka Brytania, Irlandia, Szwecja 2006 r. - Hiszpania, Portugalia, Finlandia, Grecja, Włochy 2007 r. - Holandia 2008 - 2009 r. - Luksemburg, Portugalia , Belgia, Dania Kraje oczekujące - Niemcy, Austria (wymagane są pozwolenia o pracą do 2011 roku).

Przyczyny przemieszczeń zagranicznych w Polsce - wysoki wskaźnik bezrobocia - różnice płac pomiędzy krajem wysyłającym a przyjmującym - tradycje migracyjne - sieci społeczne (migranckie) - przystąpienie Polski do Unii Europejskiej – legalizacja pracy - wejście na rynek pracy roczników wyżu demograficznego z lat 80. - wejście na rynek szkolnictwa prywatnego.

Cechy migracji zagranicznych Polaków - możliwość swobodnego podejmowania pracy w krajach UE; - dominacja migracji czasowych nad długookresowymi i stałymi; - występowanie różnych typów migracji (w tym kreacyjnych, edukacyjnych); - dominacja krajów kontynentalnych przy równoczesnym; występowaniu migracji zamorskiej jako państw przyjmujących; - reorientacja kierunków migracji; - większe zróżnicowanie krajów docelowych;

Cechy migracji zagranicznych w Polsce - brak rejonizacji przemieszczeń - zwiększenie mobilności migracyjnej mieszkańców wsi - utrwalanie się tzw. „kultury migracji” (zjawisko utrwalenia się w świadomości uczestników procesów migracyjnych migracji jako trwałego elementu rzeczywistości; - wyraźny odpływ ludzi młodych po 2004 roku - marnotrawstwo mózgów, czyli wykonywanie pracy nieadekwatnej do poziomu wykształcenia - niedobory lub wysoka rotacja na rynku pracy.

W 2002 roku za granicą przebywało 786 tys. mieszkańców Polski (Narodowy Spis Powszechny, 2002 r.) W 2007 roku za granicą przebywało 2 mln 270 tys. Polaków; 1 900 tysięcy w Europie, a w tym: - Wielka Brytania - 31% - Niemcy – 19 % - Irlandia – 9% GUS (zastrzegając szacunkowość, informacja... 2008)

Klasyfikacja polskich migrantów w Londynie według CRONEM (Center for Research on Nationalism, Ethnicity and Multiculturalism) Bociany - 20% Chomiki - 22% Buszujący - 42% Łososie - 16%

Rodzinne konsekwencje migracji z Polski Typy rodzin rozłączonych według kryterium „wspólnoty rodzinnej” 1. Rodzina w rozpadzie strukturalnym (rodzina w rozpadzie) 2. Rodzina w rozpadzie emocjonalnym 3. Rodzina o zaburzonym charakterze wspólnoty 4. Rodzina jako wspólnota rozłączona przestrzennie 5. Rodzina jako wspólnota emocjonalna

„Kochany Tatusiu! Dziękuję za pocztówkę, którą przysłałeś mi i W. Bardzo podobała się nam. Jesteśmy zdrowe i już niedługo wakacje i nie możemy się doczekać kiedy już wrócisz. Bo tęsknimy. Kocham cię tatusiu mocno, bardzo (…).” „W sobotę pojedziemy z mamą nad jezioro i będziemy karmić kaczki, a wieczorem pojedziemy do kina. A w przyszłym tygodniu z moja klasą jedziemy na wycieczkę. Będziemy robić też zdjęcia więc będziesz mógł je obejrzeć gdy przyjedziesz. Byłyśmy u pani Basi i jeździłyśmy konno(...). Namalowałyśmy tobie obrazki. Ja i w. Mocno Cię całujemy i Mama też. Czekamy na twój powrót. Tęsknimy.”

„Mamo wiesz, że za toba tęsknie, ale wiem że tam w Anglii sobie poradzisz wiem że zarobisz na przyjazd i przyjedziesz do Polski, ale wiedz że brakuje mi Ciebie strasznie. Czasami chciałabym żebyś mnie przytuliła, ale wiem też że jak przyjedziesz to zostaniesz na dłużej. Mamo kocham cię strasznie i tęsknię”. (Dziewczynka lat 15, matka pracuje od 6 lat w Anglii ).

Tata jest za granicą i jest mi strasznie smutno. Wydaje mi się, że wiekszość osób, których rodzice przebywają za granicą zgodzi się z takim twierdzeniem, że woleliby aby ich rodzic był w Ojczyźnie mimo złych warunków do życia. Poprzez długie rozłąki oddalamy się od swoich rodziców, a później stają się nam kimś obcym, dlatego wolałabym, żeby mój tato wrócił do Polski” (dziewczynka, 14 lat)

„W mojej rodzinie lubię wszystko. Zawsze wszystko jest ok „W mojej rodzinie lubię wszystko. Zawsze wszystko jest ok., pomimo, że mama wyjeżdża. Nie mam pojęcia skąd się wzięło pojęcie EUROSIEROT! To bez sensu!!! Dzięki temu, że mama wyjeżdża mamy pieniądze i mamy z czego żyć! Bez tego już dawno znaleźlibyśmy się na bruku. Mam wspaniałą rodzinę, a dzięki wyjazdom mamy, tata moze sobie od niej odpocząć; I się wciaż nie kłócą. To zbliża ludzi, a nie oddala!!! Bardzo dobrze sie uczę, nie piję, nie palę i nie ćpam. I KONIEC !!!” (dziewczyna, 15 lat, matka kilka razy w roku wyjeżdża do Belgii, opiekunem w tym czasie jest ojciec).