Zdrowotne Skutki Wynikające z Nadmiernego Promieniowania Ultrafioletowego(UV) Warszawa 2010

Promieniowanie ultrafioletowe (nadfiołkowe, nadfioletowe) to promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali od 40 do 400 nm umiejscawia je pomiędzy światłem widzialnym a promieniowaniem rentgenowskim. Zakres promieniowania ultrafioletowego dzieli się na: UV próżni (długość fali 40-190 nm), dalekie promieniowanie ultrafioletowe (190-220 nm), UVC (220-290 nm), UVB (290-320 nm), UVA (320-400 nm).

Indeks UV - wskaźnik do praktycznego stosowania Indeks UV - to jednostka miary promieniowania UV, dotycząca oddziaływania na skórę człowieka (rumień wywołany przez UV). Jest to efektywny strumień promieniowania UV otrzymany w wyniku całkowania strumienia spektralnego przez spektralną funkcję czułości CIE (1987) do 400nm włącznie, znormalizowany do wartości 1.0 dla 297nm Jeżeli dzienne maksima Indeksu UV są wyliczane lub prognozowane, to do obliczeń powinny być zastosowane średnie 30 minutowe wartości efektywnego strumienia promieniowania

Głównym źródłem UV jest słońce, spośród źródeł sztucznych należy wymienić solarium, kwarcówki, lampy stosowane w utwardzaniu polimerów, lampy bakteriobójcze, lampy rtęciowe, światła halogenowe, oraz niektóre typy lasera (lasery ekscimerowe, azotowe oraz trzecioharmoniczne lasery ). Ryzyko związane z narażeniem na promieniowanie UV zależy od długości fali.

Naturalne promieniowanie UVC praktycznie nie występuje na powierzchni Ziemi, ponieważ w całości jest pochłaniane jest przez atmosferę, podobnie jak promieniowanie próżni oraz dalekie UV. Sztuczne promieniowanie UVC jest wykorzystywane do odkażania (lampy bakteriobójcze). Znaczne ilości UVC powstają również podczas spawania w łuku elektrycznym. W skórze ludzkiej UVC pochłaniane jest zewnętrzne, martwe warstwy rogowe naskórka. Znaczne dawki UVC może powodować: stan zapalny skóry uszkodzenia rogówki. Oparzenie UVC goi się stosunkowo szybko (zwykle w ciągu 2 dni), jednak może być bardzo bolesne.

UVB jest uważane za najbardziej niszczycielską postać promieniowania ultrafioletowego ponieważ w tym zakresie długości fali nie dochodzi do pełnej absorpcji promieniowania przez powietrze atmosferyczne, a zarazem energia fotonów jest wystarczająca do uszkodzenia komórkowego DNA. Niewielkie ilości UVB są niezbędne do syntezy witaminy D w organizmie ludzkim. Większe dawki tego promieniowania powodują: rumień skóry (oparzenie słoneczne), stymulują rozwój raka skóry oraz zaćmy. Na szkodliwe działanie UVB najbardziej narażone są osoby pracujące na wolnym powietrzu. Większa część pochodzącego ze słońca UVB jest pochłaniana przez ozon górnych warstw atmosfery, dlatego istnieją uzasadnione obawy, że spowodowany przez zanieczyszczenia cywilizacyjne zanik warstwy ozonowej atmosfery zaowocuje wzrostem częstości raka skóry. Wąskie spektrum UVB jest stosowane w nowoczesnych systemach do fototerapii chorób skóry.

Warstwa rogowa Warstwa jasna Warstwa ziarnista Warstwa kolczysta Warstwa podstawowa Skóra właściwa

Promieniowanie UVB jest niezbędne do wytworzenia w skórze wit Promieniowanie UVB jest niezbędne do wytworzenia w skórze wit.D3, niezbędnej do prawidłowej gospodarki wapniowej. Do jej syntezy wystarczają minimalne, do 10 min dziennie, ekspozycje na słońce. Małe dzieci otrzymują odpowiednia dawkę wit. D3 w diecie. Długie przebywanie na słońcu bez odpowiedniej ochrony jest bardzo szkodliwe, zwłaszcza dla małych dzieci, gdyż ich skóra posiada słabsze właściwości ochronne a oparzenia słoneczne w tym okresie są głównym czynnikiem rozwoju najgroźniejszego nowotworu skóry – czerniaka złośliwego

UVA jest odmianą promieniowania ultrafioletowego, na którą jesteśmy narażeni w największym stopniu. UVA stymuluje opalanie skóry, czyli zwiększoną produkcję barwnika skóry (melanina). W przypadku nadmiernego wystawienia na UVA dochodzi ponadto do powstania rumienia skóry. Tylko niewielką część UVA pochłaniana jest przez ozon w atmosferze. Niewielkie dawki UVA są potrzebne do produkcji witaminy D w skórze. Nadmiar UVA powoduje : grubienie i twardnienie skóry, osłabienie odporności immunologicznej organizmu zaćmę. Większość medycznych urządzeń do fototerapii oraz solaria stosują lampy emitujące UVA.

