Wartości graniczne, przewodnie, orientacyjne i wartości podjęcia środków – definicje i określenie EU TWINNING PROJECT PL-06-IB-EN-01 Warschau, August 2009 Hermann H. Dieter, Umweltbundesamt Dessau-Roßlau, Dienstort Berlin

Najwyższe wartości mają różne uzasadnienia Naukowe najwyższe wartości - Ich wysokość jest uzasadniona toksykologicznie, przez medycynę lub ekologicznie Techniczne najwyższe wartości - Ich wysokość jest uzasadniona przez techniczne zastosowanie lub prewencję Polityczne najwyższe wartości są prawnym odpowiednikiem wyprowadzonej naukowo lub technicznie najwyższej wartości do ochrony osób i/lub dóbr materialnych lub naturalnych W idealnym przypadku wynikają one z transparentnego i popartego naukowo procesu decyzyjnego EU TWINNING PROJECT PL-06-IB-EN-01 Warschau, August 2009

Możliwe cele określenia i politycznego ustanowienia najwyższych wartości Ludzkie zdrowie Pozostałe organizmy/ekosfera Obiekty techniczne Pomniki kultury i związane z kulturą wzorce zachowania Użyteczność obiektów technicznych i zasobów naturalnych Sensoryczne i estetyczne kryteria jakości (smak, zapach, barwa, temperatura, pochodzenie, czystość) EU TWINNING PROJECT PL-06-IB-EN-01 Warschau, August 2009

Możliwe cele określenia i politycznego ustanowienia najwyższych wartości EU TWINNING PROJECT PL-06-IB-EN-01 Warschau, August 2009 Motywacja polityczna decyduje o rodzaju najwyższej wartości dla podmiotu ochrony a naukowe uzasadnienie o wysokości najwyższej wartości dla przedmiotu ochrony

Ramy działania: Ostrożność – Obawa - Zagrożenie EU TWINNING PROJECT PL-06-IB-EN-01 Warschau, August 2009

Nazwanie najwyższych wartości do regulowania ryzyka Ilościowe określenie ryzyka: Naukowe nazewnictwo różni się w zależności od rodzaju i pewności uzasadnienia Analiza ryzyka i zarządzanie ryzykiem Polityczne nazwy do opisania w zależności od oceny ryzyka i przypisanej mu konieczności podjęcia środków

Adekwatne nazewnictwo najwyższych wartości to nie zabawa semantyczna, tylko najważniejszy warunek istnienia merytorycznego komunikowania o ryzyku

Matryca wartości Zakres oceny ryzyka Najwyższe wartości od dołu do góry wiążące zwłaszcza naukowo Uzasadnienie najwyższej wartości Zakres zarządzania ryzykiem Najwyższe wartości od dołu do góry wiążące zwłaszcza politycznie 1) Według rodzaju skażenia i możliwych środków zaradczych Według dopuszczalnej wielkości danego skażenia

Matryca wartości Zakres oceny ryzyka Najwyższe wartości od dołu do góry wiążące zwłaszcza naukowo Uzasadnienie najwyższej wartości Zakres zarządzania ryzykiem Najwyższe wartości od dołu do góry wiążące zwłaszcza politycznie 1) Według rodzaju skażenia i możliwych środków zaradczych Według dopuszczalnej wielkości danego skażenia Wartość ostrożności 2.1 Wartość ostrożności (WO) lub w. środo- wiskowa (WŚ) Skażenia przewyższającego WO lub WŚ da się uniknąć, ocena zdrowotna jest pomijana ze względu na brak zapotrzebowania Wartość ostrożności 2.1 Wartość ostrożności (WO) lub w. środowiskow a (WŚ)

Matryca wartości Zakres oceny ryzyka Najwyższe wartości od dołu do góry wiążące zwłaszcza naukowo Uzasadnienie najwyższej wartości Zakres zarządzania ryzykiem Najwyższe wartości od dołu do góry wiążące zwłaszcza politycznie 1) Według rodzaju skażenia i możliwych środków zaradczych Według dopuszczalnej wielkości danego skażenia Wartość wskaźnikowa 2.2 Wartość ostrzegawcza/ Wartość wskaźnikowa (WW) Skażenia do wysokości WW nie da się uniknąć; zapobiegawcza ochrona przed niebezpie- czeństwem oparta na niepewnych danych Dla danej substancji i sumy substancji wg potencjału toksycznego przy niepełnych lub brakujących kryteriach oceny Wartość orientacyjna 2.2 Wartość orientacyjna (OW) 2.1 wartość ostrożności (WO) lub wartość środowiskowa (WŚ) Skażenia przewyższającego WO lub WŚ da się uniknąć, ocena zdrowotna jest pomijana ze względu na brak zapotrzebowania 2.1 wartość ostrożności (WO) lub wartość środowiskowa (WŚ)

