Elektrownie wodne na rzece Raduni Kliknij tutaj, aby rozpocząć pokaz.

Zacznijmy od poznania rzeki Raduni: Rzeka Radunia wypływa z zespołu malowniczych jezior Wyżyny Kaszubskiej o łącznej powierzchni ok. 22 km2, położonych pomiędzy Kościerzyną a Kartuzami. Ujście rzeki do Motławy – lewobrzeżnego dopływu rz. Wisły znajduje się nieopodal m. Pruszcz Gdański. Całkowita długość rzeki wynosi ok. 105 km, powierzchnia zlewni 837 km2 , zaś spadek 162 m. Początki wykorzystania energetycznego rzeki  sięgają XIV wieku kiedy to oliwscy cystersi pobudowali młyn w okolicy Żukowa. W tym samym stuleciu Krzyżacy wybudowali w Gdańsku „Wielkie Młyny” a dla doprowadzenia do nich wody  i uzyskania niezbędnego spadu wykorzystali istniejący od 1338r.  kanał lateralny o długości 13 km. wykonany dla napełniania fosy obronnej miasta.                    W XXw. (lata  1910 – 1937) zbudowano na Raduni osiem elektrowni wodnych o łącznej mocy ok. 14 MW. Łączny spad wykorzystany przez te elektrownie wynosi 120 m co stanowi ponad 60% całkowitego spadku rzeki. Jeziora w górnym biegu rzeki, których poziom można regulować za pomocą trzech jazów umożliwiają magazynowanie wody (do 10 x 106 m3 ) w okresie zwiększonych dopływów i racjonalne jej wykorzystanie w pozostałych okresach.

Dzieje elektrowni Elektrownia wodna-tak, często w języku potocznym, nazywają tutejsi mieszkańcy budowle na Raduni i jej kanałach, które dość licznie rozlokowały się na terenie Gminy Kolbudy. Zobaczyć je można w Łapinie, Kolbudach i Bielkowie. Są to obiekty, liczących ponad 50 lat, wciąż czynnych elektrowni wodnych. W latach 1919 - 1937 zbudowano ich na Raduni osiem. Pierwsze elektrownie wodne powstały jednak jeszcze wcześniej, bo w 1910 r. w Rutkach (kartuskie) i Straszynie (k/Pruszcza Gdańskiego), a powodem był górski charakter rzeki Raduni. W okresie roztopów niesione przez nią rumowisko zatykało ujście do Motławy.

Jak doszło do powstania elektrowni? W latach międzywojennych Wolne Miasto Gdańsk dążyło do własnego zasilania w energię elektryczną. I tak też się stało. Senat Gdański podjął stosowną decyzję i wybudował elektrownie w Łapinie i Bielkowie (Gmina Kolbudy). W Kolbudach wybudowano jar i wykorzystując naturalny spadek terenu, skrócono bieg rzeki. Wody skomasowane w dwóch zbiornikach popłynęły sztucznym kanałem. To pozwoliło na uzyskanie 45 metrowego spadku wód, i co warto podkreślić nie ma na wybrzeżu drugiego takiego naturalnego spadku.

Elektrownia Wodna Straszyn - została zbudowana już 3 października 1910 roku. Inwestycja powstała z inicjatywy Rady Powiatu Gdańsk Wyżyny w celu zapobieżenia wiosennym powodziom, podczas których wody Raduni zagrażały terenom na przedpolu fortów (rejon opływu Motławy). Zbiornik retencyjny w Straszynie miał ograniczyć spływ wód roztopowych i zatrzymać rumowisko wleczone przez wezbraną Radunię. W dawnych czasach nie pozwalano sobie na niewykorzystywanie istniejącego piętrzenia, toteż u podnóża zapory zainstalowano dwie turbiny kotłowe Francisa. Niedługo później, 18 października 1910 roku uruchomiono Elektrownię Wodną Rutki.

Elektrownia Wodna Rutki – Tu inwestorem był powiat kartuski Elektrownia Wodna Rutki – Tu inwestorem był powiat kartuski. Cel uruchomienia zakładu był przede wszystkim energetyczny, elektrownia zaś miała dostarczać energię okolicznym terenom. W latach dwudziestych elektrownię w Rutkach włączono do linii 60kV Gródek - Wybrzeże i prąd z Rutek popłynął do Gdyni, zasilając budowę portu i miasta.

Po wojnie cała kaskada Raduni przechodziła różne reorganizacje, zawsze jednak centrum Zespołu Elektrowni Wodnych mieściło się w Straszynie. Obecnie rejon Elektrowni Wodnych w Straszynie grupuje ich 12. Rocznie produkują 30 tys. MWh, które może pokryć roczne zapotrzebowanie na energię miasta wielkości Kościerzyny. Energia wód Raduni zamieniona w ekologiczną energię elektryczną płynie do ogólnej sieci energetycznej.

KONIEC Przygotował: Damian Jasiukajć