Niepożądane efekty biologiczne promieniowania ultrafioletowego mogą zostać nasilone przez substancje chemiczne i leki (tetracykliny, sulfatiazol, cyklamaty, leki przeciwdepresyjne, frakcje smoły węglowej dodawane do szamponów przeciwłupieżowych, olej limetkowy, oraz niektóre składniki kosmetyków). Przed promieniowanie ultrafioletowym chroni nas odzież (jednak nie w pełnym zakresie - przeciętna tkanina bawełniana zatrzymuje około 20% promieniowania), szkło, osłony na źródła światła sztucznego z tworzyw akrylowych i poliwęglanowych. Stosowane na skórę kremy i mleczka ochronne z filtrami UV nie zapewniają pełnej ochrony przed UV. Ryzyko związanie z nadmierną ekspozycją na UV wynika z faktu, że promieniowanie to jest niewidzialne i nie powoduje natychmiastowej reakcji skóry

Charakterystyka typów skóry europejskiej populacji typ skóry charakterystyka reakcja na opalanie opalenizna uwagi I Skóra bardzo jasna, często pokryta piegami, włosy jasny blond lub rude, oczy niebieskie. Zawsze reakcja rumieniowa na nawet krótki kontakt ze Słońcem Nie występuje (brak pigmentacji) Należy bezwzględnie unikać kąpieli słonecznych II Skóra jasna, włosy blond do brązowych, oczy niebieskie, zielone lub szare. Znaczna skłonność do oparzeń słonecznych Słaba opalenizna Należy umiarkowanie korzystać z kąpieli słonecznych III Skóra jasnobrązowa, włosy ciemnoblond lub brązowe Umiarkowana skłonność do oparzeń słonecznych Wyrazista opalenizna Można korzystać z kąpieli słonecznych IV skóra brązowa lub oliwkowa, włosy ciemnobrązowe Brak skłonności do oparzeń słonecznych. Mocna opalenizna Bez względu na rodzaj skóry nie należy dopuszczać do oparzeń (rumienia). Należy się chronić przed nadmiernym opalaniem. Należy unikać opalania się w godzinach południowych. Dzieci do lat 3 nie należy w ogóle wystawiać na pełne Słońce.

Czas opalania dla różnych typów skóry i Indeksu UV Dla różnych typów skóry i Indeksu UV można na podstawie załączonego wykresu określić progowy czas występowania rumienia. Przykład: Dla Indeksu UV=8, częstego w Polsce w okresie letnim, czas opalania dla poszczególnych typów skóry wynosi: I - poniżej 20 min,  II - powyżej 20 min,  III - 30 min,  IV- ok.40 min. Czas opalania definiuje się jako maksymalny czas przebywania na słońcu bez żadnej ochrony, przy którym nie wystąpi opalenizna; nazywany jest również progowym czasem wystąpienia rumienia. Aby móc korzystać z informacji o Indeksie UV należy poznać swój typ skóry.

Zalecane środki do ochrony przed promieniowaniem UV: Indeks UV wysoka czułość -I typ skóry i niemowlęta progowy czas rumienia: 10+ bardzo wysoki poniżej 15 min. 7-9 wysoki 20 min. 4-6 średni 30 min. 1-3 niski Niepotrzebne środki ochronne

Zalecane środki do ochrony przed promieniowaniem UV: Indeks UV średnia czułość - III typ skóry: progowy czas rumienia: 10+ bardzo wysoki poniżej 30 min. 7-9 wysoki 40 min. 4-6 średni 60 min. 1-3 niski Niepotrzebne środki ochronne Najlepszą ochroną dla skóry są ubrania takie jak, koszula, kapelusz, spódnica czy spodnie a dla oczu okulary. Części skóry nie chronione powinny być chronione przez kremy zawierające filtry słoneczne UV-B i UV-A