Badanie potrzeb informacyjnych podmiotów funkcjonujących w obszarze polityki społecznej województwa podlaskiego Wyniki badań terenowych przeprowadzonych przez General Projekt Sp. z o.o. ul. Stefana Żeromskiego 2/2 10-351 Olsztyn na zlecenie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Białymstoku

Agenda 1. Cele badania 2. Sposób dotarcia do respondentów 3 Agenda 1. Cele badania 2. Sposób dotarcia do respondentów 3. Trudności w realizacji badania 4. Technika badawcza 5. Charakterystyka badanej zbiorowości 6. Grupy społeczne i ich problemy w pracy badanych instytucji 7. Ocena dostępnych informacji 8. Identyfikacja trudności w dostępie do informacji 9. Informacja oraz luki informacyjne w badanych instytucjach

10. Istniejące od dawna niezdiagnozowane problemy społeczne 11 10. Istniejące od dawna niezdiagnozowane problemy społeczne 11. Niezdiagnozowane nowe problemy społeczne 12. Problemy społeczne wymagające cyklicznej aktualizacji danych 13. Problemy społeczne wymagające najpilniejszego rozpoznania 14. Preferowane formy prezentacji danych 15. Współpraca z innymi instytucjami 16. Wnioski i rekomendowane problemy badawcze do objęcia badaniami 17. Projekt programu badawczego

Wyniki niniejszego badania pozwoliły na: 1. CELE BADANIA Głównym celem badania było zgromadzenie informacji będących punktem wyjścia dla dalszych prac badawczych i analitycznych prowadzonych przez Podlaskie Obserwatorium Polityki Społecznej. Wyniki niniejszego badania pozwoliły na: wyłonienie obszarów tematycznych, które zostaną zrealizowane przez zespół Obserwatorium, ocenę istniejących źródeł pozyskiwania informacji, identyfikację trudności w dostępie do informacji, identyfikację problemów społecznych, w tym nowych, które są słabo rozpoznane i wymagają szczegółowej, pogłębionej i wielowymiarowej analizy, identyfikację problemów społecznych, w stosunku do których konieczne jest cykliczne zdobywanie informacji, określenie preferowanej formy dystrybucji informacji przez Obserwatorium.

2. SPOSÓB DOTARCIA DO RESPONDENTÓW Kwestionariusz ankiety został rozesłany do 394 podmiotów pomocy i integracji społecznej na terenie województwa podlaskiego, w tym do: głównych jednostek pomocy społecznej podmiotów z obszaru trzeciego sektora NGO, organizacje pozarządowe) podmiotów ekonomii społecznej Wybór ankiety rozsyłanej został podyktowany założeniem, iż w przypadku respondentów instytucjonalnych poziom zwrotów będzie bardzo wysoki. Wykonawca uznał, iż w takiej sytuacji gdy tematyka badania była z założenia interesująca dla respondentów, gdyż dotyczyła problemów, z jakimi spotykają się w swojej pracy - respondent będzie zmobilizowany do udzielenia odpowiedzi i odesłania ankiety pod wskazany adres.

Wywiady fokusowe (FGI) Ogólny poziom zwrotów rozesłanych ankiet wyniósł 49,2%. OPS poziom zwrotów wyniósł 89,8% (tj.106 wypełnionych ankiet) PCPR poziom zwrotów wyniósł 85,7% (tj.12 wypełnionych ankiet) podmioty z obszaru trzeciego sektora 30,5% (tj.76 wypełnionych ankiet). Wywiady fokusowe (FGI) Sesje FGI odbywały się w 6 miastach województwa, po to aby respondenci mieli ułatwiony dostęp do uczestnictwa w badaniu. Do przedstawicieli Instytucji działających w obszarze polityki społecznej zostały wystosowane specjalnie przygotowane na ten cel zaproszenia. W związku z brakiem potwierdzeń obecności przedstawicieli poszczególnych instytucji na zaplanowanych fokusach, Wykonawca sam kontaktował się z respondentami w celu potwierdzenia obecności. W każdej z sesji FGI wzięło udział średnio po 6-7 respondentów.