Matryca wartości Zakres oceny ryzyka Najwyższe wartości od dołu do góry wiążące zwłaszcza naukowo Uzasadnienie najwyższej wartości Zakres zarządzania ryzykiem Najwyższe wartości od dołu do góry wiążące zwłaszcza politycznie 1) Według rodzaju skażenia i możliwych środków zaradczych Według dopuszczalnej wielkości danego skażenia Wartość alarmująca 2.3 Wartość alarmująca (WA) Skażenia teraz i w przysz- łości nie da się uniknąć do wartości BW; zapobiegawcza ochrona przed niebezpieczeństwem oparta na pewnych danych Dla danej substancji i sumy substancji wg potencjału toksycznego przy pełnych kryteriach oceny Wartość przewodnia 2.4 Wartość przewodnia/ wartość ingerencji (WP) 2.2 Wartość ostrzegawcza/ wartość wskaźnikowa (WW) B. ist bis zur Höhe des WW unvermeidbar; vorsorgliche Gefährdungsabwehr auf unsicherer Datengrundlage Dla danej substancji i sumy substancji wg potencjału toksycznego przy niepełnych lub brakujących kryteriach oceny 2.2 Wartość orientacyjna (OW) 2.1 wartość ostrożności (WO) lub wartość środowiskowa (WŚ) Skażenia przewyższającego WO lub WŚ da się uniknąć, ocena zdrowotna jest pomijana ze względu na brak zapotrzebowania 2.1 wartość ostrożności (WO) lub wartość środowiskowa (WŚ)

Matryca wartości Zakres oceny ryzyka Najwyższe wartości od dołu do góry wiążące zwłaszcza naukowo Uzasadnienie najwyższej wartości Zakres zarządzania ryzykiem Najwyższe wartości od dołu do góry wiążące zwłaszcza politycznie 1) Według rodzaju skażenia i możliwych środków zaradczych Według dopuszczalnej wielkości danego skażenia Wartość zagrożenia 2.4 Wartość zagrożenia (WZ) Skażenia nie dało się uniknąć; długotrwała ochrona przed niebezpieczeństwem Dla danej substancji wg potencjału toksycznego i możliwych środków ochronnych Wartość kontrolna/pod -jęcia środków 2.4 Wartość kontrolna/pod -jęcia środków (WPŚ) 2.3 Wartość alarmująca (WA) Skażenia teraz i w przyszłości nie da się uniknąć do wysokości WA; zapobiegawcza ochrona przed niebezpieczeństwem oparta na pewnych danych Dla danej substancji i sumy substancji wg potencjału toksycznego przy pełnych kryteriach oceny 2.4 Wartość przewodnia/ wartość ingerencji (WP) 2.2 Wartość ostrzegawcza/ wartość wskaźnikowa (WW) Skażenia do wysokości WW nie da się uniknąć; zapobiegawcza ochrona przed niebezpieczeństwem oparta na niepewnych danych Dla danej substancji i sumy substancji wg potencjału toksycznego przy niepełnych lub brakujących kryteriach oceny 2.2 Wartość orientacyjna (OW) 2.1 wartość ostrożności (WO) lub wartość środowiskowa (WŚ) Skażenia przewyższającego WO lub WŚ da się uniknąć, ocena zdrowotna jest pomijana ze względu na brak zapotrzebowania 2.1 wartość ostrożności (WO) lub wartość środowiskowa (WŚ) )

