FINANSE PRZEDSIĘBIORSTWA (1) We współczesnym świecie finansów zmienna jest wielkością stałą a ryzyko jedyną pewnością”. Gregory Millman FINANSE PRZEDSIĘBIORSTWA (1) dr Wanda Pełka wanda.pelka@wp.pl

Program wykładu FINANSE PRZEDSIĘBIORSTWA 2 Rodzaje przedsiębiorstw i czynniki zewnętrzne determinujące funkcjonowanie firm. Ryzyko w działalności przedsiębiorstwa – instrumenty zabezpieczające. Sprawozdania finansowe. Struktura majątku przedsiębiorstwa. Źródła finansowania działalności przedsiębiorstw. Zarządzanie majątkiem obrotowym w przedsiębiorstwie. Wartość przedsiębiorstwa – wycena spółek. Analiza sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Mechanizm dźwigni finansowej i operacyjnej. Struktura kapitału w przedsiębiorstwie. Opodatkowanie działalności przedsiębiorstw. Zarządzanie kosztami w przedsiębiorstwie. Inwestycje materialne przedsiębiorstwa. Analiza sytuacji finansowej wybranych jednostek służby zdrowia. Innowacje a rozwój przedsiębiorstw.

LITERATURA 3 J. Szczepański, L. Szyszko (red), Finanse przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 2007. M. Panfil (red) Finansowanie rozwoju przedsiębiorstwa. Studia przypadków, Difin, Warszawa 2008. W. Dębski, Teoretyczne i praktyczne aspekty zarządzania finansami przedsiębiorstw, PWN, Warszawa 2005. M. Wypych, Finanse przedsiębiorstwa z elementami zarządzania i analizy, Wyd. Absolwent, Łódź 2007. A. Rutkowski, Zarządzanie finansami, PWE, Warszawa 2007. J. Czekaj, Z. Dreszer, Zarządzanie finansami przedsiębiorstw, PWN, Warszawa 2007.

EGZAMIN Część I: Test (aspekty teoretyczne – „słownik”) 4 EGZAMIN Część I: Test (aspekty teoretyczne – „słownik”) Część II: Analiza SWOT dla określonej spółki + problemy analityczne (10 zagadnień) + własny komentarz do analizowanych problemów

5 Rodzaje przedsiębiorstw - kryterium wielkości zatrudnienia i obrotu wg Rozporządzenia Komisji Europejskiej z dnia 25.02.2004 r. Mikrofirmy Małe przedsiębiorstwa Średnie przedsiębiorstwa Duże przedsiębiorstwa

FAZY ROZWOJU PRZEDSIĘBIORSTWA 6 FAZY ROZWOJU PRZEDSIĘBIORSTWA Faza seed (zasiewu, zalążkowa) Faza start-up (startu, uruchomienia działalności) Faza ekspansji Faza trwałego rozwoju

ZEWNĘTRZNE UWARUNKOWANIA FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW 7 ZEWNĘTRZNE UWARUNKOWANIA FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW Koniunktura gospodarcza (cykl koniunkturalny: ożywienie, rozkwit, pogorszenie i recesja) Polityka kursu walutowego Polityka monetarna Polityka fiskalna Inflacja A OBECNY ŚWIATOWY KRYZYS FINANSOWY

PRZYCZYNY KRYZYSU FINANSOWEGO 8 USA – specyfika rozwoju gospodarki amerykańskiej Segment kredytów subprime Spadek cen nieruchomości (spadek popytu) Rozwój instrumentów i technik transferu ryzyka (sekurytyzacja) Spadek wartości papierów wartościowych wyemitowanych na bazie wierzytelności hipotecznych – ucieczka inwestorów od papierów toksycznych W USA pomoc państwa dla instytucji finansowych tracących płynność (Fannie Mae, Fredie Mac) W kłopoty wpadają banki inwestycyjne Lehman Brothers, AIG Załamanie na rynkach akcji, przenosi się do Europy – problemy europejskich banków Decyzja rządu USA o wsparciu sektora finansowego kwotą 700 mld USD W Europie rządy zaczynają wspierać finansowo banki, gwarantują depozyty + obniżenie stóp procentowych

Instrumenty zabezpieczające przed ryzykiem kursowym 9 RYZYKA W DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA RYZYKO KURSOWE Instrumenty zabezpieczające przed ryzykiem kursowym

W A L U T Y EEK GBP LVL NOK SEK CAD CNY DKK LTL JPY EUR PLN RUB USD 10 EEK GBP LVL NOK SEK CAD CNY DKK LTL JPY EUR PLN RUB USD CHF HKD UAH CZK SKK HUF AUD NZD

Kurs walutowy – cena danej waluty wyrażona w innej walucie 11 Kurs walutowy – cena danej waluty wyrażona w innej walucie Zapis kursu walutowego to kwotowanie (notowanie) BID/OFFER (ASK) np. EUR/PLN: 3,6994/3,7093 waluta bazowa 1, 100, 1000 waluta kwotowana

Z M I A N Y K U R S U W A L U T O W E G O 12 Z M I A N Y K U R S U W A L U T O W E G O Aprecjacja Deprecjacja Rewaluacja Dewaluacja

Aprecjacja i deprecjacja waluty krajowej (np. PLN) 13 EUR/PLN EUR/PLN Deprecjacja PLN Aprecjacja PLN 4,0 3,9 3,8 3,8 t Aprecjacja PLN to deprecjacja EUR EUR/PLN: 3,9 EUR/PLN: 3,8 Deprecjacja PLN to aprecjacja EUR EUR/PLN: 3,8 EUR/PLN: 4,0 Uwaga ! Przy kwotowaniu bezpośrednim nie można utożsamiać zmiany kursu ze zmianą wartości waluty.