W toku realizacji badania Wykonawca napotkał na następujące trudności: 3. TRUDNOŚCI W REALIZACJI BADANIA W toku realizacji badania Wykonawca napotkał na następujące trudności: opóźnienia w odsyłaniu wypełnionych kwestionariuszy ankiety przez respondentów, w związku z czym nieuniknione okazało się wysyłanie listów drogą mailową z prośbą o odesłanie kwestionariusza ankiety oraz prośby telefoniczne o zwrot wypełnionych kwestionariuszy, przeciążenie jednostek organizacyjnych pomocy społecznej zadaniami związanymi z wyborami samorządowymi, które przypadły na okres realizacji badania, wpłynęło to na niższy poziom zwrotów kwestionariuszy ankiet, rozproszenie terytorialne jednostek działających w obszarze polityki społecznej, których przedstawiciele zostali zaproszeni do wzięcia udziału w badaniu fokusowym.

W badaniu zastosowano następujące techniki badawcze: 4. TECHNIKA BADAWCZA Analiza desk research; Ankieta pocztowa; Zogniskowane wywiady grupowe (FGI)

5. CHARAKTERYSTYKA BADANEJ ZBIOROWOŚCI W badaniu ilościowym (ankieta rozsyłana) i jakościowym (FGI) ogółem wzięło udział 201 podmiotów pomocy i integracji społecznej z terenu województwa podlaskiego;

6. GRUPY SPOŁECZNE I ICH PROBLEMY W PRACY BADANYCH INSTYTUCJI Pod względem zakresu świadczonych usług zdecydowanie wyróżniają się ośrodki pomocy społecznej, które w największym stopniu podejmują działania na rzecz poprawy sytuacji społeczno-zawodowej kategorii społecznych zagrożonych wykluczeniem. Ogółem N=194 OPS N=106 NGO N=76 PCPR N=12 % Niepełnosprawni 80,4 89,6 64,5 100 Rodziny wielodzietne 66,5 90,6 39,5 25 Osoby starsze 66 85,8 58,3 Osoby przewlekle chore 64 79,2 44,7 50 Osoby żyjące w ubóstwie 83 16,7 Osoby bezradne w sprawach opiekuńczo- wychowawczych 62,9 87,7 28,9

Ogółem N=194 OPS N=106 NGO N=76 PCPR N=12 % Osoby długotrwale bezrobotne 60,8 90,6 26,3 16,7 Osoby uzależnione od alkoholu 59,8 86,8 28,9 Ofiary przemocy w rodzinie 58,8 76,4 30,3 83,3 Osoby samotnie wychowujące dzieci 57,7 75,5 39,5 Dzieci i młodzież zagrożone wykluczeniem społecznym 49,5 55,7 40,8 50 Kobiety pozostające poza rynkiem pracy 43,8 64,2 21,1 8,3 Osoby opuszczające zakłady karne 42,3 67 13,2 Osoby chorujące psychicznie 39,7 52,8 5

Ogółem N=194 OPS N=106 NGO N=76 PCPR N=12 % Osoby bezdomne 33 43,4 23,7 - Dzieci i młodzież wychowujące się poza rodziną 20,8 15,8 100 Osoby uzależnione od środków odurzających (innych niż alkohol) 21,1 28,3 13,2 8,3 Osoby należące do mniejszości etnicznych i narodowych 10,3 6,6 Imigranci 4,6 5,7 3,9 Emigranci 2,1 5,3

Grupy zagrożone wykluczeniem społecznym w pracy OPS, N=106.

Grupy zagrożone bezrobociem w pracy NGO, N=76

Grupy zagrożone wykluczeniem społecznym w pracy PCPR, N=12

Ocena jakości merytorycznej informacji 7. OCENA DOSTĘPNYCH INFORMACJI Ocena jakości merytorycznej informacji

Ocena dostępności informacji

Ocena aktualności dostępnych informacji

Formalno-prawne przeszkody w dostępie do informacji. 8. IDENTYFIKACJA TRUDNOŚCI W DOSTĘPIE DO INFORMACJI Formalno-prawne przeszkody w dostępie do informacji.

Nieformalne przeszkody w dostępie do informacji.

Odpłatność za korzystanie z informacji

Problemy z identyfikacją źródeł informacji.

Trudności z interpretacją danych.

9. INFORMACJA ORAZ LUKI INFORMACYJNE W BADANYCH INSTYTUCJACH Informacje dotyczące grup zagrożonych wykluczeniem społecznym jednostki pomocy społecznej wykorzystują w realizacji takich zadań jak:

Informacje dotyczące grup zagrożonych wykluczeniem organizacje pozarządowe wykorzystują w realizacji takich zadań jak:

Zdaniem respondentów zakres tematyczny z obszaru pomocy i integracji społecznej, który powinien zostać objęty badaniami i analizami to:

Zagadnienia z obszaru problemów społecznych w województwie podlaskim, które zdaniem respondentów są nierozpoznane lub występują w nich luki:

Przyczyny niedoboru informacji o niepełnosprawności. Osiem najważniejszych problemów społecznych, w obszarze których występują największe luki informacyjne (wg wskazań respondentów) oraz przyczyny niedoborów informacji w tych obszarach. Przyczyny niedoboru informacji o niepełnosprawności.