Przegląd Zakres oceny ryzyka Najwyższe wartości od dołu do góry wiążące zwłaszcza naukowo Uzasadnienie najwyższej wartości Zakres zarządzania ryzykiem Najwyższe wartości od dołu do góry wiążące zwłaszcza politycznie 1) Według rodzaju skażenia i możliwych środków zaradczych Według dopuszczalnej wielkości danego skażenia Wartość zagrożenia 2.4 Wartość zagrożenia (WZ) Skażenia kiedyś nie dało się uniknąć; długotrwała ochrona przed niebezpieczeństwem Dla danej substancji wg potencjału toksycznego i możliwych środków ochronnych Wartość kontrolna/podjęcia środków 2.4 Wartość kontrolna/podjęcia środków (WPŚ) Wartość alarmująca 2.3 Wartość alarmująca (WA) Skażenia teraz i w przyszłości nie da się uniknąć do wartości BW; zapobiegawcza ochrona przed niebezpieczeństwem oparta na pewnych danych Dla danej substancji i sumy substancji wg potencjału toksycznego przy pełnych kryteriach oceny Wartość przewodnia 2.4 Wartość przewodnia/ wartość ingerencji (WP) Wartość wskaźnikowa 2.2 Wartość ostrzegawcza/ Wartość wskaźnikowa (WW) Skażenia do wysokości WW nie da się uniknąć; zapobiegawcza ochrona przed niebezpieczeństwem oparta na niepewnych danych Dla danej substancji i sumy substancji wg potencjału toksycznego przy niepełnych lub brakujących kryteriach oceny Wartość orientacyjna 2.2 Wartość orientacyjna (OW) Wartość ostrożności 2.1 Wartość ostrożności (WO) lub wartość środowiskowa (WŚ) Skażenia przewyższającego WO lub WŚ da się uniknąć, ocena zdrowotna jest pomijana ze względu na brak zapotrzebowania Wartość ostrożności 2.1 Wartość ostrożności (WO) lub wartość środowiskowa (WŚ)

Szczególna prewencyjna wartość podjęcia środków (VMW) Natychmiastowe środki w celu uniknięcia wyższego skażenia bez możliwego do naukowego udowodnienia związku z konkretnym zagrożeniem EU TWINNING PROJECT PL-06-IB-EN-01 Warschau, August 2009

Określenie zdrowotnych wartości wskaźnikowych/ orientacyjnych dla substancji w WDS w zależności od wiarygodności i wyników bazy danych Test: Silnie geno- toksyczna? TAK! Test: Słabo lub nie genotoksyczna? TAK! Plus: Immuno- i neurotoks. testowana? NIE! Plus: Subchron. Toks. testowana? NIE! Plus: Chroniczna toks. testowana? NIE! Ersatzweise: Informacyjny SAB znane? TAK! Plus: Chroniczna toks. testowana? TAK! 3,0 do >1,0 1,0 do >0,30 0,30 do >0,10 0,10 (GOW 1 ) do >0,010 0,01 (GOW 2 ) Obszar alarmujący Obszar ostrożności Zdrowotne wartości orientacyjne [µg/l] > 0,10 do 3,0 µg/l >3,0

Substancja WO (WO) µg/l GOWx (WW) µg/l WP (WA) µg/l WPŚ (WZ) µg/l 2,4,6-TNT 0,1 0,21,0 2,4-di-tert-butylphenol 0,1 0,30??3,0 n-Butylbenzolsulfonamid 0,1 0,10??1 p-Chloranilin, Toluidin0,01 ??0,1 Diclofenac 0,1 0,31,75 Dikegulac50 (wartość pożądana*)> Formaldehyd??500 Hexogen 0,1 1,010 PSMBP / nieistotne metabolity --GOW a = 1,0 na substancję lub GOW b = 3,0 na substancję Wg stanu danych głównie >>10 10 µg/l (VMW) PFBA (3 CFn) 0,1 7,0>50? PFBS, PFPA (4 CFn) 3,0?? PFPS, PFHxA (5 CFn) 1,0?? PFHxS, PFHpA (6 CFn) 0,3?? PFOA + PFOS (7 + 8 CFn) 0,30,5 (VMW dla niemowląt) 5,0 (VMW dla dorosłych) Phenobarbital0,30?? PSMBP (pestycydy) 0,1 (w. graniczna) meist >>10-- Środki cieniujące (RTG)1,0 na substancję?? Tetrachlorbutadien 0,1 0,10 jako suma substancji TOSU 0,1 3,0?? Uran21010 niemowlęta),20 (dorośli)

Kryteria oceny i sfery interesów przy ustalaniu wartości granicznych

Zasady działania higieny środowiskowej do określenia społecznie i naukowo stabilnych wartości granicznych zminimalizować/unikać niepotrzebnych ekspozycji dopuścić/akceptować/tolerować przydatne ekspozycje w optymalnej z technicznego punktu widzenia (najniższej) wysokości wyeliminować szkodliwe ekspozycje EU TWINNING PROJECT PL-06-IB-EN-01 Warschau, August 2009

Dziękuję… …za Państwa zainteresowanie! EU TWINNING PROJECT PL-06-IB-EN-01 Warschau, August 2009 Grenzwerte, Leitwerte, Orientierungswerte, Maßnahmenwerte – Definitionen und Festlegung