Wpływ zmian kursu walutowego na 14 Wpływ zmian kursu walutowego na eksport i import aprecjacja PLN EUR/PLN: 4,0000 3,9000 100 szt. x 4,0000 = 400 PLN 100 szt. x 3,9000 = 390 PLN b) deprecjacja PLN EUR/PLN: 3,8000 3,9000 50 szt. x 3,8000 = 190 PLN 50 szt. x 3,9000 = 195 PLN

(2) Wpływ zmian kursu walutowego na bilans handlowy kraju 15 (2) Wpływ zmian kursu walutowego na bilans handlowy kraju wzrost nadwyżki eksport > import waluta krajowa słaba spadek nadwyżki eksport < import waluta krajowa mocna wzrost deficytu eksport < import waluta krajowa mocna (d) spadek deficytu eksport > import waluta krajowa słaba

Czynniki determinujące kierunek zmian kursu EUR/PLN i USD/PLN 16

Ryzyko kursowe eksportera i importera 17 Ryzyko kursowe – jest wynikiem zmiany kursów walut w okresie pomiędzy zawarciem transakcji a jej realizacją. np. zmiana kursów walut pomiędzy zawarciem kontraktu eksportowego a otrzymaniem należności za sprzedany towar. Ryzyko kursowe eksportera i importera Ryzyko kursowe importera Importer obawia się deprecjacji waluty krajowej Ryzyko kursowe eksportera Eksporter obawia się aprecjacji waluty krajowej

Instrumenty ochrony przed ryzykiem kursowym np. 18 HEDGING WALUTOWY Instrumenty ochrony przed ryzykiem kursowym np. Transakcje terminowe forward a) forward outright - transakcje „rzeczywiste” b) NDF (Non deliverable forward) - transakcje „nierzeczywiste” 2. Opcje walutowe

Transakcje terminowe forward 19 Transakcje terminowe forward Transakcja terminowa – transakcja zawierana z wyprzedzeniem w stosunku do terminu jej realizacji. W momencie zawierania transakcji powinny być ustalone: (1) kwota transakcji (2) data waluty (termin dostawy waluty) (3) kurs terminowy STANDARDOWE DATY WALUTY TRANSAKCJI TERMINOWEJ SN (Spot/next), SW (spot/1week), 1M (spot/1month), 2M, 3M, 6M, 1Y)

Obliczanie kursu terminowego 20 Obliczanie kursu terminowego Kurs terminowy = Kurs spot +/- punkty terminowe (swapowe) Punkty swapowe Wyższe Wyższe (-) (+) Niższe np. 50/77 np. 250/230

21 OPCJE WALUTOWE Opcja walutowa – instrument finansowy, dający nabywcy prawo ale nie obowiązek zakupu lub sprzedaży określonej ilości waluty po ustalonym kursie i w ustalonym terminie. RODZAJE OPCJI opcja call 1) opcja europejska opcja put 2) opcja amerykańska Premia – koszt nabycia opcji lub dochód z jej sprzedaży. W przypadku rezygnacji z realizacji kontraktu opcyjnego premia nie podlega zwrotowi.

PROSTE STRATEGIE OPCYJNE Kurs realizacji opcji (strike price) 22 PROSTE STRATEGIE OPCYJNE 1) long call 2) long put 1) short call 2) short put Kurs realizacji opcji (strike price) ATM (at-the-money) – jeżeli w terminie wykonania opcji kurs realizacji opcji jest równy kursowi spot waluty bazowej. ITM (in-the-money) - jeżeli w terminie wykonania opcji kurs realizacji opcji jest niższy niż kurs spot waluty bazowej dla opcji call i wyższy od kursu spot dla opcji put. OTM (out-of-the-money) - jeżeli w terminie wykonania opcji kurs realizacji opcji jest wyższy niż kurs spot waluty bazowej dla opcji call i niższy od kursu spot dla opcji put.

(1) Long call Ko = 3,5 Kr = 3,4 Kr = 3,6 wartość opcji Kurs EUR/PLN -1 23 (1) Long call Ko = 3,5 Kr = 3,4 Kr = 3,6 wartość opcji +1 OTM ATM=3,5 ITM Kurs EUR/PLN -1

(2) Long put Ko = 3,5 Kr = 3,4 Kr = 3,6 wartość opcji -1 Kurs EUR/PLN 24 Ko = 3,5 Kr = 3,4 Kr = 3,6 wartość opcji +1 ITM ATM= 3,5 OTM -1 Kurs EUR/PLN

Jeśli nabywca OTM = zysk sprzedający = premia 25 (3) Short call Ko = 3,5 Kr = 3,4 Kr = 3,6 wartość opcji Jeśli nabywca OTM = zysk sprzedający = premia +1 OTM ATM= 3,5 ITM Kurs EUR/PLN -1

Jeśli nabywca OTM = zysk sprzedający = premia 26 (4) Short put Ko = 3,5 Kr = 3,4 Kr = 3,6 wartość opcji Jeśli nabywca OTM = zysk sprzedający = premia +1 ITM ATM= 3,5 OTM Kurs EUR/PLN -1

Przykłady złożonych strategii opcyjnych 27 long straddle = long call + long put short straddle = short call + short put (te same lub różne kursy i te same terminy realizacji) (2)long strip = long call + 2 long put short strip = short call + 2 short put (te same lub różne kursy i te same terminy realizacji) (3) long strap = 2 long call + long put short strap = 2 short call + short put (te same lub różne kursy i te same terminy realizacji)

EUR/PLN

USD/PLN

CHF/PLN