Przyczyny niedoboru informacji o przemocy w rodzinie.

Przyczyny niedoboru informacji o bezdomności.

Przyczyny niedoboru informacji o alkoholizmie.

Przyczyny niedoboru informacji o chorobach psychicznych.

Przyczyny niedoboru informacji o bezrobociu.

Przyczyny niedoboru informacji o dzieciach i młodzieży zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Przyczyny niedoboru informacji o narkomanii.

Niezdiagnozowane „stare” problemy społeczne. 10. ISNIEJĄCE OD DAWNA NIEZDIAGNOZOWANE PROBLEMY SPOŁECZNE Niezdiagnozowane „stare” problemy społeczne.

11. NIEZDIAGNOZOWANE NOWE PROBLEMY SPOŁECZNE

12. PROBLEMY SPOŁECZNE WYMAGAJĄCE CYKLICZNEJ AKTUALIZACJI DANYCH

13. PROBLEMY SPOŁECZNE WYMAGAJĄCE NAJPILNIEJSZEGO ROZPOZNANIA

14. PREFEROWANE FORMY PREZENTACJI DANYCH

15. WSPÓŁPRACA Z INNYMI INSTYTUCJAMI

16. WNIOSKI I REKOMENDOWANE PROBLEMY BADAWCZE DO OBJĘCIA BADANIAMI Obszary badawcze odnośnie niepełnosprawności, które powinny zostać zbadane to: bariery architektoniczne w codziennym funkcjonowaniu osób niepełnosprawnych oraz sposoby ich niwelowania, bezrobocie wśród osób niepełnosprawnych, statystyki dotyczące ogólnej sytuacji osób niepełnosprawnych zawierające m.in. rodzaj i stopień niepełnosprawności, skalę niepełnosprawności, wykształcenie osób niepełnosprawnych oraz aktywność zawodowa

Istnieją problemy, których diagnoza oraz rozpoznanie jest niezwykle ważne z powodu m.in. zagrożenia utraty zdrowia lub życia jednostek, których dotyczy problem. Są to przede wszystkim problemy, które wywierają także znaczący, negatywny wpływ na poziom integracji społeczeństwa oraz stanowią pewną trudność: bezrobocie, przemoc w rodzinie, uzależnienia cywilizacyjne.

17. PROJEKT PROGRAMU BADAWCZEGO W przedstawionych wynikach identyfikacji wyłoniły się luki informacyjne w następujących obszarach: Analiza istniejących opracowań i zrealizowanych badań Ankieta rozsyłana Zogniskowane wywiady pogłębione problemy rodziny bezrobocie problem bezrobocia ze szczególnym uwzględnieniem bezrobocia kobiet niepełnosprawność ubóstwo starość niepełnosprawność (fizyczna i psychiczna) alkoholizm bezdomność przemoc i ofiary przemocy w rodzinie dzieci i młodzież zagrożone wykluczeniem społecznym przemoc w rodzinie alkoholiz oraz inne środki odurzające; problem nadużywania przez dzieci i młodzież narkomania

Wymienione obszary badawcze można pogrupować na kilka dziedzin: problemy rodziny, bezrobocie, ubóstwo, niepełnosprawność, uzależnienia od środków uzależniających (alkoholizm i narkomania), bezdomność, dzieci i młodzież zagrożone wykluczeniem społecznym, osoby starsze.

Tematy badawcze, jakie powinny być zrealizowane przez Podlaskie Obserwatorium Polityki Społecznej:   Analiza warunków życia rodzin. Analiza problemu przemocy w rodzinie. Analiza problemu ubóstwa. Analiza warunków życia osób niepełnosprawnych. Problem uzależnień. Przyczyny bezdomności i mechanizmy radzenia sobie z tym problemem. Zjawisko sieroctwa migracyjnego. Losy wychowanków placówek opiekuńczo – wychowawczych. Analiza warunków życia dzieci w rodzinach zastępczych. Warunki życia osób starszych

Dziękujemy Państwu za uwagę General Projekt Sp. z o.o. ul. Stefana Żeromskiego 2/2 10-351 Olsztyn Dziękujemy Państwu za uwagę