„Prawo dziecka do zdrowia” Sesja panelowa: Przemoc i agresja wśród dzieci jako problem zdrowia publicznego Moderator: J. Szymborski Uczestnicy: D. Chętkowski, A. Jaczewski, 100-lecie uzyskania dyplomu lekarza przez Janusza Korczaka Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Prawo dziecka do zdrowia” 17-19 listopada 2005, Konstancin – Jeziorna

Przemoc -Problem Zdrowia Publicznego 1996 - Rezolucja WHO w Genewie Monitorowanie, Przyczyny, Prewencja, Współpraca 2002 - Światowy Raport WHO w Genewie Rozmiary, Skutki, Przyczyny Działania, Rekomendacje

Zdrowie publiczne Zdrowie publiczne to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania życia oraz promowania zdrowia poprzez zorganizowane wysiłki społeczeństwa / Komitet D. Achesona/

Powiązania zdrowia publicznego jako nauki Epidemiologia /opisowa, analityczna, kliniczna/ Higiena /środowiska, pracy, nauczania, żywienia/ Bioetyka Demografia i biostatystyka Prawo zdrowia publicznego Ekonomia i ekonomika zdrowia Socjologia i socjologia medycyny Pedagogika zdrowia i edukacja zdrowotna Psychologia… Polityka społeczna, w tym zdrowotna Teoria organizacji i zarządzania, administracja z.p. Informatyka medyczna

Metodologia zdrowia publicznego Analiza rzeczywistej, istniejącej sytuacji zdrowotnej Wybór priorytetów Zdefiniowanie celów i strategii działania Realizacja ustalonych celów poprzez systemowe działania w zakresie promocji zdrowia, prewencji zagrożeń i chorób oraz restytucji zdrowia Ewaluacja uzyskanych efektów

Definicja przemocy wobec dziecka (WHO): „Krzywdzenie dziecka(child abuse) to każde zamierzone lub niezamierzone działanie osoby dorosłej, społeczeństwa lub państwa, które ujemnie wpływa na rozwój fizyczny lub psychospołeczny dziecka "

Klasyfikacja przemocy w zależności od ofiary-wg WHO przemoc wobec siebie - samobójstwa, - samookaleczenia przemoc wobec innej osoby - wobec członka rodziny/ dziecka; zwykle w domu - przemoc wymierzona w osobę znajomą lub obcą /dziecko; zwykle poza domem, także w szkole, przemoc zbiorowa - konflikt zbrojny wewn. i zewn. - ludobójstwo - represje, terroryzm, grupy przestępcze

Przemoc i zaniedbanie wobec dzieci ze strony rodziców / opiekunów – wg WHO - w 2000r. zamordowano 57 000 dzieci poniżej 15 roku życia - najmłodsze dzieci obarczone są największym ryzykiem przemocy - zabójstwa dzieci w wieku 0-4 lata są dwukrotnie częstsze niż dzieci w wieku 5-14 lat/odpowiednio 5,2 i 2,1 na 100 000 - najczęściej bezpośrednią przyczyną zgonu jest uraz głowy, jamy brzusznej i zamierzone uduszenie

A LEAGUE TABLE OF CHILD MALTREATMENT DEATHS IN RICH NATIONS INNOCENTI REPORT CARD\ISSUE No.5 SEPTEMBER 2003 W krajach uprzemysłowionych umiera corocznie z powodu maltretowania prawie 3500 dzieci poniżej 15 lat (przemoc fizyczna, zaniedbanie) W Niemczech i w Zjednoczonym Królestwie ginie z tej przyczyny 2 dzieci tygodniowo, we Francji 3, Japonii 4, USA 27 Niemowlęta sa narażone trzykrotnie częściej na ryzyko zgonu z powodu maltretowania, niż dzieci w wieku 1-4 lata, które z kolei giną dwukrotnie częściej niż dzieci w wieku 5-14 lat W nielicznych krajach( Hiszpania, Grecja, Włochy, Irlandia, Norwegia) występują wyjątkowo niskie wskaźniki umieralności dzieci z powodu maltretowania W pięciu krajach( Belgia, Czechy, Nowa Zelandia, Węgry Francja) wskaźniki zgonów dzieci z powodu maltretowania są 4-6-krotnie wyższe w porównaniu do przeciętnych wskaźników w krajach o niskiej umieralności. W trzech krajach ( USA, Meksyk, Portugalia) wskaźniki są 10-15-krotnie wyższe w porównaniu do przeciętnych wskaźników w krajach o niskiej umieralności.

Przemoc i zaniedbanie wobec dzieci,wg WHO Czynniki indywidualne: wiek i płeć młodsze dzieci częściej doświadczają przemocy fizycznej a dzieci w okresie dojrzewania częściej narażone są na przemoc seksualną przemocy fizycznej częściej doznają chłopcy niż dziewczęta dziewczęta częściej są mordowane, zmuszane do prostytucji, wykorzystywane seksualnie i zaniedbywane - rodzina niepełna/ młodociana bez wsparcia - zagęszczenie mieszkań i agresywne stosunki między rodzicami - w wielu regionach świata częściej przemoc fizyczną wobec dzieci stosują matki niż ojcowie / dłużej przebywają z dziećmi/ - w statystykach ciężkich urazów i zgonów dzieci z powodu przemocy częściej sprawcami są mężczyźni, oni też częściej stosują przemoc seksualną wobec dzieci

Korzenie przemocy - model ekologiczny osobnicze demograficzne psychologiczne osobowościowe uzależnienia doświadczenia własne interpersonalne relacje rodzinne relacje rówieśnicze... środowiskowe siedliska... bezrobocie mobilność rynek narkotykowy społeczno - kulturowe

Czynniki skłaniające rodziców do maltretowania dzieci, m.in. : niespełnianie nierealistycznych oczekiwań w rozwoju dziecka brak opanowania, stress i izolacja społeczna ubóstwo i brak tzw. kapitału socjalnego tj. socjalnego wsparcia i stosunków sąsiedzkich chroniących dzieci przed przemocą rodziców

- pierwotna ( zanim wystąpi ) - wtórna ( odpowiedź bezpośrednia ) Raport WHO: Przemoc - od analizy do działania Prewencja (czas;ofiara;sprawca) - pierwotna ( zanim wystąpi ) - wtórna ( odpowiedź bezpośrednia ) - 3-stop.( rehabilitacja, reintegracja )

Interwencje ( ofiara ; sprawca ) ogólne:ukierunkowane na całą populację lub jej odłamy niezależnie od ryzyka indywidualnego, na przykład szkolne programy prewencji przemocy dla całej szkoły, poszczególnych klas, grup wiekowych albo środowiskowe akcje medialne wybiórcze /selektywne/: ukierunkowane na grupy najbardziej zagrożone przemocą na przykład programy dla grup ubogich, samotnych rodziców celowane: skierowane do tych osób i grup które już wykazują cechy zachowań agresywnych np. leczenie sprawców przemocy domowej.

Przyczyny niepowodzeń niedocenianie możliwości prewencji niejednorodna klasa przyczyn wymagana wielodyscyplinarność brak ośrodka koordynacji inne priorytety niedostateczne środki brak informacji